Morgunblaðið - 06.09.1997, Síða 29

28 LAUGARDAGUR 6. SEPTEMBER 1997
MORGUNBLAÐIÐ
MORGUNBLAÐIÐ
LAUGARDAGUR 6. SEPTEMBER 1997 29
STOFNAÐ 1913
ÚTGEFANDI: Árvakur hf., Reykjavík.
FRAMKVÆMDASTJÓRI: Hallgrímur B. Geirsson.
RITSTJÓRAR: Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
NÝSKIPAN í
ALÞJÓÐASTARFI
ÞÁTTTAKA íslendinga í alþjóðlegu samstarfi mun óhjá-
kvæmilega aukast í næstu framtíð og undan því verður
ekki vikizt. Sá böggull fylgir þó skammrifi, að gífurlegur kostn-
aður er því samfara og takmörkunum háð, hversu miklu fé
er hægt að verja í því skyni. Ástæða er því til að leita nýrra
og hagkvæmra leiða til að sinna vaxandi skuldbindingum á
alþjóðavettvangi.
Fram kom í Morgunblaðinu í gær, að ísland hefur ekki fasta-
nefnd hjá Öryggis- og samvinnustofnun Evrópu (ÖSE) í Vínar-
borg og telur Halldór Ásgrímsson, utanríkisráðherra, það afar
bagalegt. Hefur verið leitað til Dana um aðstöðu til bráða-
birgða fyrir íslenzkan starfsmann í sendiráði þeirra í borg-
inni. Utanríkisráðherra segir þó, að frambúðarlausnin hljóti
að vera íslenzkt sendiráð í Vín.
Þetta leiðir hugann að því, hvort ekki sé kominn tími til
að hugsa fyrirkomulagið á alþjóðlegu samstarfi upp á nýtt.
Mikill kostnaður er ekki aðeins þyrnir í augum Islendinga
heldur flestra þjóða, þ.á m. stórþjóðanna. Oft er á það bent,
að bylting í samgöngum og fjarskiptum hafi stórlega dregið
úr vægi sendiráða og hugmyndir hafa verið uppi um að leggja
þau hreinlega niður eða að ríkjahópar sameinist um sendiráð.
Má þar nefna sameiginleg sendiráð Evrópusambandsríkja þar
sem því verður við komið, svo og sameiginleg sendiráð Norður-
landa.
Norðurlandaþjóðirnar eru allar smáar í alþjóðlegu tilliti,
samstarf þeirra mjög náið og því eðlilegt, að þær sameinist
um að draga úr útgjöldum sínum með þessum hætti í löndum,
þar sem sérstakir þjóðarhagsmunir kalla ekki á eigin sendi-
ráð. Byrja mætti á því að hafa eitt sameiginlegt norrænt sendi-
ráð í hveiju Norðurlandanna fyrir sig. Að öðrum kosti væri
full ástæða fyrir íslendinga að skoða þann möguleika, að hafa
einungis eitt sendiráð á Norðurlöndum, t.d. í Kaupmannahöfn,
en ræðismannsskrifstofur annist þjónustu og afgreiðslur í hin-
um löndunum. Á það má benda í þessu sambandi, að nær öll
pólitísk samskipti Norðurlandaþjóðanna fara fram á norrænum
ráðherrafundum og fundum embættismanna en ekki í gegn
um sendiráðin. Mikilvægustu verkefnunum er einfaldlega sinnt
með beinum samskiptum norrænna ráðuneyta og stofnana.
Sameiginleg sendiráð Norðurlandaþjóðanna og sá sparnað-
ur, sem því væri samfara, mundi auðvelda okkur að opna sendi-
ráð í Japan eins og nú eru áform um svo og í Suður-Amer-
íku, sem Halldór Ásgrímsson, utanríkisráðherra, hefur nefnt
að væri æskilegt.
KONUNGSFJÖLSKYLDA
Á TÍMAMÓTUM
SVIPLEGT fráfall Díönu, prinsessu af Wales, getur orðið
afdrifaríkt fyrir brezku konungsfjölskylduna. Ekki hefur
hún aðeins misst þann fjölskyldumeðlim, sem var elskaðastur
og dáðastur af almenningi, heldur hafa viðbrögð annarra fjöl-
skyldumeðlima við dauða prinsessunnar orðið tilefni til opin-
berrar gagnrýni.
Þar til í gær sættu Elísabet drottning og fjölskylda hennar
gagnrýni fyrir að hafa ekki látið sorg sína yfir fráfalli Díönu
í ljós opinberlega með sannfærandi hætti. Hluti af skýring-
unni er sennilega sá að þegar áfall, eins og dauði Díönu var
vissulega fyrir Breta, ríður yfir þjóð þarf hún á því að halda
að leiðtogar hennar taki þátt í sorginni með henni.
Skýringin er ef til vill líka sú að sú brezka hefð að bera
tilfinningar sínar ekki á torg og gera sem minnst úr áföllum
er enn í hávegum höfð hjá konungsfjölskyldunni en síður hjá
almenningi. Brezkt samfélag hefur breytzt. Það er ekki lengur
hið stéttskipta þjóðfélag, þar sem yfirstéttin og gildismat henn-
ar réði, heldur í auknum mæli samfélag, sem einkennist af
menningu og gildismati hins breiða fjölda. Margt bendir til
að konungsfjölskyldan hafi ekki fylgt samfélagsbreytingunum
eftir og ekki skilið mikilvægi þess að vera þátttakendur í samfé-
laginu og deila tilfinningum með almenningi í gleði og sorg.
Atburðir gærdagsins gefa þó til kynna að konungsfjölskyld-
an hafi þekkt sinn vitjunartíma og hafizt handa um að snúa
almenningsálitinu sér í vil. Tónninn í umræðunni í brezkum
fjölmiðlum breyttist eftir að kóngafólkið gekk um á meðal
almennings í London og Elísabet drottning ávarpaði þjóðina
í beinni útsendingu í annað sinn á valdatíma sínum.
Windsor-fjölskyldan stendur nú á tímamótum. Misstígi hún
sig á þessum tíma mikils tilfinningaróts brezku þjóðarinnar
getur henni reynzt torvelt að endurheimta vinsældir sínar.
Takist henni hins vegar að sannfæra þjóðina um að samhljóm-
ur sé með tilfinningalífi almennings og kóngafólks getur það
orðið til að styrkja stöðu hennar.
Rektoraskipti í Háskóla Islands
Háskólaþegnar taki virkari
þátt í umræðu samfélagsins
Morgunblaðið/Árni Sæberg
SVEINBJÖRN Björnsson, fráfarandi rektor, afhendir Páli Skúla-
syni tákn rektorsembættisins.
Páll Skúlason, prófessor í heimspeki, tók við
embætti rektors Háskóla íslands af Sveinbimi
Bjömssyni við hátíðlega athöfn í Háskólabíói
í gær. Páll er 27. rektor Háskólans frá stofn-
un hans. Meðal gesta vom, auk starfsmanna
og stúdenta við Háskóla íslands, Forseti ís-
lands og frú og forsætisráðherra.
Vikan sem var engu lík
London. Morgunblaðið.
rn
4
Reuter.
NÁLÆGT þjóðinni en samt svo fjarlæg. Elísabet drottning heilsar
fólki er kom til að minnast Díönu við St. James-höll.
Eftirspum eftir blómum er slík á Bretlandi
——
að blóm em flutt með flugvélum frá Israel til
að anna henni. Karl Blöndal skrifar um þjóð-
arsorg Breta og umfjöllun igölmiðla.
ISTEFNURÆÐU sinni hvatti
Páll Skúlason háskólamenn til
að taka virkari þátt í opin-
berri umræðu. Háskólinn ætti
að leiða málefnalega og faglega
umræðu um ýmis þjóðþrifamál svo
sem skólagjöld, veiðigjald, aðild að
Evrópusambandinu, veiðar íslend-
inga á úthöfunum, virkjanamál,
uppblástur og landeyðingu. „í há-
skóla leyfist hveijum sem er að
halda fram hvaða skoðun eða sann-
færingu sem hann kýs - svo fremi
að hann sé reiðubúinn að færa rök
fyrir henni og hlýða á rök annarra
með henni eða á móti,“ sagði Páll.
Háskólinn er þjóðskóli
Páll lagði áherslu á að Háskóli
íslands væri þjóðskóli, hann væri
skóli landsmanna allra, sem skapaði
honum skyldur gagnvart allri ís-
lensku þjóðinni. Orðrétt sagði hann:
„Þetta hefur sérstaka þýðingu fyrir
stöðu Háskólans og möguleika hans
á að gegna hlutverki sínu: Háskóli
Islands á allt sitt undir stuðningi
þjóðarinnar og hvatningu. Þjóðin
þarf að koma til Háskólans ekki
síður en hann til hennar. Hann er
brot af hennar bergi, blik af hennar
draumi - svo ég leyfi mér að nota
orðfæri skáldsins - og trúnaðar-
band þeirra má aldrei bresta. Ég
treysti því að Hollvinasamtök Há-
skólans, sem nú eru að stíga sín
fyrstu skref, eigi eftir að vefa styrk-
an þráð í þetta trúnaðarband milli
skólans og landsmanna."
í upphafi máls síns gerði Páll að
umtalsefni hugsjón vísinda og
fræða, mennta og menningar sem
leiðarljós allra háskóla og mennta-
stofnana um víða veröld. Hann
sagði íslendinga hafa verið svo upp-
tekna af því að hagnýta sér nýja
tækni og vísindi við uppbyggingu
þjóðfélagsins, sem væri ein hlið
hugsjóna Háskólans, að ekki hefði
gefist tími til að rækta þá hlið hug-
sjónarinnar sem tæki til undirstöðu
hennar, þ.e. hina leitandi og skap-
andi hugsun vísinda og fræða.
Aukið framhaldsnám -
aðbúnaður starfsfólks
Páll sagði fjölmörg viðfangsefni
blasa við Háskólanum. Meginvið-
fangsefni væru þessi: Að gera ís-
lensku þjóðinni ljóst að möguleikar
hennar til að lifa áfram í þessu landi
eru nátengdir þeirri rækt sem lögð
er við agaða, fræðilega hugsun sem
er fær um að skilja veruleikann og
leysa lífsvandamál fólks í nútíð og
framtíð. Að gera stjórnkerfi Háskól-
ans skilvirkara og skjótara til við-
bragða en verið hefur og um leið
öflugra til að leysa úr þeim margvís-
legu málum sem sinna verður í þró-
un og starfi skólans. Og í þriðja
lagi að vinna skipulega að því að
efla samvinnu og samneyti háskóla-
þegnanna og tryggja að hver há-
skólaþegn búi við þau skilyrði sem
hann þarf til að sinna verkefni sínu.
Þtjú verkefni gerði Páll að sér-
stöku umtalsefni, framhaldsnám við
Háskóla íslands, málefni starfs-
fólksins og kynningu Háskólans.
Að mati Páls er framhaldsnámið,
M.A. og doktorsnám, einn dýrmæt-
asti vaxtarbroddurinn í starfi Há-
skólans. Hann sagði að þar væru
feikilegir möguleikar á að efla þekk-
ingarleitina og láta hana skila
ávöxtum sínum út í þjóðlífið. Rökin
fyrir eflingu framhaldsnáms væru
meðal annars að það gæfi hæfu
námsfólki kost á að stunda sjálf-
stæðar rannsóknir. Vinna með
framhaldsnemum væri kennurum
mikil örvun í starfi. Þá gæfi rann-
sóknarnámið góð tækifæri til að
mynda tengsl við fyrirtæki og stofn-
anir í þjóðfélaginu og til aukinna
samskipta við erlenda háskóla.
Hvað varðar málefni starfsfólks-
ins sagði Páll að forsenda árangurs-
ríks háskólastarfs væri frelsi til að
rannsaka, kenna og ræða málefni
fræðanna án afskipta nokkurs yfir-
valds. Til þess að slíkt frelsi sé
tryggt þarf Háskólinn að búa vel
að starfsfólki sínu og gera því kleift
að einbeita sér að störfum sínum.
Hann hvatti til að mótuð yrði heil-
steypt stefna í málefnum starfsfólks
þar sem ljóst væri til hvers Háskól-
inn ætlast af starfsfólki sínu og
hins vegar hvaða tilkall starfsfólk
getur gert um starfsskilyrði og að-
stöðu til starfa. Slíka stefnumótun
þyrfti að vinna bæði í Háskólaráði
og kjarasamningum félags háskóla-
kennara og fjármálaráðuneytisins.
Þá lagði Páll áherslu á kynn-
ingarmál Háskólans og að skólinn
yrði gerður sýnilegri og nákomnari
landsmönnum.
Undir lok ræðu sinnar sagði Páll:
„Ég vil brýna fyrir öllum háskóla-
þegnum, stúdentum jafnt sem kenn-
urum og sérfræðingum í hinum
ýmsu greinum vísinda, að þeir yfír-
vegi ábyrgð sína gagnvart íslensk-
um almenningi ekki síður en hver
gagnvart öðrum. Skyldur okkar
fræðimanna eru vissulega við fræð-
in sjálf öllu öðru fremur: Okkur ber
að leita sannleika og skilnings á
hveiju sem dynur og megum aldrei
láta annarleg sjónarmið, sérhags-
muni eða fordóma ráða gerðum
okkar. En fræðin mega heldur ekki
blinda okkur á þá staðreynd að
rannsóknir okkar og kenningar eru
í þágu lífsins, skapaðar til þess að
gera mannfólkinu betur kleift að
fóta sig í tilverunni."
Við rektoraskiptin flutti Svein-
björn Björnsson ræðu um framvindu
og framfarir í rektorstíð sinni. Hann
gat þess að haustið 1991 hefði ver-
ið erfitt hjá Háskólanum af tveimur
ástæðum. í fyrsta lagi stóð skólinn
frammi fyrir miklum fjárhagsþreng-
ingum þar sem nemendum hafði
fjölgað mikið árin á undan án þess
að auknar fjárveitingar hefðu fylgt.
Þessar þrengingar hefðu bitnað
mjög á þjónustu við nemendur.
í öðru lagi Iá fyrir að afkoma
Happdrættis Háskólans hafði versn-
að verulega, en Happdrætti Háskól-
ans hefur verið ein helsta tekjulind
Háskólans undanfarna áratugi og
staðið undir kostnaði við nýbygg-
ingar háskólans svo og viðhaldi
húsa og kaupum á rannsóknartækj-
um.
Með harðnandi samkeppni á
happdrættismarkaðnum, var ákveð-
ið að taka í notkun tölvuvædda
spilakassa. „Væntingar Háskólans
í þessum efnum hafa gengið eftir
og hagnaður af hinni nýju grein,
Gullnámunni, tvöfaldar nú hagnað
Háskólans af Happdrættinu," sagði
Sveinbjörn.
Sveinbjörn sagði að þessar auknu
tekjur hefðu gert Háskólanum kleift
að hefja byggingu Náttúrufræða-
húss, sem hýsa mun kennslu- og
rannsóknastarfsemi hans á sviði líf-
fræði, jarðfræði og landafræði. Þá
er Háskólinn að greiða niður lán
vegna byggingar fyrirlestrasala við
Háskólabíó, kaup Nýja Garðs og
Neshaga 16, svo eitthvað sé nefnt.
Aukin samvinna við aðra
skóla á háskólastigi
Þá gerði fráfarandi rektor að
umtalsefni slæman aðbúnað Há-
skólabókasafnsins í upphafi rekt-
orstíðar sinnar, en bylting hefði
orðið í starfsemi safnsins með vígslu
Þjóðarbókhlöðunnar 1994. Þjóðar-
bókhlaðan stórbætti aðstöðu safns-
ins og nemenda til náms þó enn
þyrfti að gera mun betur til að auka
bókakost safnsins.
Þróunarnefnd var sett á laggirnar
árið 1992 og skilaði áliti um stefnu
Háskólans og framtíðarsýn. Svein-
björn sagði að kjarni stefnunnar
sem þar kom fram hafi verið „að
Háskólinn tvinni saman rannsóknir
og kennslu, bjóði nám með fræðileg-
um grunni, þjálfun námsmanna til
vísindalegra vinnubragða og eigin
rannsókna en láti öðrum skólum á
háskólastigi eftir skemmri starfs-
menntun sem beinist frá upphafi
náms að hagnýtingu fræðanna.“
Þá var og í skýrslunni lagt til að
gerður yrði samningur við stjórn-
völd um þær námsbrautir sem Há-
skólinn býður nemendum og þá
kennslu sem hann lætur nemendum
í té. „Með þjónustusamningi ríkisins
við skólana gætu stjórnvöld ákveðið
þann lágmarksfjölda námssæta á
háskólastigi sem fjárlög leyfa, en
skólunum væri að öðru leyti í sjálfs-
vald sett hve marga þeir tækju til
náms umfram það lágmark sem
samningur við þá tilgreindi."
Sveinbjörn sagði að starfað hefði
verið í anda þessarar stefnu innan
Samstarfsnefndar háskólastigsins
þar sem Háskólinn hefur hvatt til
aukinnar samvinnu við aðra skóla
á háskólastigi og eflingu háskóla-
menntunar í öllum landshlutum.
Sveinbjörn sagði að nánast hefði
samstarfið verið við Háskólann á
Akureyri og Kennaraháskóla Is-
lands, en „hvatt hefur verið til þess
að í öllum landshlutum verði efnt
til miðstöðva endurmenntunar,
skemmra starfsnáms og byijunar
háskólanáms við bestu framhalds-
skóla.“ Sveinbjörn sagði að stuðn-
ingi hefði verið heitið við undirbún-
ing að slíku námi á háskólastigi á
Austurlandi og Vestfjörðum.
Framhaldsnám og
upplýsingaflæði
Sveinbjörn sagði að Háskólinn
hefði ekki haft svigrúm til þess að
taka upp nýjar námsbrautir heldur
hefði áherslan verið á að gera betur
við það nám sem fyrir var. Að auki
hefði verið farin sú leið að bjóða
upp á framhaldsnám í flestum deild-
um skólans.
Þá hefur starfað hópur á vegum
Stúdentaráðs sem beitir sér fyrir
námsvef Háskóla íslands. Þar yrði
að finna heimasíður helstu nám-
skeiða sem í boði eru og leiðbeining-
ar kennara um forkröfur, lesefni,
æfingaverkefni, hliðsjónarefni og
próf. Með þessu verklagi mætti
draga úr fjölda kennslustunda en
leggja meiri vinnu í dreifingu
fræðslu á netinu og koma á beinum
samskiptum kennara og einstakra
nemenda. Þá myndu einnig opnast
leiðir fyrir nemendur hvarvetna á
landinu til fjarnáms eða endur-
menntunar.
Að síðustu nefndi Sveinbjörn
stofnun Hollvinasamtakanna sem
nú væru orðin virkur stuðningsaðili
Háskólans. „Samtök þessi veita
Háskólanum bæði styrk og aðhald
sem hann fagnar heils hugar.“
Við athöfnina lék Kvintett Cor-
etto nokkur verk og ávörp voru flutt
af Guðmundi Magnússyni, prófess-
or, fyrir hönd starfsmanna háskól-
ans, Haraldi Guðna Eiðssyni, for-
manni Stúdentaráðs, fyrir hönd
stúdenta og Önnu Olafsdóttur
Björnsson, stjórnarmanni Hollvina-
samtaka Háskólans. Þau lögðu
áherslu á sjálfstæði og sjálfræði
Háskólans gagnvart stjórnvöldum,
auk stuðnings almennings við starf-
semi skólans.
VIÐBRÖGÐ Breta við and-
láti Díönu prinsessu af
Wales í bílslysi í París
hafa komið heimsbyggð-
inni á óvart, enda minna þau að
mörgu leyti meira á skapferli íbúa
rómönsku Ameríku en Norður-Evr-
ópu. Þau hafa einnig komið Bretum
sjálfum í opna skjöldu. Fólk hefur
staðið í biðröðum allt að tíu klukku-
stundir til að skrifa nafn sitt í
bækur, sem hafa legið frammi til
að almenningur geti vottað henni
virðingu sína, og verið óhrætt við
að sýna sorg sína á almannafæri.
Konungsfj ölskyldan hefur hins
vegar legið undir ámæli fyrir að
halda að sér höndum. Margir hafa
tekið fjölskylduna aftur í sátt eftir
að hún sýndi sig á almannafæri og
Elísabet Bretadrottning ávarpaði
bresku þjóðina.
„Þessi vika var engu lík,“ sagði
í leiðara vikublaðsins The Econom-
ist. „Það var fyrst og fremst vegna
þess að milljónir manna, einkum á
Bretlandi, en einnig um allan heim,
hafa orðið fyrir áhrifum af þessum
atburði og fest hugann við hann
með hætti, sem enginn átti von á.“
í leiðaranum er spurt hvernig
standi á þessum viðbrögðum og
svarið er margþætt. Segir að svarið
sé einfalt og þarfnist lítilla skýringa
að því leyti að Díana hafi verið
ung, glæsileg og dauði hennar
óhugnanlegur. En það sé einnig
flókið. Frægðin sé skepna, sem erf-
itt sé að hemja. Þeir, sem standi í
sviðsljósinu, geti ekki stjórnað því
nema að hluta. Þannig hefði Díana
getað notað athyglina og frægðina
til að beina sviðsljósinu að ýmsum
góðum málefnum. En hún hefði
ekki getað forðast neikvæðu hlið-
arnar. „Þeir, sem senda út og taka
við ímyndunum, eru jafn háðir hinu
slæma og því góða,“ sagði í The
Economist.
Rætt um framtíð
konungdæmisins
Framtíð konungdæmisins á Bret-
landi hefur einnig verið til umræðu
í kjölfar slyssins. Fjölmiðlamenn
deila um það hvort sú harkalega
gagnrýni, sem kom fram á konungs-
fjölskyldunna þegar hún syrgði fýrir
luktum dyrum framan af viku, hafi
í raun verið almenn. Fjölda manns
rak í rogastans þegar ekki var flagg-
ELISABET drottning minntist
Díönu í gær í beinu sjónvarps-
ávarpi sem „merkilegrar og hæfi-
leikaríkrar" manneskju og skor-
aði á landa sína að sameinast í
sorginni vegna fráfalls hennar.
Þetta er aðeins í annað sinn á 45
árum að drottning ávarpar þegna
sína beint en það fyrra var við
lok Persaflóastríðsins. Eru þá
jólaávörpin undanskilin. Fer
ræða hennar hér á eftir:
„Frá því að fréttirnar bárust
okkur á sunnudag hafa Bretar
allir og fólk víða um heim syrgt
fráfall Díönu prinsessu. Öll höf-
um við tekist á við sorgina með
okkar hætti en það getur verið
erfitt að tjá harm sinn á slíkum
stundum. Eftir fyrsta áfallið
vakna með okkur ýmsar tilfinn-
ingar, vantrú, efi og reiði og
áhyggjur af þeim, sem eftir
standa.
að á Buckingham-höll - hvorki í
hálfa stöng né heila - eftir að Díana
lét lífíð. Reiðin varð ekki minni við
það að alls staðar annars staðar í
heiminum var flaggað í hálfa stöng
í minningu Díönu, þar á meðal hjá
Noregskonungi.
Sumir segja að fjölmiðlar hafí
dregið upp mjög einhliða mynd af
Þetta höfum við fengið að
reyna síðustu daga og það, sem
ég segi við ykkur, sem drottning
ykkar og amma, kemur beint frá
hjartanu. Fyrst af öllu vil ég votta
Díönu virðingu mína. Hún var
merkileg og hæfileikarík mann-
eskja. Hún gat alltaf brosað og
hlegið, jafnvel á erfiðum stundum
í lífi sínu, og yljaði öðrum með
gæsku sinni.
Ég dáðist að Díönu og virti —
einkum vegna atorku hennar og
hollustu við samferðafólk sitt og
sérstaklega við syni sína. Þessa
síðustu daga höfum við reynt að
hjálpa William og Harry að horf-
ast í augu við þennan mikla missi.
Enginn, sem þekkti Díönu, mun
gleyma henni og svo er einnig
um milljónir manna, sem hittu
hana aldrei, en fannst þeir þekkja
hana.
Ég tel, að margt megi læra af
almenningsálitinu. Aðrir halda því
fram að fjölmiðlar hafi í raun verið
seinir að átta sig á reiði almennings
í garð konungsfjölskyldunnar þegar
hún sýndi engin merki opinberlega
um að hún syrgði Díönu.
The Economist lætur sér koma á
óvart að menn komist að þeirri niður-
stöðu að gagnrýni almennings á kon-
lífi hennar og því hve dauði henn-
ar hefur snert marga. Ég mun
vera með ykkur í að hafa minn-
ingu hennar í heiðri.
Vegna fjölskyldu minnar og
sérstaklega Karls prins og Will-
iams og Harrys vil ég þakka ykk-
ur fyrir blómin og skeytin og
annan virðingarvott, sem þið haf-
ið sýnt einstæðri manneskju.
Þessi samúð hefur verið okkur
mikill stuðningur.
Hugur okkar er einnig með
fjölskyldu Díönu og fjölskyldum
ungsfjölskylduna veiki stöðu hennar. .
Blaðið telur að þær tilfinningar, sem
fram hafi komið, styrki konungdæm-
ið að því leyti að athyglin beinist að
einstaklingum fremur en stofnunum
og reglum. Fram hafi komið tryggð,
eining og föðurlandsást. Konung-
dæmið sé ekki nauðsynlegt til að
framkalla þessar tilfinningar, en það
sé styrkleiki þess að geta gert það.
Atburður á borð við dauða Díönu
geti sameinað þjóðina með hætti,
sem þingkosningar eða stjórnmála-
deilur geti ekki.
Þessu fylgi hins vegar einnig helsti
galli konungsfjölskyldunnar, að hún
lifí í skjóli og sé aðeins við völd sak-
ir erfða og forréttinda. Það dragi
hins vegar ekki úr styrk konung-
dæmisins.
Ekki pólitískur vilji
Tímaritið The Spectator svarar
spurningunni um framtíð konung-
dæmisins með einföldum hætti. Einu
gildi hversu óvinsælt það verði,
hvorki íhaldsflokkurinn né Verka-
mannaflokkurinn muni þora að
leggja það niður og taka upp lýð-
veldi af ótta við að ein milljón kjós-
enda eða svo myndi þá snúa við
þeim baki. Hins vegar sé stöðugt
verið að lækka konungsfjölskylduna
í sessi. Því beri til dæmis vitni að
þegar Bill Clinton Bandaríkjaforseti
kom til Bretlands barst ekki einu
sinni fyrirspurn til drottningar um
hvort hún vildi hitta hann.
Blaðamaður, sem Morgunblaðið
ræddi við, sagði að í raun skiptust
Bretar í þrennt þegar viðbrögðin við
andláti Díönu væru annars vegar. í
fyrsta lagi væru þeir, sem voru fyrst-
ir til að votta henni virðingu sína
við Buckingham-höll og fleiri staði
í London, margir úr minnihlutahóp- ^
um, svertingjar, samkynhneigðir og
fleiri, sem oft er sagt að séu í and-
stöðu við kerfíð og hina ráðandi stétt.
Síðan kæmi alþýðan, verkamenn og
lægri millistétt. Það fólk hefði staðið
í biðröðunum og syrgt opinberlega.
Þá kæmi millistéttin og fólk með
háskólamenntun, sem hefði í raun
ekki haft mikið álit á konungsfjöl-
skyldunni, en eigi að síður látið þenn-
an atburð hafa djúp áhrif á sig.
Fyrir utan þennan hóp stæði síðan
hin ráðandi stétt, sem þegar allt
kæmi til alls væri hin fúlasta vegna
þess að Díana hefði verið andvíg
henni.
annarra, sem létust í slysinu. Ég
veit, að viðbrögð almennings hafa
einnig veitt þeim styrk til að bera
sorgina og horfast í augu við
framtíðina. Ég vona, að á morgun <
munum við sameinast í sorginm
vegna dauða Dfönu og í þakklæti
vegna þess, sem hún gaf okkur.
Við munum sýna öllum heimi, að
breska þjóðin er sameinuð á
þeirri stundu.
Megi hin látnu hvíla í friði og
öll skulum við þakka guði fyrir
þá, sem gladdi svo marga. :
Sjónvarpsávarp Elísabetar Bretadrottningar vegna fráfalls Díönu prinsessu
London. Reuter.
Lofaði Díönu
sem einstæða
manneskju
ELÍSABET drottning flytur sjónvarpsávarpið.