Morgunblaðið - 23.08.1991, Blaðsíða 19

MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 23. ÁGÚST 1991
19

Mauno Koivisto, forseti Finn-
lands.
halda að góð samskipti þeirra við
Rússland gætu haft góð áhrif á sjálf-
stæðishorfur ríkjanna þriggja.
Meri utanríkisráðherra hefur dval-
ist í Finnlandi þá daga sem valdarán-
ið stóð yfir í Moskvu. Hann var einn-
ig útnefndur sem formaður væntan-
legrar útlagastjórnar Eistlendinga.
Meri segist ætla að senda samsvar-
andi beiðni um viðurkenningu til allra
aðildarríkja Ráðstefnunnar um ör-
yggi og samstarf í Evrópu (RÖSE).
samskiptum við Finna. Forsetinn
kvaðst vona að Finnar þyrftu ekki
að taka ákvörðun um það við
hvaða yfirvöld mætti hafa við-
skipti. Þetta væri nýtt vandamál
því hingað til hefðu Finnar ekki
gert greinarmun á Sovétríkjunum
og Rússlandi sem nágrönnum.
Spurning^u um hvort hann hafi
reynt að ná sambandi við valda-
ránsklíkuna eða við Míkhaíl Gorb-
atsjov þessa daga svaraði Koivisto
neitandi. Attmenningarnir í Kreml
hefðu hins vegar sent fmnsku
ríkisstjórninni og liklega öðrum
ríkisstjórnum bréf þar sem meðal
annars hafi verið tekið fram að
Gorbatsjov væri ekki í hættu.
Þessu kvaðst Koivisto hafa treyst
en hann bætti við að persónulega
hafi hann auðvitað haft áhyggjur
af örlögum Gorbatsjovs. Kynni
þeirra hófust áður en Gorbatsjov
varð leiðtogi kommúnistaflokksins
og forseti Sovétríkjanna og hafa
verið góð.
Úkraínska þingið;
Vilja bráða-
birgðastjóm
Kænugarði. Reuter.
LEIÐTOGAR úkraínska þingsins
komu saman í gær og tilkynntu
að þeir ætluðu að stofna sérstakar
þjóðvarðliðasveitir í lýðveldinu og
kröfðust þess að fá vald yfir þeim
sovésku hersveitum sem þar eru.
Þeir kröfðust þess einnig að
bráðabirgðastjórn, sem yrði afar
frábrugðin þeirri núverandi, yrði
mynduð í Moskvu til að koma í
veg fyrir að valdarán endurtaki
sig.
Ákveðið var að halda sérstakan
neyðarfund á morgun til að endur-
skipuieggja vamir lýðveldisins. Þar
mun einnig verða rætt að taka upp
annan gjaldmiðil en rúbluna í land-
inu.
Afstaða úkraínskra ráðamanna til
valdaránsins skiptist í þijú hom.
Sumir þingfulltrúar studdu valdarán-
ið, aðrir fordæmdu það og enn aðrir
tóku ekki afstöðu til þess. Kravtsjúk
lýsti þó yfir andstöðu við neyðar-
nefndina eftir nokkuð hik. Sagði
hann í gær að sovéska sjónvarpið
hefði klippt viðtal við sig fyrr í vik-
unni með þeim hætti að raunveruleg
afstaða hans hefði ekki komið fram.
Hann sagði einnig að eftir tveggja
daga fundahöld hefðu 15 af 25 full-
trúum í forsætisnefnd landsins stutt
yfirlýsingu þess efnis að tilskipanir
neyðarnefndarinnar myndu ekki virt-
ar. Jafnframt sagði hann að fulltrúar
ráðsins yrðu nú að gera grein fyrir
atkvæði sínu.
Flestar þjóðir fagna endurkomu Gorbatsjovs:
Kohl hvetur til aukins stuðnings
við umbætur í Sovétríkjunum
Almenn varkárni ríkjandi varðandi fjárstuðning Vesturlanda
George Bush Bandaríkjaforseti ræðir við Míkhaíl Gorbatsjov Sovétleiðtoga í síma eftir valdaránið hafði
misheppnast og Gorbatsjov hafði aftur tekið við völdum.
London, Brussel, París, Bonn, Havana.
Reuter.
FLESTIR leiðtogar heimsins
fögnuðu í gær endurkomu for-
seta Sovétríkjanna, Míkhails
Gorbatsjovs, í embætti sitt. Var-
kárni gætti þó í yfirlýsingum
manna um beinan fjárstuðning
við á hans, en Helmut Kohl,
kanslari Þýskalands, gekk þó
lengst í viljayfirlýsingum sínum
um stuðning Sovétmönnum til
handa.
í viðtali á þýskri sjónvarpsstöð
sagði Kohl: „Heimskulegasta stefna
okkar nú, væri að halda að okkur
höndum eins og áhugasamir áhorf-
endur og spyija: Hvað ætla þeir að
gera í Moskvu?“ Síðan 1989 hafa
Þjóðveijar veitt eða gefið loforð um
aðstoð upp að 60 milljörðum marka,
en þeir telja sig standa í mikilli
þakkarskuld við Gorbatsjov eftir
sameiningu þýsku ríkjanna, sem
Sovétmenn hindruðu ekki. „Sú stað-
reynd að þeir [Sovétmenn] vörðust
svo hetjulega tilrauninni til valda-
ráns, gefur þeim rétt á að fá gríðar-
lega aðstoð,“ sagði ráðuneytisstjóri
kanslaraskrifstofunnar, Rudolf
Seiters.
George Bush Bandaríkjaforseti,
fagnaði sigri lýðræðisaflanna, og
taldi að samband Sovétríkjanna og
Bandaríkjanna myndi styrkjast við
þessa atburði. Hættunni á valda-
töku afturhaldsmanna væri afstýrt.
Bush hefur fengið mikið lof almenn-
ings og embættismanna, fyrir að
taka eindregna afstöðu með Borís
Jeltsín og neita að viðurkenna stjórn
valdaræningjanna. James Baker
utanríkisráðherra útilokaði þó eftir
skyndifund, utanríkisráðherra Atl-
antshafsbandalagsins (NATO) í
Brussel, að Bandaríkin myndu taka
ákvörðun um meiriháttar aðstoð við
Sovétríkin. „Efnahag Sovétríkjanna
verður ekki borgið með því að þeir
fái sjálfkrafa ávísanir sem aðrir
skrifa," sagði hann. Framkvæmda-
stjóri NATO, Manfred Wörner,
sagði að misheppnað valdaránið
hefði engin áhrif á niðurskurð her-
afla, og hafi aukið líkur á samvinnu
vestrænna ríkja og Sovétríkjanna.
„Eg held að atburðirnir hafi aukið
möguleika á sjálfstæði Eystrasalts-
landanna,“ bætti Wörner við.
Javier Perez de Cuellar, fram-
kvæmdastjóri Sameinuðu þjóðanna,
lýsti yfir fögnuði með lyktir valda-
ránsins, og kvaðst álíta, að sovésk
yfirvöld myndu hraða umbótum í
lýðræðisátt. Francois Mitterrand
Frakklandsforseti sagði Gorbatsjov
í gær að iðnveldin sjö (G-7) myndu
auka aðstoð sína við Sovétríkin,
umfram það sem lofað var á fundi
þeirra í júlí. Mitterrand, sem hefur
lengi verið dyggur stuðningsmaður
umbótaáætlunar Gorbatsjovs, sætti
gagnrýni frönsku stjórnarandstöð-
unnar fyrir að hafa dregið of lengi
að lýs yfir stuðningi við Jeltsín og
fyrir að hafa verið of mjúkmáll
þegar hann fordæmdi valdaránið.
Mitterrand svaraði þessum ásökun-
um og bauð Borís Jeltsín til Frakk-
lands, eins fljótt og honum væri
unnt.
Utanríksráðherra Hollands,
Hans van den Broek, sagði að þótt
valdaránið væri yfirstaðið, væri
staðan í Sovétríkjunum afar flókin.
„Við verðum að sýna gaétni og halda
vöku okkar, enn er óvíst hvort lýð-
ræðisöfl í Sovétríkjunum hafi unnið
fullan sigur," sagði hann á fundi í
Brussel. Hann bætti því við, að
líklegt væri, að leiðtogar Evrópu-
bandalagsins myndu funda með
Gorbatsjov bráðlega. Van den Bro-
ek sagði einnig að slíkur fundur
þyrfti rækilegan undirbúning til að
verða árangursríkur.
Ráðamenn á Ítalíu lofuðu í gær
að hjálpa Sovétríkjunum til þess að
verða fullgildir aðiljar að Alþjóða-
gjaldeyrissjóðnum. Utanríkisráð-
herra Ítalíu, Gianni De Michelis,
fagnaði komu Gorbatsjovs til
Moskvu og fullyrti að nú gæti ekk-
ert stöðvað umbætur í Sovétríkjun-
um. í Páfagarði var lýst yfir ánægju
með að valdaránið mistókst. Felipe
Gonzalez, forsætisráðherra Spánar,
fagnaði lyktum valdaránsins, og
kvaðst vona, að það virkaði sem
bólusetning á hugsanlega upphafs-
menn valdaráns í framtíðinni. í
Portúgal fögnuðu jafnvel leiðtogar
kommúnista að Gorbatsjov sæti
aftur í embætti, en fyrr í þessari
viku, lýstu þeir yfír ánægju með
valdaránið. Fréttaskýrendur telja
að fyrri yfirlýsingin hafi verið
flokknum mikill álitshnekki, en al-
mennar kosningar verða í Portúgal
í október, og því dragi þeir nú í land.
Stjórn Fídels Kastrós á Kúbu lét
engin ummæli falla um lok valda-
ránsins, og virðist sem hraðinn á
uppgangi þess og lokum hafi komið
þeim í opna skjöldu. Efnahagur
Kúbu er mjög upp á Sovétmenn
kominn en Kúbumenn hafa haldið
fast við kommúnískt einsflokks-
stjórnkerfi sitt. Flestir aðrir sem
lýstu yfir stuðningi við valdaránið,
s.s. Moammar Gaddafi, leiðtogi
Líbýu, og fulltrúar PLO, vildu ekki
tjá sig um endalok þess, eða gáfu
út mjög varfærnar tilkynningar.
í samvinnu við Pullman Hotel í Köln
býður Hótel Saga upp á:
ÞÝSKA VIKU
dagana 23-31■ ágúst.
Verndari kynningarinnar er Þýska sendiráðið á Islandi
Þýskir sérréttir eru á matseðli
Grillsins og þýskir réttir á
hlaðborðinu i Skrúði, auk þýskra
vína og þýsks bjórs.
e&k>/7!//7W ‘'Pféfflí/WZÚS'
é//éfe/ Sog///
Hótelstjóri og matreiðslumeistarar frá
Pullman Hotel ásamt þekktum
sítarleikara tryggja ósvikið þýskt
andrúmsloft.