Helgarpósturinn - 16.07.1982, Síða 21

Helgarpósturinn - 16.07.1982, Síða 21
irinn Föstudagur 16. júlí 1982 21 í japönsku teboöi hjá Sonoko Ojama: Þar lögðust gestirnir á hnén, röðuöu sér í hálfhring á gólfinu og fyrir framan þá stóð teketill yfir kertaloga. Þá gekk tesiöa- meistarinn, Sonoko Oyama, tengdamóðir húsráðanda, inn og hélt á litlum trékistli. Hún gekk stuttum og fjaðurmögnuðum skrefum inn i stofuna, nam staðar fyrir framaa gestina, sneri sér að þeim, nalgaðist þá um nokkur skref. Lét sig eins og svifa niöur á hnén, teinrétt i baki. Hún lagði kistilinn niður fyrir framan sig, opnaði hann og tók að tina upp úr honum þaö sem til tedrykkjunnar þarf, öruggum og hnitmiðuöum handtiSíum. Allt jafn hnitmiðað Gestirnir biðu þolinmóðir meðan tesiða- meistarinn undirbjó athöfnina. Tók upp tvær skálar, lagði þær niður, tók upp langa og bogna bambusskeið, pisk úr bambus, skál með grænu dufti. Allt var lagt á sinn stað með sömu hnitmiðuðu hanötökunum. Þvinæst hellti hún vatni úr skál, sem stóð við hlið hennar, i drykkjarskálarnar. Velti vátninu I þeim, hræröi i þvi með pisknum, hellti vatninu i skálina aftur. Þá tók hún upp litinn sivalning og dró upp úr honum klút, sem hún braut saman, greinilega eftir ákveðnum reglum,þurrkaði skálarnai; lagði klútinn á sinn stað og skálarnar. Næst tók húnstærri þurrkur úr belti, braut þær sam- an meðsnöggum og fl(Scnum handtökum og þurrkaði skálarnar að innan. Enginn sagði orð. Þaö er hluti af athöfn- inni, að enginn má tala nema hið allra minnsta, og þá aöeins um þá hluti sem eru inni i teherberginu. Skyndilega stóð Sonoko upp, enn á þenn- an áreynslulausa og svifandi hátt, og með glaölegt bros á vör lagði hún hvita saman- brotna sérviettu fyrir framan hvern gest- anna, og á hverja þeirra setti hún tvær ferningslagöar töflur, aðra hvlta, hina bleika. Siðan gekk li'till stautur milli manna, og úr þeim fékk hver sér þrjá mis- lita mola, sem minntu á brjóstsykur. Þetta áttu menn siðan aö maula meðan beöið var eftir teinu. Bragöið af töflunum var ekki ókunnuglegt, þetta virtist vera næstum hreinn þrúgusykur. Og brjóstsyk- urinn smakkaðist raunverulega eins og brjóstsykur. „Smakkast betur” — Eftir aö hafa borðaö þetta smakkast teið miklu betur, sagði tesiðameistarinn brosandi, með tengdason sinn sem túlk. Eftir stutta bið hófst athöfnin fyrir al- vöru. Sonoko Oyama hellti vatni f aðra skálina, setti siðan eina teskeið af græna duftinu úti og hrærði í með pisknum með nákvæmlega sömu handtökum og fyrr. Þá stóð eiginmaður hennar, Shigerv Oyama upp, en hann haföi setið lengst til hægri í hringnum sem sá æðsti af gestunum aö tign. Hann gekk að eiginkonu sinni, lét sig falla niður á hnén, tók báöum höndum um skálina,stóð upp aftur, settistá sinn stað og lagði skálina til vinstri viö sig. Siðan hneigði hann sig að undirrituðum, sem sat hiö næsta honum og sagði eitthvaö á jap- önsku.semvar túlkað þannig: „Fyrirgefðu aö ég skuli fá mér fyrst”. Siðan lagði hann skálina fyrir framan sig, setti báða lófana I gólfið og hneigði sig djúpt fyrir siðameist- aranum. Þá mátti hann loks lyfta skálinni með vissum handtökum,snúa henni hægt til hægri og drekka siðan innihaldið —I þrem- ur til þremur og hálfum sopa. Að þvi loknu lagði hann skálina niður, hneigði sig djúpt, stóð upp og skilaði skál- inni. Þá var röðin komin að undirrituðum. ,,Nei takk” Þegar ég hafði sótt skálina átti ég að leggja hana niður hægra megin, hneigja mig og segja viö Shigerv: „Má ég bjóða þér meira?” Hann svarar: „Nei, ómögu- lega, takk” — og engu öðru. Þá skyldi ég segja: „Ég held ab ég fái mér þá sopa”, snúa mér að næsta manni, hneigja mig og segja: „Fyrirgefðu að ég skuli fá mér fyrst” og drekka siðan eftir kúnstarinnar reglum. Siðan fengu hinir gestirnir sér að drekka, hver á eftir öðrum og biðu þolin- móðir eftir að röðin kæmi að þeim. Þetta er ekki ferðalýsing frá Japan. ööru nær. Tedrykkjan átti sér stað á heimili Ragnars Baldurssonar og konu hans Sari Oyama, að Laugateig 12 i Reykjavík. Og að athöfninni lokinni, er það vinkona þeirra, Kristin ísleifsdóttir, sem útskýrir þaö sem fram fór — en hún var við nám I Japan í nokkur ár. „Það var byrjað að nota te i Kína, en þar var það boröað. Teiö barst siðan til Japan, og fyrstu sögur af þvi að menn helltu uppá þaö til aö drekka herma, að það hafi jap- anskir munkar gert um 1500. Tilgangur þeirra með tedrykkjunni var að hressa sig viðeftir langa ihugun eða mediteringu. Eft- ir þaö fór fólk að safnast saman til að drekka te og notaði þá gamla og fallega Gestirnir biða þolinmóðir meðan tesiðameistarinn undirbýr at- höfnina. Teið hrært út i vatnið með pisk sem er skorinn úr bambus- stöngli. Teskálin þrifin með sérstök- urn handtökum. Þessi skál er rúmlega þrjúhundruð ára göm- ul.— en það þykir ekki gamalt af teskál að vera. Vatninu hellt út i teduftið sem er skærgrænt á litinn. Kristin í sleifsdóttir drekkur teið — i þremur og hálfum sopa. klnverska muni, og tedrykkjuathöfnin fór að taka á sig mynd. Til að lægja skapið En upphafsmaöur þessarar athafnar og fyrsti kennarinn er talinn vera Rikyu nokk- ur, en hann var I þjónustu samurajahers- höfðingja. Þeir voru uppi á miklum óeirð- artimum og hershöfðinginn tók upp á þvl að bjóða helstu óeirðaseggjunum i liöi and- stæðinganna til tedrykkju til aö lægja í þeim skapið. Hann tók llka uppá þvl aö fara afsiöis með siðameistaranum til aö fá sér te. Þegar fram liðu timar fór Rikyu aö ein- falda athöfnina, notaði meðal annars ein- föld bambusáhöld I staö gamalla kín- verskra muna sem höfðu tlðkast til þess tima. Þetta likaði ekki hershöfðingjanum og vildi ráða siðameistara sinn af dögum. Enaðhætti þeirra tima manna valdi meist- arinn fremur harakiri — aö rista sig á kvið. En niðjar Rikyu héldu áfram aö kenna þessa tesiði, og þegar var komiö fram um 1800 var algengt, að kaupmenn efndu til te- drykkju eftir öllum kúnstarinnar reglum áður en þeir gengju til viðskipta. Tilgang- urinn var að ná andlegu jafnvægi, hreinsa hugannl’ Ekki trúarathöfn „Tesiöimir hafa ekkert með trúarbrögð aögera,þótt þeir tengist aðmörgu leyti Sen Búddisma, ekki ósvipað og ýmislegt hjá okkur tengistkristni án þess að það sé trú- arathöfn”, heldur Kristin áfram eftir að hafa ráðfært sig við Sonoko, sem er hvorki meira né minna en prófessor við næst- stærsta tesiöaskólann I Japan og hefur ver- ið það i 40 ár. Ragnar skýtur inni til frekari skýringar, að Japanir séu yfirleittlangt frá þvi aö vera kreddubundnir i trúbrögöum. Frekar þver- öfugt, mjög frjálslyndir. „Það er oft sagt um þá, að börnin fæðist I shindo, sem er fjölgyðistrú með forfeðra- dýrkun, giftisig i kirkju hjá kristnum presti (og brúöurin með brúðarslör á vestræna visu), en deyi i búddisma”, segir Ragnar. „Einkunnarorðin: Wa, kei, sei og jaku, sem hljóma ákaflega fallega á japönsku, þýða: Samræmi, virðing eöa lotning, hrein- leiki og kyrrð eða ró. Tilgangurinn með þessari athöfn er fyrst og fremst aö læra að meta hið sanna og raunverulega við hluti og fólk, læra að meta fegurðina og náttúruna, hvila hugann og gleyma hversdagsleikanum”, segir Krist- in. Sem vonlegt er þykir Sonoko þessari gömlu siðvenju ekki nægur sómi sýndur í þvi iðnaðarþjóðfélagi sem Japan er, enda man hún tímana tvenna. „Þó er talsveröur áhugi á að læra þetta, en því miður gerir margt ungt fólk það af svipuðu hugarfari og það stundar sklði eða tennis”, túlkar Kristín, og Ragna bætir því við, að hann þekki marga Japani sem aldrei hafi bragðað te af þessu tagi — sem er annað en það te sem drukkið er hvers- dags i Japan. Stöðutákn Sonoko kvartar Hka yfir þvi, að tesiðirnir séuaf mörgum notaðir til að sýna ríkidæmi sitt. Alltsem til athafnarinnar þarf er ákaf- lega dýrt, skálarnar yfirleitt gamlir ættar- gripir og kosta þúsundir islenskra króna, jafnvel allt upp i húsverð. Og ríkismenn eins og til dæmis aöaiforstjóri Bridgestone eiga heilu söfnin af tedrykkjumunum sem þeir leyfa almenningi að skoða eins og hverja aðra dýrgripi. En eins og margt annað gamalt varð- veitast þessir siðir meðal þjóðarinnar og litlar líkur eru á að þeir gleymisti bráðina. Áhugi almennings er talsverður, menn bjóöa hver öðrum til tedrykkju enn eins og til forna, til að gleyma amstri hversdags- leikans og það er ácki óalgengt að í stóru verksmiðjunum séu teherbergi. Þar slapp- ar starfsfólkið af.hvilir sig frá færiböndun- um og skrifstofustörfunum, andlega og lík- amlega, likt og þegar við Norðurlandabúar bregðum okkur I trimm. Þegar við Islensku gestirnir stöndum upp frá tedrykkjunni og þökkum fyrir okkur með djúpri höfuðhneigingu er varla hægt að segja að við séum likamlega úthvíld. Hnén eru vægastsagt stirð ogaum. Og að við höf- um skiliö japönsku teathöfnina, tesiðina, er ofsagt. Eftir tiu ára nám er sagt að fólk sé farið að átta sig á þvl um hvað málið snýst — ekki skilja athöfnina né þá heimspeki sem hefur sprottið útfrá henni til neinnar hlítar. En við höfum tekið þátt i gamalgróinni japanskri siðvenju hér uppi á Fróni. Það er ekki á hverjum degi sem slikt gerist og vek- ur upp dálítið aðrar tilfinningar gagnvart þessari fjarlægu þjóð en það sem daglega minnirá land sólarupprásarinnar: Mitshu- bishi, Mazda, Datsun, Canon og hvaö það nú heitir alltsaman.

x

Helgarpósturinn

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Helgarpósturinn
https://timarit.is/publication/47

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.