Helgarpósturinn - 21.04.1988, Blaðsíða 10

VETTVANGUR
HELGARPÓSTURINN
Ritstjórar: Helgi Már Arthursson og Ólafur Hannibalsson
Blaöamenn: Anna Kristine Magnúsdóttir, Freyr Þormóðsson, Friðrik Þór
Guðmundsson, Jón Geir Þormar, Jónína Leósdóttir, Kristján
Kristjánsson, Páll Hannesson.
Prófarkir: Sigriður H. Gunnarsdóttir
Ljósmyndir: Jim Smart
Útlit: Jón Óskar
Framkvæmdastjóri: Hákon Hákonarson
Dreifingarstjóri: Birgir Lárusson
Sölu- og markaðsstjóri: Hinrik Gunnar Hilmarsson
Auglýsingar: Sigurrós Kristinsdóttir, Sigurður Baldursson.
Áskrift: Guðrún Geirsdóttir
Afgreiösla: Bryndís Hilmarsdóttir
Aösetur blaösins: er í Ármúla 36, Reykjavik, sími 91-681511.
Útgefandi: Goögá hf.
Setning og umbrot: Leturval sf.
Prentun: Blaðaprent hf.
Galdur stjórnmálanna
í skoðanakönnun sem birtist í blaðinu í dag er einkum
þrennt sem vekur sérstaka athygli. í fyrsta lagi himnasigl-
ing Samtaka um kvennalista sem í fyrsta skipti fara upp
fyrir 30 prósenta markið í skoðanakönnun Skáíss og
mælast þannig stærsti flokkurinn í skoðanakönnuninni.
í öðru lagi sú staðreynd, að Sjálfstæðisflokkurinn virðist
frosinn fastur neðan þess sama marks og Kvennalistinn
siglir svo auðveldlega yfir. Og í þriðja lagi fylgistap Al-
þýðuflokksins, sem missir fylgi í samanburði við síðustu
könnun Skáíss.
Einn talsmanna Kvennalistans, Kristín Halldórsdóttir,
skýrir fylgisaukningu Samtaka um kvennalista með
þeim orðum, að kjósendur hafni spillingu og valdbeit-
ingu. Við þetta má e.t.v. bæta því, að menn hafni sam-
tryggingu innan hins pólitíska kerfis. Konur vilja sem
kunnugl er ekkert af þeirri tryggingu vita á alþingi.
Ýmislegt bendir til þess að yngri aldurshóparnir í þjóð-
félaginu hafni gamla flokkakerfinu og kjósi að styðja
Kvennalista, án þess að konur láti mikið á sér bera á
opinberum vettvangi eða kastljós fjölmiðla beinist sér-
staklega að samtökum þeirra. Því má með réttu halda því
fram að mikil hugarfarsbreyting eða hljóðlát bylting
standi yfir í samfélaginu. Kvennabylting.
Gamla flokkakerfið á engin svör við þessum breyting-
um. Sjálfstæðisflokkur, Framsóknarflokkur og Alþýðu-
flokkur verða „ábyrgari" eftir því sem konur vinna á.
Flokkarnir leggja í orði sífellt meiri áherslu á efnahags-
mál. Að ná „tökum á verðbólgu”, að minnka fjárlaga-
halla, að draga úr viðskiptahalla, að einfalda bankakerf-
ið og svo framvegis. Allt eru þetta „abstrakt” markmið.
Mennirnir á gólfinu verða ekki varir við árangur af ára-
tuga baráttu „gömlu stjórnmálamannanna" við að ná
þessum markmiðum. Ekki öðru vísi en að menn finna
fyrir matarskatti, hækkandi bensínverði, vaxtaokrinu,
ónýtu húsnæðislánakerfi og skringilegum uppákomum á
löggjafarsamkundunni. Og eftir því fer maðurinn á gólf-
inu vitaskuld. Og hefur alla tíð gert. Þessu hafa oddvitar
gamla flokkakerfisins gleymt. Þeir hafa týnt niður ein-
földustu göldrum stjórnmálanna.
Þegar Þorsteinn Pálsson var að reyna að mynda ríkis-
stjórn með Alþýðuflokki og Samtökum um kvennalista
sl. sumar gekk ekki saman með flokkunum m.a. vegna
þess að konur settu á oddinn kröfu um lögbindingu lág-
markslauna. Framsókn kom síðan í stað kvenna og ríkis-
stjórn varð til. Á þeim tíma sem liðinn er hefur Kvenna-
listanum vaxið mjög fiskur um hrygg, en Alþýðuflokkur
dalað verulega í vinsældum.
Ráðherrar síðarnefnda flokksins hafa lagt áherslu á að
hreinsa til í ríkiskerfinu, peningakerfinu og fleiri kerfum.
Stefnumál og ákvarðanir flokks alþýðunnar hafa mælst
vel fyrir í þrengstu hópum hagfræðinga og sérfróðra
manna um efnahags- og viðskiptamál. Sumar aðgerðir
þykja skynsamlegar til lengri tíma litið og alveg bráð-
nauðsynlegar. En þær eru óvinsælar meðal manna á
gólfinu. Þeir treysta ekki fyrirheitunum um betri framtíð.
Samtök um kvennalista hafa hins vegar tileinkað sér að
standa með fólki en ekki kerfunum. Og njóta fyrir bragð-
ið vaxandi trausts og vinsælda. Það er kannski galdur
stjórnmálanna, að laga kerfin að fólkinu en ekki fólk að
kerfum. Að standa gegn spillingu og valdbeitingu, eins
og Kristín Halldórsdóttir orðar það.
Vinsældir Samtaka um kvennalista auka kröfurnar um
að ríkisstjórn Þorsteins Pálssonar sýni einhvern árangur.
Stjórnin á senn að baki sitt fyrsta þing, sem lýkur án þess
að teljandi breytingar hafi orðið í þjóðfélaginu, ef undan
eru skilin aukin skattheimta á almenning og hækkandi
vextir. Vaxandi vinsældir kvenna eru sömuleiðis krafa
um að þær komist í landstjórnina. Einn þáttur hins póli-
tíska galdurs er að þekkja sinn vitjunartíma og gefa öðr-
um tækifæri. Með eða án kosninga.
10 HELGARPÓSTURINN
eminfen,
/n Jradit‘on
Kvinnorna i islandsk pu/foe
r,
and’s
on .
smbers of lceland's Women’s Álliance celebrate goo‘d showing in yesJíJ^^
lcelandic PM conc^d
3s feministc^%v>_
■^áíaghfe,,
0$
Wo&'
- > 1 f-rauenn—-,
Des léminíSi^í^
Islande
iUV
de gauchf d. pou
t ír-planrl hilfi b64-,J:i iG th6 r
model countrv for feminist pc
comnlant des ministres eiues muiiue — n uuie ue i un imu — aouies. une
de compLant des ministres eiues
sur une list.e PYrlucivomnn* c~
“ KT--------
Kvennalistinn
Alheimsfyrirmynd
Þegar kosningaúrslitin lágu fyrir
síðastliðið vor og ljóst var að
Kvennalistinn hafði tvöfaldað fylgi
sitt fór kliður um gervalla heims-
byggðina. Fjölmiðlar um allan heim
skýrðu frá þessum úrslitum og með-
an Kvennalistinn var inni í mynd-
inni um stjórnarmyndun var ítar-
lega um hann fjallað í blöðum víðs-
vegar og sjónvarpsstöðvar og frétta-
stofur sendu fólk út af örkinni til við-
tala og fréttaskýringa á þessu ein-
stæða fyrirbæri í stjórnmálum
heimsins.
Og hvers urðu menn vísari? Hvers
vegna er íslenska kvennahreyfingin
sú eina sem skotið hefur rótum og
tvíeflst við framvindu tímans uns
svo er komið, að hún mælist stærsta
stjórnmálafylking landsins í skoð-
anakönnunum?
Fyrsta atriðið er hreinlega form-
legs eðlis. Hlutfallskosningakerfi
okkar gerir smáflokkum auðveld-
ara fyrir en víða annars staðar, eink-
um í engilsaxneska heiminum, sem
hefur rótgróna hefð fyrir tveggja
flokka kerfi. Þessi skýring nær þó
ekki til ýmissa landa Evrópu, þar
sem smáflokkum hefur fjölgað gíf-
urlega síðustu tvo áratugi, og marg-
ir þeirra byggjast á þrengra hug-
mynda- og hagsmunasviði en
kvennahreyfingin. Ekki er það held-
ur vegna þess að konurnar hafi ekki
reynt fyrir sér í þessum löndum.
Ymsar tilraunir hafa verið gerðar en
ekki hlotið hljómgrunn.
Annað, sem vekur athygli útlend-
inga, er sú gegnheila hugmynda-
fræði, að karlar fá að vísu að taka
þátt í umræðum og starfi, en eru
ekki gjaldgengir til framboðs fyrir
Kvennalistann. Þá þykir aðferða-
fræðin og praktísk vinnubrögð ekki
síður athyglisverð: að það skuli geta
gengið snurðulaust fyrir sig, að það
eru engir kjörnir leiðtogar, sem taka
eigin ákvarðanir, að öll mál eru
þaulrædd í mismunandi stórum
hópum, og afgreidd án atkvæða-
greiðslu. Einkum vekur undrun að
þessi vinnubrögð skuli hafa gengið
upp í reynd og árum saman í flokki,
sem hefur farið ört stækkandi. Þá
vekur og hrifningu sú grundvallar-
regla að þingmenn skuli ekki eiga
að sitja lengur en 6 ár í einu og
þannig skuli komið í veg fyrir að ný
valdstétt myndist innan flokksins,
sem í krafti þekkingar, reynslu og
ítaka verði til þess að ráða flestu í
reynd.
Þegar Kvennalistakonur útskýra
þennan nýja stjórnstíl fyrir erlend-
um fréttamönnum og af hverju þær
reyni meðvitað að forðast hefð-
bundnar stjórnmálaaðferðir karl-
peningsins bæta þær gjarnan við,
að karlar séu ekki neitt endilega
óæðri verur en konur, bara öðru-
visi. Og spurðar hvernig ödruvísi er
svarið gjarnan á þá leið, að þeir séu
yfirleitt sjálfselskir, skammsýnir, til-
finningasljóir, ágjarnir, valdafíknir
og niðurrifshneigðir þar sem konur
séu hinsvegar gæddar einmitt and-
stæðum eiginleikum vegna síns
hefðbundna hlutverks að ganga
með, ala af sér og ala upp börn. „Og
Kvennalistinn lætur sér ekki nægja
að lofsyngja móðurhlutverkið, held-
ur heiðrar það sem uppsprettu
flestra þeirra mannlegu dyggða,
sem vert er að halda á loft.“
Eins og HP skýrði frá um daginn
hafa fjölmörg erlend kvennasamtök
sent fulltrúa sína í pílagrímsfarir til
íslands til að kynnast Kvennalistan-
um frá fyrstu hendi og fjöldi boða
borist um að sækja þing og ráðstefn-
ur kvennasamtaka í öllum heims-
hornum. Slík boð eru þó ekki þegin,
nema allur kostnaður sé greiddur,
því að Kvennalistinn vill ekki steypa
sér í skuldir vegna trúboðsstarfsemi
erlendis. Það er hins vegar ljóst,
eins og Ellen Goodman greinahöf-
undur fyrir Boston Globe orðaði
það í fyrirsögn á grein sl. sumar, að
„ísland er ordid fyrirmyndarlandid
fyrir kvennapólitík" Og Kvennalist-
inn hefur líka stöðugt verið að vinna
á í ímynd þjóðarinnar síðan um
kosningar, og er nú sá flokkur, sem
mests fylgis nýtur í skoðanakönnun-
um. Þetta hefur gerst þrátt fyrir að
hann á sér ekkert málgagn, er frem-
ur fyrirferðarlítill í fjölmiðlum, sem
oftar en ekki eru honum beinlínis
andsnúnir, er ekki með fyrirferðar-
mikla leiðtoga, sem geta gefið yfir-
lýsingar um allt milli himins og jarð-
ar með einnar sekúndu fyrirvara,
og hefur yfirleitt lítinn hávaða í
frammi út á við. Foringjar hinna
flokkanna kvarta undan því að þeir
nái ekki til fylgismanna sinna með
stefnumál sín og verði þannig við-
skila við hina óbreyttu liðsmenn,
þegar gera þarf „óvinsælar ráðstaf-
anir". Kannski þeir ættu að hyggja
að „grasrótarleið" kvennanna: Gefa
sér tíma til að ræða öll mál í botn og
koma ekki með lausnir fyrr en allir
eru orðnir sammála, þannig að eng-
ar atkvæðagreiðslur þurfi. Eða eru
það bara konur, sem geta notað
þessa pólitísku aðferð? Stríðir það
gegn eðli okkar sem karlmanna?
Hvað sem því líður er ljóst, að kon-
urnar á vettvangi stjórnmálanna
eru orðnar „ósýnilegur andstæðing-
ur“, sem hefðbundin vopn bíta ekki
á og gömlu flokkarnir standa ráð-
þrota gegn.
Ólafur Hannibalsson