Morgunblaðið - 23.08.1991, Blaðsíða 10

10
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 23. ÁGÚST 1991
BÆRI
GÆR
Myndlist
Bragi Asgeirsson
I húsinu á Laugavegi 62, sem
áður var, en nú er í Arbæjarsafni,
hefur á efri hæð verið komið fyrir
ljósmyndasýningu, sem ber heitið
„Bær í gær“.
Ekki þarf að leita lengi að sýn-
ingarrýminu því neðri hæðin er
inngangur og sölubúð safnsins!
Er hér um að ræða ljósmyndir
eftir þá Vigfús Sigurgeirssonog
Ralph Hannam, og er viðfangsefni
þeirra Reykjavík um miðja 20, öld.
Raunar eru elstu myndir Vigfús-
ar frá því um 1930, t.d. af þeim
reisulegu húsum Fjölnisvegi 3 og
5. Fór strax fiðringur um mig er
ég leit myndina, því að ég er fædd-
ur í húsinu númer 7, sem þá var
í byggingu eða nýbyggt, en það
stílfagra hús sést illu heilli ekki á
myndinni.
Myndir Vigfúsar eru 25 talsins
og eru ágæt heimild um Reykjavík
fyrri tíma. Þær eru margar prýði-
lega vel teknar og bera atvinnuljós-
myndaranum gott vitni.
Þær segja manni einnig, að í
borginni hafa st^aðið mörg mjög
falleg hús og að borgarmyndin
hafi verið mun heildstæðari og
skemmtilegri hér áður fyrr en í
dag, þar sem öllu ægir saman.
Astæðan er aðallega misjöfn
mannanna verk, en einnig að sum
mjög falleg hús hafa orðið eldi að
bráð og önnur verið forsköluð eða
gerður annar og viðlíka ósómi.
Þá hafa riskið upp andlausir
steinsteypukassar innan um hlý-
lega byggð, sem alltaf er til lýta
hvort heldur hér eða í dreifbýlinu.
Að varðveita byggð og auka við
byggð eru náskyldir hlutir og mjög
vandasamir. Gróin menningarsam-
félög biðu í áratugi eftir seinni
heimsstyijöldina, þar til þau höfðu
efni á að reisa hús úr rústum,
nákvæmlega eins og þau voru fyr-
ir stríð. Þegar það var ekki gert
og nýmóðins húsasamsteypum
dembt inn í gróin hverfi varð út-
koman iðulega hörmuleg og dæmi
eru til þess að þeim hafi verið
breytt eða jafnvel sprengd á loft
upp eins og t.d. Hacney Tower í
London 1986.
Þá minna myndirnar mig á það,
að tvær rismiklar lóðir voru hala-
klipptar á Lækjargötunni, sem eru
Menntaskólalóðin og Stjórnarráðs-
lóðin auk þess sem Bakarabrekkan
fagra hlaut enn verri örlög. Þannig
var óspjallaðri vin í miðri borginni
umturnað og hún send inn í eilífð-
ina.
Væri þetta í dag eins og það
var fyrir breytinguna, að undan-
skildu sjálfsögðu púkki götunnar,
værum við öfundaðir af útlendum,
sem myndu skrifa um okkur lof-
greinar í fagrit víða um heim. Slík
sjón í miðborginni kemur við hjart-
að á nútímamönnum. En nei, í
þessu sem öðru urðum við að líkja
eftir því lakara í útlandinu.
Það eru slíkar hugleiðingar sem
sækja á við skoðun sýningarinnar,
sem er hið ánægjulegasta framtak
nema að hún mætti vera mun viða-
meiri. Sýningin staðfestir það sem
maður vissi áður, að Vigfús Sigur-
geirsson var ágætur ljósmyndari
og með næmt auga fyrir fegurð-
inni í umhverfinu og heimildargildi
ljósmynda.
Hinar 30 myndir Ralph Hann-
ams eru af allt öðrum toga enda
var hann fyrst og fremst áhuga-
ljósmyndari og sem slíkur af hárri
gráðu.
Hannam hefur verið mjög
hneigður fyrir tilraunir með ljósop-
ið og vinnslu mynda og er auðséð
að hann hefur fylgst vel með gerð
listrænna ljósmynda erlendis.
Hann hefur þannig haft vakandi
auga fyrir þróun ljósmyndatækn-
innar, en þó úr langri flarlægð.
Þó er auðséð, að ekki er um
lærðan ljósmyndara að ræða né
mann, sem hefur haft ljósmyndun
að aðalstarfi um árabil, hvað þá
unnið á stofu heimskunnra ljós-
myndara, sem er oftar en ekki
bakgrunnur snillinga ljósmynda-
sögunnar.
En þetta er svo sannarlega ekki
gagnrýni, heldur er hér um eðlileg-
an og þýðingarmikinn skilsmun að
ræða, og Hannam má með sanni
vera stoltur af Ijósmyndum sínum
og þeim árangri sem hann náði.
Hafði ég mikla ánægju af að
skoða myndir hans ekki síður en
Vigfúsar og saman mynda þeir
andstæður og bæta hvor annan
upp.
Ekki get ég lokið við þennan
pistil án þess að minnast á sýning-
ar í Prófessorsbústaðnum rétt fyr-
ir ofan Laugaveg 62. Eru það
málverk Jóns Helgasonar biskups,
sem var mikill hæfileikamaður á
listasviðinu og náði oft merkilegum
árangri í sínum einlægu Reykja-
víkurmyndum, þótt hann væri ein-
ungis tómstundarhálari. Þá ber að
nefna áhugaverða sýningu á leik-
föngum frá miðri öldinni, sem var
sett upp í tilefni listahátíðar æsk-
unnar, með sérstakri áherslu á
tímabilið 1950-1965. Loks ber að
nefna hernámssýninguna, sem
alltaf er fróðlegt að skoða, ótvír-
ætt fyrir þá sem höfðu þetta í
næsta sjónmáli og kannski enn
frekar fyrir seinni kynslóðir.
Á loftinu eru svo sýnishorn hins
merka fornleifauppgraftar úr Suð-
urgötu 3-5 og Viðey.
Það var reytingur af útlending-
um á sýningunum,- er ég var þar
og skoðuðu þeir af mikilli athygli,
einkum leikbrúðurnar og herná-
mið. Varð ég var við brosviprur
og hrifningarglampa í augum
þeirra.
Þetta er vísir að sérstæðu þjóð-
háttasafni, og mikil furða er að
menn skuli ekki hafa ræktað betur
þann einstæða kafla í sögu þjóðar-
innar sem hernámið var.
Hér hefur Árbæjarsafn unnið
gott verk, eins og á svo mörgum
sviðum og staðurinn er ekki ein-
asta fróðlegur heim að sækja held-
ur perla í borgarlandinu.
Valgarður
Gunnarsson
í Nýhöfn
VALGARÐUR Gunnarsson opn-
ar sýningxi í Listasalnum Ný-
höfn, Hafnarstræti 18, laugar-
daginn 24. ágúst kl. 14-16. Á
sýningunni verða verk unnin
með olíu á striga og gvass á
pappír.
Valgarður er fæddur í Reykja-
vík 1952. Hann stundaði nám yíð
Myndlista- og handíðaskóla ís-
lands 1975-79 og framhaldsnám
við Empire State College í New
York 1979-81.
Þetta er áttunda einkasýning
Valgarðs, en hann hefur einnig
tekið þátt í ijölda samsýninga hér
á landi og erlendis. Frá því Val-
garður hélt síðast sýningu í Ný-
höfn 1989 hefur hann haldið tvær
einkasýningar í Svíþjóð og tekið
þátt í samsýningum í Luxemborg
og Þýskalandi.
Sýningin sem er sölusýning er
opin virka daga frá kl. 10-18 og
frá kl. 14-18 um helgat'. Lokað á
mánudögum. Henni lýkur 11. sept-
ember.
Hljómsveitin Sálin hans Jóns míns.
■ SÁLIN hans Jóns míns heldur
nú í lok vikunnar austur á firði og
heldur tvenna miðnæturtónleika um
helgina. Þá fyrri föstudagskvöld í
Seyðisfirði þar sem leikið verður
í Herðubreið og hina seinni í Hót-
el Egilsbúð, Neskaupstað á laug-
ardagskvöld. Þetta verður í eina
skiptið á árinu sem Sálin mun leika
á þessum slóðum. Á efnisskránni
eru m.a. ný lög sem koma út á
breiðskífu í haust auk eldra efnis.
Á báðum stöðum hefjast leikar um-
kl. 23.30.
■ NÚ STENDUR yfír sýning í
Hótel Blönduósi á myndverkum
Svövu Sigríðar Gestsdóttur. Hún
er búsett á Selfossi og hefur haldið
12 einkasýningar bæði í Árnessýslu
og í Reykjavík og einnig tekið þátt
í mörgum samsýningum. Svava
Sigríður stundaði nám við Myndlist-
askólann við Freyjugötu 'og erlend-
is. Þess má geta að Svava Sigríður
hannaði merkið fyrir Blönduós.
Sýningunni lýkur að kveldi sunnu-
dagsins 24. ágúst.
Svava Sigríður Gestsdóttir.
SÖN GTÓNLEIK AR
__________Tónlist
Jón Ásgeirsson
Sigt'ún Þorgeirsdóttir, nú útskrif-
uð frá háskólanum í Boston, hélt
sína opinberu tónleika hér á landi í
Listasafni Sigutjóns Ólafssonar.
Undirléikari var Sara Kohane en
hún starfar spm undirleikari við
sama skóla. Á efnisskránni voru
söngverk eftir Handel, Brahms,
Grieg og Dvorák, svo og íslensk
sönglög eftir Árna Thorsteinsson,
Sigvalda Kaldalóns og Sigurð Þórð-
arson.
Tónleikarnir hófstu á þremur ar-
íum eftir Handel, þar á meðal
Omdra mai fu (Largo). Á eftir voru
fimm ljóðalög eftir Brahms og þtjú
eftir Grieg. Sigrún hefur góða rödd
sem hún þó hefur þó ekki að öllu
leyti náð valdi á, t.d. er varðar önd-
un en túlkar viðfangsefni sín af tölu-
verðu næmi. Það vantaði að hún
sleppti fram af sér beislinu og fyrir
bragðið hélt hún sumum lögunum
of hægum, þó túlkun hennar væri
á köflum fallega útfærð.
Þeta var mjög áberandi í íslensku
lögunum, þar sem tónhendingar
voru tíðum rofnar með öndun og í
síðustu fimm lögunum, sem eru úr
Sígaunaljóðunum eftir Dvot'ák,
vantaði mjög á þá hrynrænu sveiflu,
sem þessi skemmtilegu tónverk búa
yfir, t.d. í því síðasta, um haukinn,
er býr „sér hreiður hátt í klettum".
Af íslensku lögunum söng Sigrún
best Draumalandið eftir Sigfús og
Nótt eftir Árna, I lög Sigvalda, Þú
eina hjartans yndið mitt og Vorvind-
ur, vantaði aðeins meiri fögnuð en
Sigrún Þorgeirsdóttir
þau voru að öðru leyti vel sungin og
í Vögguljóði Sigurðar var hraðinn
of mikill, svo það vantaði hina svæf-
andi ró, sem þetta lag býr yfir.
Sigrún er efnileg söngkona og
hefur nú nýlega lokið námi en þá
hefst sú vinna sem heitir að vera
tónlistarmaður og þar vinnst úr
þeim grunnatriðum sem aflað er í
námi og undir handleiðslu kunnáttu-
manna. í þeirri þrautagöngu er
spurí að leikslokum en hér er viðeig-
andi að óska þeim velfarnaðar er
stefna á úfið hraunið.
Undirleikarinn, Sara Kohane, lék
margt fallega en hún réð ekki tækn-
ilega við ýmislegt t.d. í Brahms og
sérstaklega í sígaunaljóðunum.
Jón Þór Gíslason: Zeitsprung.
Jón Þór Gíslason
Myndlist
Eiríkur Þorláksson
Hinar myrku hliðar sálarlífsins hafa
löngum verið mönnum yt'kisefni,
jafnt í myndlist sem öðrum listgrein-
um. Þar hafa tekist á hið góða og
hið illa, von og örvænting, traust
og tortryggni, öfund og samhygð,
ást og afbrýði. í listasögunni varð
expressionisminn til í kringum þessi
viðfangsefni, og mörg stórbrotin
listaverk frá hendi meistara eins og
Edvard Munch, James Ensor og
Emil Nolde hafa tjáð þessa baráttu
á eftirminnilegan hátt. Verk þeirra
eru meðal þess sem borið hefur
áhrif myndlistarinnar hvað lengst
út í mannlífið, þar sem flestir geta
fundið til vissrar samkenndar með
þeim persónulegu átökum, sem þau
túlka svo eftirminnilega.
Þetta kemur fljótt upp í hugann
þegar sýning á verkum Jóns Þórs
Gíslasonar í kaffistofu Hafnarborg-
ar í Hafnarfirði er skoðuð, en þar
er expressionisminn hinn sterki
þráður í myndunum. Jón Þór lauk
námi í Myndlista- og handíðaskólan-
um 1982, en hefur síðustu ár haldið
náminu áfram í Listaakademíunni í
Stuttgart í Þýskalandi. Hann hefur
tekið þátt í sámsýningum bæði hér
heima og í Þýskalandi, og haldið
nokkrar einkasýningar, en þetta
mun sú fyrsta eftir að hann hóf sitt
framhaldsnám í Þýskalandi.
Verk Jóns Þórs hér minna mjög á
þá meistara, sem getið er að fram-
an, og einkum tná nefna að andlit
fólksins í þeim eru í raun oft grím-
ur, líkt og hjá Ensor. En auðvitað
geta tengslin við listasöguna aðeins
náð ákveðnu marki, og persónuleg
tjáning viðkomandi listamanns verð-
ur svo að taka við. Fleiri íslenskir
listamenn hafa leitað á þessi mið,
en þafa síðan markað sér sinn vett-
vang með einstaklingsbundnum
vinnubrögðum og viðfangsefnum.
Þrátt fyrir að vera tæknilega ágæt-
lega útfærð, ná vet'kin á þessari
sýningu í fæstum tilvikum miklum
tökum á áhorfandanum. Þar kann
umhverfi kaffistofunnar að ráða
nokkru um, en stærð verkanna er
ef til vill einnig of takmörkuð fyrir
viðfangsefnin þar sem mest reynir
á. Þó ganga sum verkin ágætlega
upp, eins og „Þrír er karlntannleg
tala (nr. 1) og „Zeitsprung (nr. 17).
Einnig nýtur verklag listamannsins
sín vel í þeim myndum sem er Iétt-
ara yfir, eins og t.d. í „Náungi (nr.
11), þar sem ákveðin lífsgleði geisl-
ar af viðfangsefninu.
Umhverfið er ætíð afar mótandi
þáttur í þróun hvers listamanns, og
Jón Þói; er greinilega að vinna úr
þeim áhrifum þýskrar listasögu, sem
hann hefur sem bestan aðgang að.
Einnig felst í verkum hans ákveðið
andóf gegn því sem nú er efst á
baugi í myndlistinni þar í landi, og
jafnvel í þeirri stofnun sem hann
stundar nám við. Ur slíku andófi
spretta oft mikilvægir ftjóangar fyr-
ir listþi'óun framtíðarinnar.
Sýningu Jóns Þórs Gíslasonar í kaff-
istofu Hafnai'borgar lýkur sunnu-
daginn 25. ágúst. t * :s