Morgunblaðið - 06.09.1997, Side 24

MORGUNBLAÐIÐ
24 LAUGARDAGUR 6. SEPTEMBER 1997
ÁLFT með unga sinn á bakinu.
SILKITOPPUR, stelkur, dómpápi.
ÍSLENSKUR refur, heimskautarefur.
ÆÐUR, bæði blikar og kollur.
BRUNNURINN GEYMIR 200 TEGUNDIR
Skiptír öilu
þekkja dýrin
Morgunblaðið/Sigurgeir Jónasson
INGI vinnur að uppstoppun á eftirlætis fugli sínum, lundanum.
Eyjamaðurinn Ingi Sigurjónsson hefur
fengist við uppstoppun fugla og dýra í
áratugi og hefur nú breytt gamla vatns-
brunninum í Vestmannaeyjum í safn
fyrir dýrin sín. Grímur Gíslason skoðaði
safnið og forvitnaðist um starfíð.
uppstoppun en síðan hafi hann lesið
sér til og þannig sjálfmenntað sig í
faginu, en þessi vinna byggist að
miklu leyti á handlagni og þjálfun.
Ég hef alltaf haft áhuga á fuglum
sem og öðrum dýrum og verið nátt-
úruunnandi alla tíð. Þegar ég var að
alast upp var ekkert sjónvarp
þannig að maður varð að finna sér
eitthvað annað til dundurs á þeim
tíma. Ég leitaði í þennan farveg,
fékk þetta áhugamál og hef haldið
mig að því síðan,“ segir Ingi. Hann
hefur gegnum árin stoppað upp fjöl-
margar fuglategundir og fjöldi
þeirra dýra sem hann hefur stoppað
upp skiptir hundruðum ef ekki þús-
undum en hann segist enga tölu hafa
á því. Mest hefur hann stoppað upp
af lunda en hann segir lundann vera
sitt uppáhalds viðfangsefni.
Tímafrek i/inna
Ingi segir að nauðsynlegt sé fyrir
þann sem er að vinna að uppstoppun
dýra að þekkja þau vel og hátterni
þeirra í náttúrunni. Hann segist því
gera mikið af því að fylgjast með
fuglunum og skoða þá því þannig nái
hann að átta sig á því hvemig þeir
verða sem eðlilegastir og fallegastir
þegar hann stoppar upp.
Það er hægt að setja dúfu upp eins
og lunda og lunda eins og dúfu ef
maður þekkir ekki til þessara fugla.
SNÆUGLAN er tignarleg.
Þess vegna skiptir öllu máli að
þekkja þau dýr sem maður fæst við
vel. Annars verður engin mynd á
þessu,“ segir hann.
Ingi fæst ekki bara við uppstopp-
un fugla og hefur stoppað upp fjöl-
margar aðrar dýrategundir. Refir,
minkar, hreindýrshausar, sjávardýr
og fiskar eru meðal þess sem hann
fæst við og er þetta hvað öðru fal-
legra og eðlilegra hjá honum. Ingi
segir það tímafreka vinnu að setja
upp fugla. Hann tekur sem dæmi að
lágmark 6 klukkustundir fari í að
setja upp einn lunda enda sé þetta
mikið nostur og nákvæmnisvinna.
Ingi segir að lengst af hafi hann
haft uppstoppunina sem gæluverk-
efni, sem hann vann að á kvöldin
eftir að hafa skilað fullum vinnu-
degi. Síðan hafi umfangið verið orð-
ið það mikið að hann réði ekki við að
anna eftirspurn í frítímanum. Hann
hafi því alfarið snúið sér að þessu
áhugamáli sínu og geti í dag lifað á
því. Hann segist stoppa upp fyrir
fólk víðsvegar um land og fuglar
sem hann hafi stoppað upp séu
komnir út um allan heim. Hann
viti til dæmis um lunda frá sér í
Kína, Ástralíu og Rússlandi svo
einhver lönd séu nefnd. Hann
segist einnig stundum vera beð-
inn að setja upp fugla fyrir
Náttúrugripasafnið í Eyjum.
Stærstum hluta dagsins segist
hann verja á vinnustofunni en sólin
trufli hann stundum því þá komi
upp löngun til að fara út í náttúruna
og virða hana fyrir sér. Hann segir
þó að sólin hafi ekki truflað sig í
sumar og því hafi gengið vel að
koma frá sér verkefnunum.
Ingi hefur stundum fengið sér-
stök verkefni við iðju sína. Hann út-
bjó til dæmis alla verðlaunagripi
Landsmótsins í golfi sem haldið var
í Eyjum á síðasta ári, en verðlaunin
voru uppstoppaður lundi á steini
sem skreyttur var golfkúlu og áletr-
uðum skildi. Þá segist hann hafa út-
búið afmælisgjafir sem hafa verið
uppstoppanir með ýmsum stílbrigð-
um.
Gamli vatnsbrunnurinn á Hóla-
götu 10, sem notaður var til að safna
í rigningarvatni áður en vatnsleiðsl-
an var lögð til Eyja, hefur nú fengið
nýtt hlutverk. Ingi hefur opnað inn í
hann úr vinnustofu sinni í kjallaran-
um og þakið veggi hans með hillum.
Á hillunum er einkasafn Inga sem
telur um 200 tegundir allskonar
fugla bæði algengra og sjaldséðra og
einnig má sjá þar sjávardýr, refi og
fleira, og allt þetta hefur hann sjálf-
ur sett upp. Trúlega eru ekki margir
sem eiga stærra einkasafn en Ingi,
en ekki kemst öllu meira inn í brunn-
inn en er þar nú.
Ingi sýnir einn fuglinn og segir
hann trúlega vera þann merkilegasta
í safninu. Þetta er sandþerna, sem er
flækingur en á heimkynni í Suður-
Evrópu og er eini fuglinn þessarar
tegundar sem fundist hefur hér á
landi, en hann fannst á golfvellinum í
Eyjum fyrir nokkrum árum.
A vinnuborði sínu var Ingi með
hvítan hrossagauk sem hann ætlaði
að fara að vinna að. Hann segir að
hvítingjar fyrirfinnist hjá öllum dýr-
um en séu afar sjaldgæfir. Það sé þó
merkilegt að þessi hvíti hrossagauk-
ur sé sá þriðji sem finnist í Eyjum í
sumar.
Það er farið að líða á kvöldið þeg-
ar fuglaveröld Inga Sigurjónssonar
er kvödd. Hann sest aftur við vinnu-
borð sitt og heldur áfram að taka
innan úr skógarþrestinum en hund-
urinn Míró fylgir Morgunblaðs-
mönnum til dyra og gefur frá sér
gelt í kveðjuskyni um leið og
dyrunum er lokað.
INGI var á vinnustofu sinni, í litlu
herbergi í kjallaranum, en hund-
ur hans Míró tók geltandi á móti
okkur og vildi greinilega láta taka eft-
ir sér. A vinnuborði Inga var skógar-
þröstur, sem hann var að taka innan
úr áður en hann yrði stoppaður upp,
og annar þröstur beið aðgerðar á
borðinu en einnig lá þar hvítur
hrossagaukur sem komið hafði verið
með til hans fyrr um kvöldið.
Lundinn í uppá-
haldi
Ingi segist hafa haft uppstoppun
að aðaláhugamáli í þrjátíu ár. Lengst
af vann hann að þessu áhugamáli
sínu í öllum frístundum en fyrir
fimm árum sneri hann sér alfarið að
uppstoppun og segist hafa næg verk-
efni. Ingi segist hafa fengið áhuga á
uppstoppun dýra frá Friðrik
Jessyni, aðalhvatamanni að stofnun
Náttúrugripasafnsins í Eyjum og
safnverði þess í áratugi. Hann segir
að hann og félagar hans hafi alltaf
fært Friðrik dauða fugla sem þeir
fundu og hafi hann stoppað þá upp
og sett á safnið. Þetta hafi síðan þró-
ast í það að þeir fóru að fylgjast með
Friðrik við vinnu sína og þá hafi
áhugi hans á þessu kviknað. Hann
segir að Friðrik hafi kennt sér undir-
stöðuatriði og rétt handbrögð við
Hvað er þvagsýrugigt?
MAQNÚS JÓHANNSSON UEKNIR SVARAR SPURNINQUM LESENDA
Spuming: Hvað er þvagsýrugigt,
hvað veldur henni (sérstakur mat-
ur?) og hvað er hægt að gera við
henni?
Svan Þvagsýrugigt byijar oftast
skyndilega með miklum verkjum og
bólgu í einum lið. Sá liður sem oft-
ast verður fyrir barðinu á þessu er
fremsti liður stóru táar en aðrir lið-
ir geta átt í hlut, t.d. ökkli, hné, úln-
liður eða olnbogi. Einkennin líkjast
einna helst sýkingu með bólgu, roða
og hita og staðurinn er mjög við-
kvæmur við snertingu. Þvagsýru-
gigt var stundum kölluð ríkra
manna gigt og á síðustu öld og fram
á þessa var hún af mörgum talin
stafa af óhóflegri áfengisdrykkju.
Áfengi orsakar ekki sjúkdóminn en
getur stundum sett kast af stað.
Þvagsýrugigt kemur oft í köstum
sem standa í fáeina daga í fyrstu en
þegar frá líður geta þau staðið vik-
um saman ef ekkert er að gert Fái
sjúklingurinn ekki viðeigandi með-
ferð getur orðið um að ræða
langvarandi bólgur í mörgum liðum
Þvagsýrugigt
sem leiða að lokum til skemmda og
afrnyndunar á liðunum og þar að
auki geta orðið skemmdir í öðrum
líffærum, einkum nýrum. Þvag-
sýrugigt er oftast af óþekktum or-
sökum og um 90% sjúklinganna eru
karlmenn. Karlmenn fá sjúkdóminn
sjaldan fyrir þrítugt og konur yfir-
leitt ekki fyrr en eftir tíðahvörf.
Stundum er áberandi erfðaþáttur
og meðal sumra kynflokka er þvag-
sýrugigt mun algengari en annars
staðar, t.d. á Kyrrahafseyjunum.
Þeir sem fá fyrstu köstin ungir eru í
meiri hættu en hinir að fá erfiðan
sjúkdóm sem leiðir til skemmda í
liðum. í flestum tilfellum er hægt
að halda sjúkdómnum í skefjum og
hindra vefjaskemmdir. Þvagsýra er
efni sem myndast við niðurbrot
kjamsýra (DNA og RNA). Þær
kjamsýrur sem brotna niður í lík-
amanum em að mestu leyti mynd-
aðar í líkamanum en að litlu leytá
komnar beint úr fæðunni. Ef niður-
brot kjamsýra er óeðlilega mikið
eða útskilnaður þvagsýru óeðlilega
hægur getur magn þvagsýra í blóð-
inu hækkað og að lokum geta þvag-
sýrakristallar myndast í vefjum og
valdið þvagsýrugigt. Meðferðin
byggist einkum á þrennu, að lækna
köst þegar þau koma, að minnka
framleiðslu þvagsýra í líkamanum
og að auka útskilnað þvagsýra í
nýram. í köstum era notuð ýmis
bólgueyðandi lyf, sem geta stytt
kastið verulega, og mikilvægt er að
hvíla bólgna liði. Til að minnka
magn þvagsýra í líkamanum og
minnka þannig hættu á þvagsýru-
gigtarköstum era til lyf sem
minnka myndun þvagsýra og auka
útskilnað hennar. Þeir sem era með
þvagsýragigt ættu að forðast lyf
sem hindra útskilnað þvagsýra í
nýram en það era einkum þvag-
ræsilyf og aspirín. Um mataræði
era svolítið skiptar skoðanir en flest
Festumein
bendir til að það skipti litlu sem
engu máli fyrir magn þvagsýra í
líkamanum en hjá sumum sjúkling-
um geta vissar fæðutegundir eða
áfengi hrint af stað kasti. Fáeinar
fæðutegundir sem innihalda mikið
af kjamsýram era blóðmör, lifur,
nýra, sardínur og kjötkraftur. Mik-
ilvægt er að drekka mikið vatn,
helst 2-3 lítra á dag.
Spurning: Hvað erfestumein?
Hvað er hægt að gera við því?
Svar: Festumein dregur nafn sitt
af sinafestum en hreyfivöðvar enda
í sinum sem festast á beinin.
Festumein verða stundum vegna
meiðsla eða mikillar áreynslu en
einnig getur verið um að ræða
bólgur af óþekktum uppruna í
vöðvum, sinum og sinafestum.
Festumein er ekki sjúkdómur í lið-
um og á ekkert skilt við liðagigt.
Festumein era algengust umhverf-
is olnboga (t.d. svo kallaður tennis-
olnbogi) og axlir en geta einnig
verið annars staðar. Einkennin eru
verkir, einkum við áreynslu, og
staðurinn er oft mjög viðkvæmur
við snertingu. Meðferð felst fyrst
og fremt í því að hvfla staðinn en
gefa honum þó hæfilega hreyfingu
til þess að nálægir liðir stirðni
ekki. Verkjalyf geta hjálpað, t.d.
íbúprófen eða aspirín, og stundum
getur verið ástæða til að sprauta
steram í vefina umhverfis staðinn.
Horfur eru mjög góðar, einkennin
hverfa oftast á fáeinum vikum og
standa sjaldan í meira en 6 mán-
uði. Ef bati dregst á langinn er það
oftast vegna áframhaldandi
meiðsla eða áreynslu.
•Lesendur Morgunblaðains geta
spurt lækninn um það sem þeim
liggur á bjarta. Tekið er á mðti
spumingum á virkum dögum milli
kiukkan 10 og 17 í síma 569 1100
ogbréfum eða sfmbréfum merkt:
Vikulok, bréfsími: 5691222.