Helgarpósturinn - 25.10.1984, Blaðsíða 8

HEFÐBUNDIÐ KLIFUR
Alexander
Stefánsson,
Framsóknarflokki
Próf frá héraðsskólanum á
Laugarvafni 1941.
Samvinnuskólapróf árið
1943.
Starfsmaður kaupfélagsins
Dagsbrónar í Ólafsvik 1943-47.
Kaupfélagsstjóri i Ólafsvik
1947-62.
Formaður Samtaka sveitar-
félaga á Vesturlandi 1969-76.
Sveitarstjóri Ólafsvikurhrepps
1966-78.
Skrifstofustjóri Ólafsvíkur-
hrepps 1962-66.
i stjórn Útvers ht. á Ólafsvík.
Hreppsnefndaroddviti i Ólafs-
vík 1964-82.
I stjórn Innheimtustofnana
sveitarfélaqa 1971-82.
Varaþingmaður Vesturlands-
kjördæmis, nokkurn hluta ár-
anna 1972, '73 og '74.
i stjórn Sambands ísl. sveit-
arfélaga 1974-82.
í bankaráði Útvegsbanka Is-
lands síðan 1976.
Varaformaður Sambands isl.
sveitarfélaga 1978-82.
Kosinn 5. þingmaður Vestur-
landskjördæmis árið 1978,
þingmaður síðan.
i stjórn Framkvæmdastofn-
unar rikisins frá 1979.
Félagsmálaráðherra i ráðu-
neyti Steingríms Hermanns-
sonarfrá 1983.
Eiður Guðnason,
Alþýðuflokki
Stúdent frá M.R. 1959.
Nám i stjórnmálafræðum við
University of Delaware i Banda-
ríkjunum 1960-61.
B.A.-próf í ensku og enskum
bókmenntum við H.í. 1967.
Próf fyrir löggilta dómtúlka
og skjalaþýðendur i ensku
árið 1962.
Blaðamaður við Alþýðublaðið
1962-64.
Ritstjórnarfulltrúi við Alþýðu-
blaðið 1964-67.
Yfirþýðandi við Sjón varpið árið
1967.
Fréttamaður við Sjónvarpið
frá 1967-75.
í stjórn Blaðamannafélags ís-
lands 1968-71.
Formaður Blaðamannafélags
íslands 1971-72.
Hlaut verðlaun úr Móðurmáls-
sjóði Björns Jónssonarritstjóra
1974.
Varafréttastjóri Sjónvarpsins
frá 1975-78.
Beðinn um að taka sæti á lista
Alþýðuflokksins i Vesturlands-
kjördæmi árið 1977, þáði.
Alþingismaður Vesturlands-
kjördæmis frá 1978.
i Útvarpsráði síðan 1978.
Formaður islandsdeildar
Norðurlandaráðs 1978-79 og
siðan 1981, jafnframt i forsæt-
isnefnd ráðsins.
Formaður fjárveitinganefnd-
ar Alþingis 1979.
Formaður menningarmála-
nefndar Norðurlandaráðssið-
an 1982.
Formaður þingflokks Alþýðu-
flokks frá 1983.
Þorsteinn Pálsson,
Sjálfstæöisflokki
Innritast í Heimdall 14 ára
gamall, 1961.
i stjórn Bindindisfélags Versl-
unarskóla islands 1966.
Sigurvegari í mælskukeppni
Verslunarskóla islands 1967.
Stúdent frá Verslunarskóla is-
lands 1968.
I stjórn Vöku, félags lýðræðis-
sinnaðra stúdenta í H.í.
1968-74.
Formaður Vöku, félags lýð-
ræðissinnaðra stúdenta í H.í.
1968-70.
I stúdentaráði H.l. 1968-71.
Lausráðinn blaðamaðurá
Morgunblaðinu með námi sinu
í lögfræði 1970-74.
í háskólaráði H.í. 1971-73.
Formaður Orators, félags lög-
fræðinema við H.í. 1972-74.
Virkur þátttakandi í hópi nokk-
urra ungra frjálshyggjumanna
innan Sjálfstæðisflokks, sem
stóðu að útgáfu tímaritsins
Eimreiðin áárunum 1972-75.
í stjórn Sambands ungra sjálf-
stæðismanna SUS, 1973-77.
Próf í lögfræði við Háskóla Is-
lands 1974.
Fastráðinn þingfréttaritari og
leiðarahöfundur við Morgun-
blaðið 1974-75.
Ritstjóri Vísis 1975-79.
Framkvæmdastjóri Vinnu-
veitendasambands íslands
1979-83.
Meðlimur Félags frjálshyggju-
manna frá stofnun 1979.
Kosinn i miðstjórn Sjálf-
stæðisflokksins 1981.
Fyrsti þingmaður Sunnlend-
inga frá 1983.
Formaður Sjálfstæðísflokks-
ins, frá hausti 1983.
Hjörleifur
Guttormsson,
Alþýðubandalagi
Stúdent frá Akureyri 1955.
Diplomgráða i líffræði við há-
skólann i Leipzig í Austur-
Þýskalandi 1963.
Fluttist í Neskaupstað 1963,
búsettur þar siðan.
Formaður Alþýðubandalags-
ins í Neskaupstað 1965-67 og
aftur 1976-78, á sama tíma for-
maður kjördæmisráðs Abl. á
Austurlandi.
I fjölda nefnda á vegum Nes-
kaupstaðar 1966-78, m.a. sér-
stakri menntamálanefnd,
skólanefnd og snjóflóða-
nefnd.
Formaður NAUST 1970-79.
Forgöngumaður að stofnun
Náttúruverndarsamtaka
Austurlands, NAUST, 1970.
j miðstjórn Abl. frá 1968.
Forstöðumaður Náttúru-
gripasafnsins I Neskaupstað
1972- 78.
Sat á þingi Sameinuðu þjóð-
anna um umhverfi mannsins
1971.
Fulltrúi i sendinefnd isl. á um-
hverfisráðstefnunni í Stokk-
hólmi 1971.
í Náttúruverndarráði 1972-78.
í stjórn Safnastofnana Austur-
lands 1972-78.
I undirbúningsnefndfyrirstofn-
un menntaskóla á Austurlandi
1973- 78.
Formaður orkunefndar mið-
stjórnar Abl. 1974-76.
Alþingismaður Austurlands
síðan 1978.
Iðnaðarráðherra í stjórn Olafs
Jóhannessonar1978-79.
fðnaðarráðherra í stjórn Gunn-
ars Thoroddsen 1980-83.
í Þingvallanefnd frá 1980.
í Rannsóknarráði frá 1983.
Albert
Guðmundsson
Sjálfstæðisflokki
Samvinnuskólagengna knatt-
spyrnuhetjan, sjálfskipaðurvin-
ur litla mannsins, sólóisti próf-
kjaranna, frímúrarinn, fjöl-
miðlagosinn og bangsi borgar-
íhaldsins.
Jón Helgason Fram-
sóknarflokki
Hinn hægláti Seglbúðabóndi
sem sigldi fyrir staðvindum
flokks og hagsmunasamtaka
bænda inn á þing og upp í rikis-
stjórn.
SJÁLFSTÆÐIS-
FLOKKUR
ennilega státar Sjálf-
stæðisflokkurinn af
fjölbreyttasta en um
leið fíistmótaðasta
metorðastigcinum
innem hefðbundna
s.
Birgir ísleifur Gunnarsson er
gott dæmi um alþingismann sem
hefur klifið upp stiga sjálfstæðis-
manna með hvað hefðbundnust-
um hætti. Hann hefur haftviðkomu
á nánast öllum valdaþrepum
flokksins í réttri röð, verið „þæg-
ur“ og þetta veganesti nægði hon-
um til að blanda sér í baráttuna um
formennsku í flokknum fyrir ári. En
skoðum feril Birgis.
Pólitísk sól hans byrjaði
snemma að rísa í ungiiðahreyfingu
flokksins, þeim sjálfsagða byrjun-
arreiti margra atvinnustjómmála-
manna. Á háskólaárum sínum
gegndi hcinn til dæmis formennsku
í Vöku og Stúdentaráði. Hann varð
fljótt formaður Heimdallar, settist
síðan í stjórn Sambands ungra
sjálfstæðismcmna og var fram-
kvæmdastjóri þess í tvö ár uns
hann opnaði eigin lögmannsskrif-
stofu 1963. Ári áður hafði hann tek-
ið sæti í borgarstjóm, þá aðeins 26
ára og 31 árs tók hann við for-
mennsku í SUS. Borgarstjórastað-
an í Reykjavík hefur löngum verið
einhver mest metni viðkomustað-
ur foringjaefna Sjálfstæðisflokks-
ins, og að sjálfsögðu finnum við
Birgi þar síðar, enda búinn að klífa
metorðastigann á undanliðnum
ámm af festu og öryggi. Hvergi feil-
spor. Hann Véu- borgcirstjóri tilj
ársins 1978, en það ár dró líka ský
fyrir sólu á ferli Birgis. Hann tapaði
borginni yfir til vinstri mauma og
8 HELGARPÓSTURINN
hrasaði þannig í stigcinum, sem lík-
lega hafði hvað mest áhrif á að
hann náði ekki formennsku í
flokknum á sínum tíma. Klifrið feil-
aði. Hann komst þó inn á þing árið
1979 sem fjórði þingmaður Reyk-
víkinga, en árið áður hafði hann
verið kosinn formaður fram-
kvæmdanefndar flokksins. Með því
náði hann ágætri fótfestu í stigan-
um á ný. Og eftir þetta brölt sitt um
metorðastigann má segja að Birgir
hafi komið sér fyrir á tryggum stað
í flokksmaskínunni. Hann þykir nú
helsti talsmaður flokksins í orku-
og iðnaðarmálum og er vel liðinn í
þingflokknum.
Dæmið hér að framan af Birgi
ísleifi Gunnarssyni sýnir sem fyrr
segir mjög hefðbundna leið upp
metorðastiga Sjálfstæðisflokksins
þarsem farið er af gætni upp hvert
þrepið af öðru. Þó er vitaskuld um
margar aðrar leiðir að ræða fyrir
frcunagjarna flokksmenn. Ýmsar
aðrar meginlínur eru fyrir hendi,
svo og sérstök tilbrigði.
Það má þó heita sammerkt með
nær öllum þeim einstaklingum
sem síðar brjóta sér leið inn á
Alþingi fyrir Sjálfstæðisfiokkinn, að
þeim er fyrst skotið á loft úr bak-
landi flokksins, ungliðcihreyfing-
unni; Vöku, Heimdalli, SUS og nú
síðast Félagi frjálshyggjumanna. í
þessum félögum flokksins alast
menn upp, oftast nær undir hand-
cirjaðri þeirra sem lengra eru
komnir í flokksklifrinu. Það fer síð-
an eftir menntun, starfi og frama-
girni, hvaða viðkomustaðir eru
næstir á ferli hvers og eins og
hversu fljótt komist er þar áleiðis.
Góður meirihluti núverandi
þingmanna Sjálfstæðisflokksins er
lögfræðingar að menntun. Þessir
lögmenntuðu sjá'fstæðismenn
taka sér gjaman biðstöðu í kerfinu,
einkanlega ef flokkurinn er í stjórn
og hefur því með að gera ýmis
áberandi ráð og stöður. Aðrir
halda út í atvinnulífið og taka jcifn-
frcimt sæti, helst formennsku eða
framkvæmdastjórastöðu, í hinum
ýmsum stjórnum og ráðum fyrir-
tækja eða hagsmunafélaga. Staða
borgar- eða bæjarfulltrúa virðist
oft fylgja í kjölfarið. Einnig er dæmi
um nýlega leið sem lögmenntaðir
sjálfstæðismenn hafa farið, en það
er vegur Þorsteins Pálssonar og
Eilerts B. Schram, fjölmiðlaleiðin.
Auk þess virðist svo sem margir
yngri sjálfstæðismenn, skemur á
veg komnir í klifrinu, ætli að taka
þessa leið upp eftir þeim, enda
virðist hún geta verið fljótfarin.
Þorsteinn til dæmis var þingfrétta-
ritari og leiðarahöfundur Morg-
unblaðsins í fimm ár og tók síðan
við ritstjórn Vísis sem hann gegndi
í fjögur ár. Hann hafði aðeins einn
viðkomustað eftir það, VSÍ, áður en
hann stökk með glans inn á þing og
hlotnaðist formannsstaðan
skömmu síðar. Þorsteinn vau- enn-
fremur með þeim fyrstu sem náði
að hagnýta sér mátt sjónvarpsins
til þess að ná til þjóðarinnar, en sú
list hefur orðið sífellt mikilvægciri
með tilkomu prófkjara.
Sjálfstæðisflokkurinn er mál-
svciri einkaframtaksins, og því
mætti búast við að í þingflokknum
væri að finna góðan hóp manna
sem lagt hafi gjörva hönd á plóg
atvinnulífsins. Svo er þó ekki. Ein-
ungis fjóra núverandi þingmenn
hans má telja til hreinna og klárra
kaupsýslumanna, Albert Guð-
mundsson, Eyjólf Konráð Jónsson,
Matthícis Bjarnason, sem meðal
annars rak verslun á ísafirði um
áratugaskeið, og Sverri Hermanns-
son, sem á útgerðarfyrirtækið
’dgurvík með bræðrum sínum. Þó
er rétt að taka fram að það eru f
fæstum tilvikum þessi störf ein og
sér sem færa mönnum í Sjálfstæðis-
flokknum frama í pólitíkinni, held-
ur verða þeir yfirleitt frægari fyrir
frcimlag á öðrum vettvcingi. Dæmi,
borgarstjórnarþátttcika Alberts
Guðmundssonar. Stiginn er marg-
þrepa og menn þurfa að drepa fæti
á fleiri en einn stað til að komast
áfram upp.
Sjálfstæðisflokkurinn telur sig
flokk allra stétta og til að standa
undir því nafni hefur hann lyft und-
ir ýmsa fulltrúa í stiganum til þess
að auka á fjölbreytni á freunboðs-
listum sínum. Fá inn fleiri en lög-
fræðinga. Flokkurinn státar þannig
af þremur bændum, tveimur kon-
um og einum sjómanni. Klifur
þessara síðastnefndu manna og
barátta þeirra fyrir stöðu sinni hef-
ur þar af leiðandi verið átakaminni
og einfaldæi en cinncUTa sjálfstæð-
ismanna á framábraut. Stiginn
verður þannig einskonar sjálfvirk-
ur rúllustigi þegar svo mikið liggur
við að halda breiddinni við topp-
inn.

FRAMSÓKNARFLOKKUR
f fjórtán núverandi
þingmönnum Frcim-
sóknarflokksins eru
fimm bændur, fjórir
sem fengist hafa við
kennslu að meira
eða minna leyti og tveir lögfræð-
ingar. Af þessum þingmönnum
tengjast að minnsta kosti sjö þeirra
Samvinnuhreyfingunni með bein-
um eða óbeinum hætti. Algeng
menntun þingflokksins er búfræði,
samvinnuskólapróf eða kennara-
próf. Þetta segir sitt um flokkinn og
ekki síður um þá viðkomustaði
sem framagjörnum liðsmönnum
hans eru hvað kærastir.
Þetta skýrist betur ef einn venju-
legur framsóknarmaður er tekinn
út úr þingflokkinum og ferli hans
lýst. Hvaða leið fór til dæmis Páll
Pétursson inn á þing?
Jú, hann er sveitamaður og kom-
inn cif bændafólki. Heimcikjördæmi
hans, Norðurland vestra, hefur og
jafnan verið sterkt vígi Framsókn-
ar. Páll útskrifaðist sem stúdent frá
Akureyri 1957 og strax að því loknu
tók hann við búi föður síns á Höllu-
stöðum, aðeins tvítugur að aldri.
Ekki leið nema ár þar til hann var
kominn í stjórn ungliðahreyfingar
flokksins í sýslunni. Formaður
ungra framsóknarmanna þar var
hann orðinn eftir fimm ár í stjóm-
inni, 26 ára, og ári áður hafði hann
reyndar líka sest í stjóm kjör-
dæmisráðs flokksins í Húnavatns-
sýslu. Þar sat hann í tíu ár. En nú
var Páll líka kominn á góða ferð í
stiganum, hver stjómarsetan og
formennskan í allra handa félögum
Húnvetninga rak aðra næstu árin. í
hreppsnefnd Svínveminga tók
hann sæti 1970 og sat í fjögur ár.
Hann fór inn í stjórn Búnaðarsam-
bands Austur-Húnvetninga 1972
og varð strax varaformaður þess
og gegndi því embætti í fjögur ár.
1972 gerðist hann einnig formaður
veiðifélags Auðkúluheiðar og var
þar í fimm ár. Fulltrúi Austur-Hún-
vetninga á fundum Stéttarsam-
bands bænda var Páll frá 1973 til
77. Embætti formanns Hrossa-
ræktcirsambands íslcinds losnaði
um líkt leyti og það hreppti Páll,
auk þess að hann hóf enn eina set-
una í stjóm árið 1977, í þetta skipt-
ið hjá Veiðifélagi Blöndu og Svart-
ár. í þeirri stjórn er Páll enn. Þetta
er dægileg upptalning, og sýnir
hvað Páll hefur undirbyggt vel það
sem koma skyldi, því segja má að
hann hafi á ámnum 1957 til 1977