Morgunblaðið - 14.03.1971, Blaðsíða 10

10
MOBGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 14. MARZ 1971
Sigurganga
Indiru Gandhi
Hún hefur nú fullt umboð
þjóðarinnar til að fram-
fylgja stefnu sinni
LEIÐTOGAR indverska Kon-
gressflokksins ákváðu fyrir
fimm árum að skipa frú
Indiru Gandhi í embætti for-
sætisráðherra landsins. Álitu
þeir að hún væri það vinsæl
meðal landsmanna að henni
tækist að afla flokknum fylg
is, og að hún yrði þeim hlýð-
inn starfsmaður og undirgef-
inn.
Frú Gandhi uppfyllti von-
ir flokksleiðtoganna varðandi
vinsældirnar, en hún reynd-
ist einnig sönn. dóttir leiðtog-
ans Jawaharlal Nehru —
ákveðin, sjálfstæð og meiri
stjórnmálamaður en leiðtog-
arnir, sem skipuðu hana í
embættið.
Nærri fjórum árum eftir
að Indina Gamdhi t>ók við emb
ætti forsætisráðherra sam-
kvæmt óskum flokksleiðtog-
anna ákváðu þeir að víkja
henni úr flokknum. Hún lét
síðar varð fyrsti forsætisráð
herra Indlands við sjálfstæð-
istökuna árið 1947 og gegndi
því embætti til dauðadags
árið 1964 — var lítið heima
á bernskuárum Indiru. Var
hann þá ýmist í stjórnmála-
ferðum til að berjast fyrir
sjálfstæði og fullveldi lands-
ins, eða í fangelsi fyrir stjórn
málaskoðanir sínar. Móðirin
þjáðist af berklum og fór
snemma til Evrópu með Ind-
iru til að leita sér lækningar.
Var Indiru því komið til
mennta í Evrópu, fyrst í
Sviss, en síðar í Bretlandi,
þar sem hún meðal annars
stundaði sögunám við Oxford
háskóla. Frú Kamala lézt í
Sviss árið 1936, og var það
mikið áfall fyrir dótturina.
í bernsku heima á Indlandi
kynntist Indira Feroze
Gandhi, og voru þau sam-
tíma við nám í Evrópu. Urðu
órðin vel þekkt meðal al-
mennings. Þegar svo Lal
Bahadur Shastri myndaði
nýja ríkisstjórn árið 1964 tók
Indira við embætti upplýs-
inga- og útvarpsmálaráð-
herra. Því embætti gegndi
hún þar til Shastri lézt
snögglega í Tashkent árið
1966.
FORSÆTISRÁÐHERRA
Að Shastri látnum komu
leiðtogar Kongressflokksins
•saman til að útnefna nýjan
forsætisráðherra, og komu
þá aðallega tvö ráðherra-
efni til greina, Indira Gandhi
og Morarji Desai, en Desai
hafði verið helzti keppinaut-
ur Shastris um embættið.
Þáverandi formaður flokks-
ins, K. Kamaraj, barðist fyr-
ir því að Indira yrði útnefnd
forsætisráðherra, og fór svo
við atkvæðagreiðslu í þing-
flokknum að hún sigraði
Desai með yfirgnæfandi
meirihluta atkvæða.
Indira Gandhi hafði aðeins
setið í valdastóli í eitt ár þeg
ar efnt var ti'l þingkosninga
Frú Indira Gandhi flytur kosningaraeðu.
Var því ekki að furða þótt
flokkurinn missti nokkuð
fylgi, en margir telja að án
Indiru Gandhi hefði flokkur
inn misst meirihlutafylgi sitt
þá.
Mynd þessi var tekin árið 1946 þegar Jawaharlal Nehru (til
vinstri), faðir Indiru, var nýkjörinn forseti Kongressflokks-
ins. Er hann hér á tali við Mahatma Gandhi.
Frú Indira Gandhi tók við embætti forsætisráðherra í jan-
úar 1966, og var mynd þessi tekin er hún sór embættiseið
sinn.
það sig engu skipta, klauf
flokkinn og hafði meirihluta
hans á sínu bandi, auk þess
sem henni tókst að afla sér
stuðnings vinstrimanna úr
öðrum flokkum og tryggja
þannig meirihlutafylgi á
þingi. Fyrir síðustu áramót
taldi Indira Gandhi heppilegt
að efna til þingkosninga í
landinu til að tryggja völd
sín betur. Rauf hún þá þing
og boðaði til kosninga um
mánaðamótin febrúar-marz,
og stóðu þær í tíu daga. Úr-
slit urðu þau að flokkur frú
Gandhi vann glæsilegan sig-
ur, og þegar talningu var lok
ið í 417 af 518 kjördæmum
hafði flokkur hennar hlotið
317 þingsæti. Ljóst er að
flokkur Indiru Gandhi verð-
ur alls ráðandi á næsta þingi
og getur tryggt samþykki
stjórnarskrárbreytinga að
vild, en til þess þarf % at-
kvæða.
GIFTIST BERNSKUVINI
SÍNUM
Frú Indira Gandhi er 53
ára, fædd 19. nóvember 1917.
Var hún einkabam Jawaharl-
als Nehru og konu hans,
Kamala Kaul, en móðirin var
frá Kashmir. Faðirinn'— sem
þau samferða heim til Ind-
lands árið 1941, og ári síðar
voru þau gefin saman í hjóna
band. í heimalandinu urðu
þau hjónin fljótlega virkir
þátttakendur í sjálfstæðis-
baráttunni. Voru bæði hand-
tekinn skömmu eftir brúð-
kaupið og fangelsuð fyrir
áróðursstarfsemi. Á ýmsu
gekk í hjónabandinu, og er
sagt að Feroze Gandhi hafi
ekki viljað láta sér nægja að
vera aðeins tengdasonur
Nehrus, en Indiru ekki lík-
að að vera aðeins eiginkona
Gandhis. Tekið skal fram að
Feroze Gandhi var alls
óskyldur leiðtoganum Ma-
hatma Gandhi.
Þau Indira og Feroze eign-
uðust tvo syni, og fæddust
þeir 1944 og 1946, en Feroze
andaðist árið 1961.
Eftir lát eiginmannsins
fluttist Indira til föður síns,
sem þá var forsætisráðherra,
enda hafði hún verið föður
sínum til aðstoðar sem nokk-
urs konar húsmóðir allt frá
því hann tók við forsætisráð-
herraembættinu 1947. Hún
hafði jafnan mikinn áhuga á
stjórnmálum og tók virkan
þátt í þeim. Við lát föður
hennar var Indira Gandhi
í landinu. Höfðu Indverjar
átt við mikla erfiðleika að
stríða frá fyrri kosningum,
svo sem innrás Kínverja í
norðurhéruðin, styrjöld við
Pakistan, uppskerubresti tvö
ár í röð og gengislækkun.
Athyglisvert við þessar
þingkosningar árið 1967 var
að ýmsir af gömlu flokksleið
togunum — þeirra á meðal
Kamaraj flokksformaður —
féllu í kjördæmum sínum, en
Indira Gandhi jók verulega
fylgi sitt í kjördæmi sínu,
Uttar Pradesh. Tók hún þessi
úrslit sem ábendingu um að
þjóðin væri orðin leið á
gömlu leiðtogunum og vildi
breytingu.
Næstu árin ríkti mikill
ágreiningur milli Indiru og
annarra leiðtoga flokksins.
Hófst hann raunar strax að
kosningum loknum þegar
Desai hótaði að berjast gegn
Indiru um forsætisráðherra-
embættið nema hann hlyti
aukin völd í nýju stjórninni,
sem í raun hefðu skipað hon
um við hlið hennar innan
stjórnarinnar hvað völd varð
ar. Neitaði Indira að fallast
á kröfur hans, og féllst hann
þá á að taka á ný við em-
bætti fjármálaráðherra. Tví-
vegis voru forsetakosningar
næstu tvö árin eftir þingkosn
ingarnar, og úrslit beggja
þóttu mikill sigur fyrir frú
Gandhi gegn gömlu leiðtog-
unum. í síðari kosningunum
var Varaghiri Venkata Giri
kjörinn forseti gegn vilja
flokksleiðtoganna, og leiddu
þær kosningar og stuðningur
Indiru Gandhi við Giri bein-
línis til klofnings flokksins.
Á flokksþingi Kongress-
flokksins í Bangalore í júlí
1969 lagði Indira Gandhi
fram stefnuyfirlýsingu, sem
meðal annars fól í sér mikl-
ar efnahags- og þjóðfélags-
umbætur, og börðust hinir
Framhald á bls. 23
Frú Indira Gandhi undirritar framboðsskjöl sín fyrir nýafstaðnar kosningar.