Morgunblaðið - 14.05.1964, Blaðsíða 6

MORGUNBLADID
Fimmtudagur 14. maí 1964
P>
»4
8

UTVARP REYKJAVIK
Á SUNNUDAGSKVÖLD 3. maí
maí flutti dr. Halldór Halidórs-
son, prófessor, fyrra erindi sitt
um skólamál í Bandaríkjunum,
en þar í landi koma háskólanem-
endur í tíma klæddir bláum
vinnubuxum, gjaman sokka- og
skólausir og halda uppi röfcræð-
um við kennara sína. Halldór
taldi að við gætum margt lært
af Bandaríkjamönnum í skóla-
rtjálum, þótt ekki væri hann sér-
staklega hlynntur þeim kennslu-
máta og umgengnisvenjum, sem
ég gat um. Þó sagði hann, að
samtalsaðferðin hefði ýmsa kosti
ekki síður en fyrirlestra kennslu-
aðferðin, sem tíðkazt hefur hér
á landi. En eigi taldi hann ráð-
legt fyrir okkur að breyta um í
þessum efnum. Taldi hann, að
betra yfirlit fengist yfir kennslu-
efnið með fyrirlestrunum.
Erindi Halldórs var hið fróð-
legasta.
Á mánudagskvöld talaði Har-
aldur J. Hamar, blaðamaður um
daginn og veg-
inn. Kom hann
víða vii.. Taldi
hann það krafta
verk, að við ís-
lendingar skyld-
um teljast hlut-
gengir í sam-
félagi við stærri
þjóðir. Má það
Haraldur J. iíklegast til
Hamar sanns vegar
færa Hitt er annað mál, hvort
ti.vist okkar og menning er
nokkuð meira kraftaverk en
annarra þjóða, þótt fjölmennari
séu.
Haraldur taldi það okkur til
ágætis, að við ættum engan múg
eða „massa“, sem hann nefndi
svo, eins og aðrar þjóðir fjöl-
mennari. Sjálfsagt er það rétt,
að „massi“ þjóðar getur orðið
óþægilega fyrirferðarmikill, en
er það þó ekki í „massa“ þjóð-
anna, sem hið svonefnda heil-
brigða almenningsálit sprettur
upp, og hefur það ekki sína
ókosti líka, ef massinn er ekfci
fyrir hendi?
Oft hefur maður það á til-
finningunni, að hið heilbrigða
aln.enningsáLt sé ekki nógu
sterkt meðal vor. Kemur það
einkum fram í hinu almenna við-
horfi til ýmiskonar afbrota. Hér
á landi getur maður t. d. tiðum
gengið að einhverjum, sem hann
telur sig eiga sökótt við eða
liggur bara vel við höggi og mis-
þyrmt honum svo nærri gengur
lífi hans, auk þess sem hann get-
ur valdbeitt konur, sem á vegi
hans verða, án þess að þuxfa að
óttast, að það verði gert heyrin
kunnugt, að hann hafi framið
þennan verknað. Viða erlendis
mun þó algengt, að myndir séu
birtar af slíkum mönnum á
opinberum vettvangi, til að vara
aðra menn við hættunni. Og í
sumum löndum gera yfirvöldin
jafnvel reka að því að skutla
þeim mönnum út úr tilverunni,
sem verður það á ag valdbeita
konur, til dæmis. Er sú refsins
að vísu fjarstæð. En að halda
nöfnum ofbeldismanna leynd-
um er þó kannske enn fjarstæð-
ara.
Vantar okkur íslendinga ekki
einmitt „rnassa", sem grípur inn
í rás viðburðinna í slíkum tilvik-
um og heimtar beinlínis og knýr
BOSCH
loftnetsstcngurnar
fáanlegar aftur í miklu úrvali.
Bræðurnir Ormsson hf.
Vesturgötu 3.
það fram, að nöfn manna, sem
ráðast á saklaust fólk og mis-
þyrma því, séu tafarlaust birt.
I erindi Haralds J. Hamars
voru annars margar athyglis-
verðar hugleiðingar.
Síðar um kvöldið var þáttur-
inn „Á blaðamannafundi“. Þar
svaraði Tryggvi Ófeigsson út-
gerðarmaður spurningum Indr-
iða G. Þorsteinssonar og Þor-
steins Ó. Thorarensen undir
stjórn dr. Gunnars G. Schram.
Snérust umræðurnar, sem vænta
um útgerðarmál,
og þá einkum
um þá spum-
ingu, hvernig
á því standi, að
togaraútgerð
ber sig jafnilla
og raun ber
vitni hér á
landi, hjá vel-
flestum þeim,
sem gera út tog-
ara, en að því er
Gunnar G. Sahr
am upplýsti, þá
mun vera um þriggja og hálfrar
milljónar króna tap á rekstri
hvers togara að meðaltali árlega,
ef ég man rétt.
Annars mátti segja, að Tryggvi
Ófeigsson hefði oftast orðið á
þessum blaðamannafundi, og ef
til vill komust blaðamennirnir
minna að með spurningar en
æskilegt hefði verið. Tryggvi
taldi, að höfuðorsakir fjárhags-
erfiðleika togaranna væri t. d.
rangskráð gengi oft á tíðum, út-
færsla fiskveiðilögsögunnar, og
of miklir skattar bæði á togara-
sjómenn og útgerðarmenn. Þá
★ HVAÐ HUGSAR Á.V.T.R.
HÉR kemur bréf, sem í
rauninni hefði átt að fara til
A.T.V.R. En úr því að það lenti
hjá okkur, þá gerir ekkert til
þótt við lesum það yfir. Á um-
slaginu stóð þó alla vega VEL-
VAKANDI.
„Þrír vinnufélagar mínir við
höfnina sögðu við mig um dag-
inn, þegar við vorum að vinna
í stórlestinni á henni Herðu-
breið, að kominn væri tími til
að kvarta yfir þessum óþverra,
sem þeir nefndu neftóbak.
Ég, sem er mikill neftóbaks-
maður, var þeim innilega sam-
mála, því þetta er venjulega
mórauður skraufþurr skratti —
og alveg lyktarlaus.
Margir neftóbaksmenn hafa
kvartað yfir því sama. Við vilj-
um hafa neftóbakið dökkt,
vellyktandi og hæfilega rakt.
Sölubúðir ættu að geyma það í
ískáp, til að verja það þurrki.
Nú vil ég fyrir hönd, eða
öllu heldur fyrir nef okkar
neytenda spyrja Á.T.V.R.
hverju þetta sætir. Hvort þeir
séu alveg búnir ag gleyma
hvernig framleiða eigi gott
neftóbafc. Eða er erfitt að afla
taldi Tryggvi, að of hart væri
tekið á því, þótt íslenzkum tog-
urum yrði það á að fara örlitið
innfyrir landhelgislínuna við
veiðar sínar og gæti þetta haft
ill áhrif á togaramenn.
Aðspurður taldi Tryggvi það
fjarstæðu, að leggja niður is-
lenaka togaraútgerð, þótt hún
ætti við tímabundna effiðlei'ka
að stríða, sem að visu væru nú
ekki nýir af nálinni.
Á þriðjudagskvöld flutti Guð-
rún Guðlaugsdóttir þátt sinn í
„17 ára keppninni", og nefndi
hún hann: „Þá var nú gaman og
lundin var létt“. Var þetta ekki
illa gerður þáttur, og talsvert af
honum meira að segja í bundnu
máli. En nú held ég, að útvarpið
ætti að fara að setja punktinn í
„17 ára keppninni". Hlustendur
fara bráðum ag fá leið á efninu.
Þetta kvöld las Hulda Run-
ólfsdóttir „Landsvísur“ ljóð eftir
Guðmund Böðvarsson skáld.
Guðmundur er tvimælalaust eitt
af beztu ljóðskáldum okkar og
því vel til fallið að flytja kvæði
eftir hann í útvarpið. En ástæðu
laust fannst mér að fela konu
slíkt hlutverk. Góður flutningur
ljóðs er i eðli sínu leiklist, og
hvers vegna að setja konu þarna
í karlmanns hlutverk? Þótt
mörg kvæði Guðmundar séu ylm
rík og kliðmjúk, þá er hæpið að
kona skili þeim eins vel í flutn-
ingi og karlmaður, jafnvel þótt
hún sé öll af vilja gerð og lesi á
sinn hátt vel upp, eins og Hulda
gerði.
Það var mesta mildi, að ég
tapaði ekki af allri kvöldvök-
unni á miðvifcudagskvöldið.
þolanlegs hráeínis?
Ég óska, að Á.T.V.R. svari
þessari spurning u, að hún
standi fyrir sínu — og láti okk-
ur neftóbakskarla vita, hvort
við megum eiga vona á ein-
hverju, sem forsvaranlegt er að
troða í nasirnar.
S. S.“
-k VELLYKTANDI
Hér er greinilega mikið
vandamál á ferðinni. Persónu-
lega sýhist mér neftóbakið yfir
leitt nógu dökkt, a. m .k. þegar
það er farið að renna niður á
efri vörina, sem það á auðvitað
ekki að gera. Þag er ekki beint
faglegt að láta slíkt viðgangast,
en samt kemur þetta fyrir. —
En mér er með öllu óskiljan-
legt hvemig Á.T.V.R. getur gert
tóbakið vellyktandi, nema þá
að þeir helli slatta af þessum
vökvum, sem þeir selja líka, út
í tóbakið — en slífc blanda
gæfi tóbakinu auðvitað tvö-
falt gildi.
Annars er víst ekki rétt að
vera að amast við þessu nef-
tóbaki. Það er ekki aðalóvinur-
inn. En ljóst er, að Á.T.V.R. er
aðalóvihur neftóbaksfcarla. Með
an ekkert nýtt kemur fram í
Saknaði ég þar sérstaklega að
missa frásöguþátt Oscars Clau-
sens rithöfundar. Ég náði þó
siðasta þætti kvöldvökunnar,
sj óhrakningasögu frá öldinni,
er Jónas St. Lúðvífcsson flutti og
nefndi „Á mörkum lífs og
dauða“.
Var þar greint frá fiskibáti frá
Þorlákshöfn, sem lenti í miklum
hrakningum, en að lokum var
’öllum skipverjum bjargað af
franskri fiskískútu og kom hún
þeim á land í Vestmannaeyjum
um viku síðar. Skall þarna hurð
nærri hælurn.
Það var gott að fá enn áminn-
ingu um þá hetjubaráttu, sem
íslenzkir sjómenn hafa jafnan
háð, til að halda liftórunni í
þjóðinni.
Á uppstigningardag flutti
biskup íslands, herra Sigurbjörn
Einarsson erindi, sem hann
nefndi: „Eðli lífsins og tilgangur
tilverunnar frá kristilegu sjónar
miði“.
Sjaldan fá hlustendur betri
gest í útvarpið en hann Sigur-
bjöm Einarsson. Fer þar saman
mikið mannvit, hógvær og rök-
fastur málflutningur. Hann taldi
ekki skynsamlegt né vænlegt til
árangurs að
reyna að skýra
öll rök tilver-
unnar út frá
blindum nátt-
úrulögmálum,
þótt hann teldi
vísindalegar
rannsóknir á
ýmsum mann-
lífsfyrirbrigðum
síður en svo til-
gangslausar til
sins brúks. En
aldrei gætu þær
veitt lokasvar
við eðli og tilgangi lífsins.
Þetta var eitthvert bezta er-
indi, sem flutt hefur verið í út-
varpið lengi. En þótt herra bisk-
upinn legðist djúpt í heimspeki-
málinu getum við afgreitt
þetta sem lélega þjónustu. Nef-
tóbak á að vera dökkt og vel-
lyktandi.
★ ER KENNSLAN DAUÐ?
Hingag hringdi frú, sem
sagði, að of langt væri gengið, ef
lengja ætti skólagöngu barna
enn meira. Taldi hún sig mæla
íyrir munn margra.
Sagði hún, að sumarið væri
það stutt hér, að börnum veitti
ekki af útiverunni. Þau fengju
nóg af innisetunum. Taldi hún
áreiðanlega meiri þörf fyrir að
bylta kennslufyrirkomulaginu
og uýta betur tímann, sem börn
eru nú á skólabekk — fremur
en að lengja þennan tíma enn.
Það væri ekkert leyndarmál,
að þorri barna væri haldinn
námsleiða — einfaldlega vegna
þess, að kennslan væri dauð.
Engin ástæða væri til að ætla,
að ítroðslan gengi betur þótt
skólasetan yrði lengd um einn
mánuð á ári. Bömin yrðu bara
enn leiðari og nytu enn minni
útiveru. Það, sem gera þyrfti,
væri ag hræra duglega í öllu
kerfinu, kennslufyrirkomulag-
inu, fylla það lífi. Þá yrði ár-
legum og trúfræðilegum þanka-
brotum, þá held ég, að lausn
lífsgátunnar heyri enn þá fram-
tíðinni til, og tilgangur tilver-
unnar liggi enn efcki á lausu fyr-
ir mannlegum skilningi og geti
því verið vinsæl gestaþraut fram
vegis, sem hingað til.
Um kvöldið flutti Gils Guð-
mundsson alþingismaður erindi
um færeyska málvísindamann-
inn dr. Jakob Jakobsen (1864-
1918). Var þetta ágætt erindi,
fróðlegt og vel flutt. Gils hefur
kraftmikla og tóndjúpa rödd,
sem nýtur sín vel í útvarpi. I
stjórnmálaumræðum minnir
hann á Jóhannes skýrara í rót-
tækni sinni og spámannlegum
alvörulþunga. Þó má vera, að Jó-
'hannes hafi verið enn róttækari,
enda minna örlög hans fremur á
byltingarmann en stjórnmála-
mann úr vinstri armi Þjóðvarnar
flofcksins.
Á föstudagskvöld flutti Gretar
Fells, rithöfundur, erindi, sem
hann nefndi „Andlegur þroski“.
Leitaðist hann fyrst við að
skýra, hvað andlegur þroski
væri, og síðan þá margvíslegu
kosti, sem væru þvi samfara að
hafa öðlast þann þroska. Hann
sagði, að andlegur þroski og svo
kallaðar dulargáfur þyrftu ekki
endilega að fara saman, og
stundum væri það jafnvel svo,
að dulargáfur væru dragbítur á
andlegan þroska.
Efnismeðferð
Grétars er að
jafnaði einfcar
vönduð, og þótt
menn séu hon-
um ef til vill,
ekki sammála
um allt, sem
hann ber á borð
fyrir þá, þá verð
ur því ekki neit-
að, að maðurinn
er traustvekj-
andi, því hann
Framh. á bls. )9
angurinn miklu betri — jafnvel
þótt skólasetan yrði þá stytt.
Eitthvað á þessa leið mælti
frúin. Henni var svo mikið
niðri fyrir að ég náði nú ekki
nema öðru hverju orði. En
þetta verður ag duga. Málið er
svo umfangsmikið og margbrot
ið, að vonlaust er að reyna að
gera því einhver skil hér í
dálkunum. Það er líka auð-
veldara að benda á það, sem
miður fer, en að koma með
breytingartillögur, sem eitt-
hvert vit er í — og rökstyðja
þær fullkomlega. Ég held samt
að frúin hafi nokkuð til sms
máls.
★ EKKI MEÐ ÖLLUM
MJALLA
Loks er hér að vanda ein
stutt saga að austan: Sovét-
borgari fór á kjörstað til að
greiða atkvæði í almennum
kosningum í Sovétríkjunum —
nýlega. Var honum afhent inn-
siglað umslag, sem honum var
sagt að stinga í atkvæðakasss-
anna. Þegar hann opnði um-
slagið til þess að athuga kjör-
seðilinn, ætlaði fulltrúi hins
opinbera -að grípa fram fyrir
hendurnar á háttvitum kjós-
anda.
„En ég ætlaði bara að at'huga
hvern ég væri að kjósa“, sagði
háttvirtur kjósandi.
„Ertu með öllum mjalla,
maður?“, hrópaði fulltrúi hins
opinbera — „Veiztu etoki, að
kosningin er leynileg?"
mætti, einkum
Tryggvi
Ófeigsson
Signrbjörn
Einarsson
biskup
Grétar
Fells