Helgarpósturinn - 25.10.1984, Blaðsíða 19

USTAPÖSTURINN
Hver er stefna
leikhússtjóranna?
Leikhússtjórarnir í landinu eru ualdamiklir menn innan íslenskrar listar.
Þeir hafa úrslitavald um það sem okkur er sýnt á sviði, eða öllu heldur
hvað okkur er fœrt upp og hvað ekki. Verkefnaval er vandráðið og verður
að taka mið afmörgum ólíkum þáttum. Einn þeirra er hlutfallið milli
íslensks efnis og erlends, gamalla klassíkera og nývirkja.
Gífurleg er fjölbreytni erlendra sviðsverka sem völ er á hverju sinni.
Þrengsli í leikhúsakynnum hér heima gera það að verkum að ekki er hœgt
að taka til sýninga nema fáein þeirra áhverju leikári. En jafn fá ogþau
þurfa að vera, þurfaþau líka að vera jafn ólík að eðli og uppbyggingu
innbyrðis, svo gefa megi sýnishorn afþví margbrotna litrófi sem leikhús-
bókmenntirnar bjóða upp á, og buðu upp á, talandi um gamla klassíkera
sem rétt þykir að sýna nýjum kynslóðum.
, íslensk leiklist. Hún er ung. Ekki síður viðkvœm. Það er varla hœgt að
tala um að hún eigi sér nokkra hefð miðað við það sem gengur og gerist í
gömlu Evrópu. Þetta á einkanlega við um leikritunina sem líkja má við
krakka að árum, forvitna og óstýriláta þar afleiðandi. Ekki er deilt um það
að hlúa verður að íslensku leikverki og gefa því sömu tækifœri og leik-
verkum annarstaðar. Annars nœrþað heldur ekki að dafna. Að öðrum
kosti á það ekki lífsmöguleika í hörðum leikhúsheiminum.
Framtíð íslensks leikhúslífs og sú stefna sem þar verður tekin er í mikilli
mótun um þessar mundir. Það eru þeir menn sem nú gegna leikhús-
stjórastöðum sem hvað mest ráða línunum íþví verki. Ogþaðersammerkt
með öllum þremur núverandi leikhússtjórum atvinnuleikhúsanna aðþeir
eru tiltölulega nýteknir viðþessum mikilvœgu störfum. Þeir eruþví líkast til
frjóir að hugmyndum um hvernig og hvert eigi að stefna íslenskri leiklist á
nœstu árum svo og erlendu leikverkavali. Helgarpósturinn leitaði tilþeirra
um þessi atriði og falaðist eftir svörum við fjórum spurningum sem þeir
orða héráeftir, hvermeðsínu lagi; GísliAlfreðsson þjóðleikhússtjóri, Signý
Pálsdóttir leikhússtjóri Leikfélags Akureyrar ogStefán Baldursson leikhús-
stjóri Leikfélags Reykjavíkur.
samvinnu milli atvinnuleikhús-
anna í landinu, t.d. með því að leik-
húsin sameinist um uppfærslu á
einhverju verkefni.
Þá er bráðnauðsynlegt að Litla
svið leikhússins komist í annað
húsnæði, eins og reyndar kveður á
í lögum, því sambýli veitingastaðar
og leikhúss er mjög óhagkvæmt
fyrir báða aðila.
Og svo vil ég auðvitað vinna að
betra, áhugaverðara og skemmti-
legra leikhúsi."
- Hver er listrœn stefna Þjóðleik-
hússins, meðal annars í sambandi
við verkefnaval þess?
„Listræn stefna Þjóðleikhússins
er að nokkru mörkuð í lögum, en
þar segir að leikhúsinu beri að
flytja innlend og erlend leikrit,
óperu, söngleik og listdans. List-
ræn stefna leikhússins mótast
auðvitað að mestu leyti í nánari
útfærslu af þeim sem gegnir starfi
leikhússtjóra og sitja í verkefna-
valsnefnd og Þjóðleikhúsráði
hverju sinni, en þó hafa hinirýmsu
listamenn, sem við húsið starfa
vissulega sín áhrif þar á.
Lögð er áhersla á að velja sem
fjölbreyttust erlend og innlend
leikrit og haft að leiðarljósi að þau
henti þeim hópi listamanna sem
við höfum úr að spila og séu vænt-
anlega jafnframt áhugaverð fyrir
fólkið í landinu. Þá er það mörkuð
’stefna að flytja árlega sígilt leik-
verk og að fólk eigi þess reglulega
kost að sjá eldri íslensk leikrit. Á
undanfömum ámm hefur verulega
verið lagt upp úr því að örva ís-
lenska leikritun og hefur það skilað
ánægjulegum árangri. íslensk leik-
ritun blómstrar. Þessari stefnu
verður framhaldið."
- Samrýmist þessi stefna leik-
hússins því sem það hefur verið að
gera á undanförnum misserum og
nú á nýhöfnu leikári?
Já.“
- Hvert telur þú vera hlutverk
þitt innan Þjóðleikhússins?
„Hlutverk mitt er að gegna starfi
mínu sem best ég má og framfylgja
og ná fram þeim markmiðum sem
ég hef sett mér.“
Gísli Alfreðsson þjóðleik-
hússtjóri
Aukið samstarf
milli atvinnu-
leikhúsanna
- Hvað œtlastu fyrir með leik-
húsið sem þú rœðuryfir?
„Það er margt. Það var stór
stund í menningarlífi þjóðarinnar
þegar Þjóðleikhúsið opnaði árið
1950 og atvinnuleikhús varð að
vemleika. Leiklistin er einn af meg-
instólpunum undir menningu okk-
ar og vekur það hvarvetna athygli
hve öflugt leiklistarlífið er hér á
landi. Að sjálfsögðu er mér skylt að
standa vörð um hana. Þá vil ég róa
að því öllum ámm að fjölga þeim
verkefnum sem leikhúsið tekur til
sýninga á ári hverju. Þrengsli og
aðrar ytri aðstæður setja okkur
skorður með það hvað margar
sýningar geta verið í gangi og tak-
marka þar með úrvalið. Vinna þarf
að því að Iagfæra þetta.
Þá vil ég vinna að því að leikhús-
ið geti betur rækt skyldu sína við
landsbyggðina en verið hefur á
undanfömum árum.
Svo væri áhugavert að auka
Signý Pálsdóttir leikhús-
stjóri LA.
Leikhúsið verði
áfram önnur
vídd en vídeóið
- Hvað œtlastu fyrir með leik-
húsið sem þú rœðuryfir?
„Leikhússtjóri er ekki einvaldur
sem ráðskast að vild með starf-
semina. Leikhús er fyrst og fremst
samvinna, þar sem sjónarmið
ólíkra listamanna mætast. Sameig-
inlegt markmið þeirra hlýtur að
vera að galdra fram leiksýningar,
sem hafa Iistrænt gildi og fólk vill
sjá. Draumur minn sem leikhús-
st jóra er m.a. að Leikfélag Akureyr-
ar sé menningarstofnun, sem
Norðlendingum finnst ómissandi,
hver sýning sé áhorfendum unun
og aflvaki í senn og fólk alis staðar
að af lcindinu hcildi áfram að flykkj-
ast hingað á sýningar. Æskilegt
væri að fjölga fastráðnum leikur-
um og byggja við leikhúsið svo
hægt sé að vera með fleiri en eina
sýningu samtímis. Síðast en ekki
síst vildi ég bera lán til þess að hér
væru alltaf góðir listamenn að
störfum, sem legðu sig alla fram og
ættu erindi sem erfiði."
- Hver er listrœn stefna 'þess,
m. a. er lýtur að leikritavali?
„Listræn stefna Leikfélags Akur-
eyrar mótcist af samvinnu leikhús-
ráðs og leikhússtjóra á hverjum
tíma. Það má e.t.v. segja að að list-
ræn stefna LA. sé að flytja sem
vandaðastar og fjölbreytilegastar
sýningar, vinna upp gæðastaðal
svo atvinnuleikhúsið standi undir
naini, efla íslenska leikritagerð,
styrkja áhugaleikfélög á Norður-
landi með aðstoð og góðu fordæmi
og vera áfram önnur vídd en vídeó-
ið og annar afþreyingariðnaður."
-Samrýmist þessi stefna því sem
leikhúsið þitt hefur verið að fram-
kvœma á undanförnum misserum
og nú í ár?
„Um gæði sýninga okkar get ég
aðeins vísað til fjölmiðlagagnrýni
undanfarinna ára og ummæla
áhorfenda. Aukin fjölbreytni hefur
m.a. fengist með endurvakningu
söngleikjanna (,JVfy Fair Lady" í
fyrra og söngleiknum „Picif’ eftir
næstu áramót). Hvað íslenskri
leikritun viðvíkur hafa 22 af þeim
32 leikritum sem hér hafa verið
flutt síðan LA. varð atvinnuleik-
hús, verið eftir ísienska höfunda og
nú er komið í æfingu leikrit sem
Sveinn Einarsson skrifaði að
beiðni okkar um Sólon íslcindus og
nefnist „Ég er gull og gersemi".
Gott samstarf er við náigrcinncdeik-
félögin um lán á leikstjórum, hand-
ritum, búningum, námskeiðsstjór-
um og öðru sem gagna má leiklist-
inni. Og aðsókn hefur cildrei verið
meiri en síðastliðið leikár."
- Hvert telurðu vera hlutverk þitt
innan Leikfélags Akureyrar?
,Að semja tillögur um verkefna-
val, annast allar mannaráðningar,
gæta hagsmuna félagsins út á við,
vera æðsti stjómandi allrar starf-
semi innan leikhússins að fjármál-
um undanskildum, sjá um al-
mannatengsl, skipulagningu og
einkum að samstaða og skilningur
ríki á milli starfsfólks á hverjum
tíma. Því er svo eins farið með mig
og aðra fastráðna starfsmenn
LA.: Við emm svo fá og því störf-
um hlaðin að við verðum að gæta
okkar vel að missa ekki sjónar á
listrænum markmiðum starfs okk-
ar. Annars tel ég meginhlutverk
mitt innan þessa leikhúss vera að
hleypa sem bestum sýningum af
stokkunum og sjá til þess að fólk
komi að njóta þeirra."
Stefán Baldursson leik-
hússtjóri L.R.
Leikhús má aldrei
verða ánægt
með sjálft sig
- Hvað œtlastu fyrir með leik-
húsið, sem þú rœðuryfir?
„Halda áfram að bjóða þar upp á
góða leiklist, sem hefur að mark-
miði að víkka sjóndeildarhring
áhorfenda og ieikhúsfólksins
sjálfs, minna okkur á margbreyti-
leika tilverunnar og mannssálar-
innar, rjúfa vanahugsun og vera til
gleði.
Ég vil taka það fram að orðalag
spurningarinnar hér að ofan gæti
valdið misskilningi. Leikhússtjóri
LR er fjarri því að vera einráður.
Hann fer með stjóm leikhússins
ásamt leikhúsráði, sem skipað er
lýðræðislega kjörinni stjóm Leik-
félagsins og fulltrúum Reykjavík-
urborgar. Leikhússtjórinn er ráð-
inn til leikhússins af þeim sem þar
starfa. Hann er því ekki atvinnurek-
andi, heldur leikhópurinn atvinnu-
rekandi hans. í leikhúsráði fer leik-
hússtjóri með eitt atkvæði af
fimm.“
- Hver er listrœn stefna leikhúss-
ins, m. a. er lýtur að verkefnavali?
„Listræn stefna leikhússins
markast af ofangreindu. Við viljum
sýna þau leikrit, sem við teljum, að
erindi eigi við íslenska áhorfendur
á hverjum tíma, hvort heldur em
ný, íslensk verk, merkustu verk er-
lendra samtímahöfunda eða sígild
öndvegisverk leiklistarsögunnar
og búá þessi verk í þann listræna
búning, sem leikhúsið best er fært
um.
Að sjádfsögðu em okkur settar
skorður varðandi verkefnaval sök-
um þrengsla, erfiðra aðstæðna og
takmarkaðra fjárfrcimlaga. Rekstr-
argrundvöllur, sem er háður þvi að
fá sem flesta áhorfendur í leikhús-
ið, kallar á fjölbreytni í verkefna-
vali. Leikfélag Reykjavíkur hefur
ætíð kostað kapps við að vera ekki
leikhús fárra heldur fjöldans, hið
sanna alþýðuleikhús og til þessa
hefur það tekist."
- Samrœmist þessi stefna því,
sem leikhúsið þitt hefur verið að
gera á undanförnum misserum og
nú í ár?
Já. - Listin lýtur þó sem betur
fer ekki ákveðinni formúlu og eng-
um hefur enn tekist að búa til upp-
skrift að hinni fullkomnu leiksýn-
ingu. Því getur ætíð bmgðið til
beggja vona með listrænan árang-
ur einstakra sýninga og þar er leik-
stjórinn mun meiri áhrifcimaður en
flestir gera sér grein fyrir. Hvert
æfingaskeið er þrotlaus vinna, leit
og bafátta upp á líf og dauða.
Skylda leikhússtjóra gagnvart
hverju leikriti og áhorfendum er að
stefna þar saman því listafólki, sem
hann hefur trú á að best sé til þess
fallið að bera viðkomandi verk
fram til sigurs."
- Hvert telurðu vera hlutverk þitt
innan Leikfélags Reykjavíkur?
„Hlutverk mitt sem leikhús-
stjóra innan Leikfélagsins er að
veita þeim sem þar starfa hverju
sinni listræna örvun og aðhald, sjá
til þess að hver einstakur fái þrosk-
að hæfileika sína á sem fjölbreyti-
legastan hátt í sem ólíkustum við-
fangsefnum. Óðm hverju gegni ég
hlutverki leikstjóra hér og fæ
þannig sett svipmót mitt á starf-
semina enda leikstjóm mín aðal-
starfsgrein. Hlutverk mitt sem leik-
hússtjóra felur einnig í sér frum-
kvæði að tillögum um verkefnaval
og að sjá til þess að leikhúsið sé í
lifandi tengslum við áhorfendur,
veki áhuga þeirra og ánægju, hrifn-
ingu eða hneykslun, að leikhúsið
sé í stöðugri leit og verði aldrei
ánægt með sjálft sig- til lengdar."
-SER
HELGARPÓSTURINN 19