Morgunblaðið - 28.07.1998, Qupperneq 20

20 ÞRIÐJUDAGUR 28. JÚLÍ 1998
ERLENT
MORGUNBLAÐIÐ
Forseta Bandarrkjanna gert að bera vitni fyrir rannsóknarkviðdómi
Lögmenn semja um fyr-
irkomulag vitnaleiðslna
Washington. Reuters, The Daily Telegraph.
LÖGMENN Bills Clintons Bandaríkjaforseta
áttu um helgina í viðræðum við óháða sak-
sóknarann Kenneth Starr um fyrirkomulag
vitnaleiðslna yfir forsetanum, en StaiT hefur
stefnt honum til að bera vitni fyrir rannsóknar-
kviðdómi um meint samband sitt við Monicu
Lewinsky, sjálfboðaliða sem starfaði í Hvíta
húsinu.
Bandarísk dagblöð sögðu í gær að með
stefnubirtingunni væri Lewinsky-málið komið á
nýtt stig. Búist var við að Clinton kæmi fyrir
rannsóknarkviðdóminn í þessari viku, hugsan-
lega í dag. Lögmenn forsetans hafa reynt að
komast að samkomulagi við Starr um að hann
fái annaðhvort að flytja framburð sinn á mynd-
bandsspólu, svara spumingum saksóknarans
skriflega eða koma fyrir kviðdóminn í Hvíta
húsinu. Ennfremur hefur verið óskað eftir því
að Clinton fái heimild til að hafa lögfræðing við-
staddan, en það er ekki leyft fyrir rannsóknar-
kviðdómi.
Ekki er talið að Starr muni fallast á neitt það
fyrirkomulag sem hafi í för með sér að forsetinn
geti vikið sér undan því að svara ákveðnum
spurningum, eða að hann komi ekki fyrir kvið-
dóminn í eigin persónu. Líklegt þykir þó að sak-
sóknarinn muni frekar ganga að einhvers konar
samkomulagi en að hætta á að forsetinn bjóði
honum birginn íyrir dómstólum og málið tefjist
þar með um mánaðaskeið.
Talsmenn Hvíta hússins hafa lítið viljað tjá
sig um stefnuna.
Erfíð staða forsetans
Stjórnmálaskýrendur hafa deilt um hvort
Clinton geti með nokkru móti komið sér hjá því
að bera vitni í Lewinsky-málinu. Þó skoðanir
um það séu skiptar þykir ljóst að forsetinn sé í
afar erfiðri stöðu. Ymsir telja að ekki sé hægt að
stefna sitjandi forseta fyrir rannsóknarkviðdóm
og að hann eigi góða möguleika á að fá stefnunni
hnekkt.
Clinton gæti einnig vísað til fimmta viðauka
stjómarskrárinnar, sem heimilar mönnum að
neita að veita vitnisburð sem gæti leitt til sak-
fellingar þeirra sjálfra. Þó hann ynni ef til vill
lagalegan sigur með því að komast með ein-
hverjum hætti hjá því að bera vitni, myndi það
hins vegar augljóslega veikja pólitíska stöðu
hans, og kæmi án efa niður á fylgi Demókrata-
flokksins í þingkosningunum sem fara munu
fram í nóvember.
Forseta ekki áður verið stefnt
fyrir rannsóknarkviðdóm
Clinton hefur borið í eiðsvarinni yfirlýsingu
að hann hafi ekki átt í kynferðislegu sambandi
við Lewinsky. Skoðanakannanir hafa þó gefið til
kynna að tveir þriðju hlutar bandarísku þjóðar-
innar telji hann hafa borið ljúgvitni. Ef sú er
raunin, og takist Starr að sanna það, er ljóst að
forsetinn mun verða að segja af sér.
Sitjandi forseta Bandaríkjanna hefur ekki
fyrr verið gert að bera vitni í eigin persónu fyrir
rannsóknarkviðdómi. Hæstiréttur úrskurðaði
þó árið 1973 að Richard Nixon bæri að afhenda
segulbandsspólur með upptökum af samtölum
hans við aðstoðarmenn sína, vegna rannsóknar
Watergate-málsins, sem leiddi til afsagnar for-
setans. Clinton hefur áður borið vitni fyrir dómi
um samband sitt við Lewinsky, en þá flutti hann
framburð sinn á myndbandsspólu.
Námaverkamanni bjargað eftir
níu solarhringa innilokun
„Mér er bara
kalt á fótunum“
Vonir glæðast um björgun félaga hans
Lassing. Reuters.
Reuters
AUSTURRÍSKI námaverkamaðurinn Georg Hainzl á sjúkrahúsinu í
Graz, þangað sem hann var fluttur eftir björgunina.
SVONA var umhorfs á vettvangi í Lassing eftir jarðhrunið, sem olli
því að ellefu manns lokuðust inni í göngum námunnar, sem teygja sig
um jarðlögin undir þorpinu.
Útlitið svart fyrir Kohl
Bonn. Reuten.
VONIR manna um að takast mætti
að finna tíu austurríska náma-
verkamenn, sem lokuðust inni í
námu fyrir rúmri viku, glæddust í
gær þegar tókst að bjarga einum
vinnufélaga þeirra á lífi upp úr
námagöngum 60 m undir yfirborð-
inu, þar sem hann hafði legið inni-
lokaður allan tímann.
„Takk! Mér líður vel, mér er
bara svolítið kalt á fótunum,“ voru
fyrstu orð hins 24 ára gamla Georg
Hainzl, eftir að hann var dreginn í
gegn um 60 cm breitt borgat upp á
yfirborðið skömmu fyrir kl. ellefú á
sunnudagskvöld.
Jarðhrun olli því síðla fóstudags-
ins 17. júlí að Hainzl lokaðist inni í
námagöngum magnesíum-námu
við Alpaþorpið Lassing, um 220 km
suðvestur af Vín. Tíu vinnufélagar
Hainzls héldu niður í námuna, sem
var talin ein sú öruggasta í allri
Evrópu, með lyftu, í því skyni að
reyna að bjarga honum. Þá vildi
ekki betur til en svo að nýtt jarð-
hrun olli því að lyftuvíramir slitn-
uðu og mennimir grófust allir und-
ir eðju og voru fljótlega taldir af.
En björgunartilraunum var
haldið áfram. Vitað var nokkum
veginn hvar Hainzl hafði lokast
inni og í gegn um mjóa borholu var
hljóðnema og örsmárri sjónvarps;
linsu slakað niður í námagöngin. A
sunnudag náðist talsamband við
Hainzl, sem hafði mestallan þess-
ara rúmu níu sólarhringa legið á
borði í almyrkvuðum og rökum
göngunum, án þess að bragða vott
né þurrt.
Ótrúlega vel á sig kominn
Um leið og tekizt hafði að ná Ha-
inzl upp á yfirborðið var hann sett-
ur í þrýstiklefa og fluttur í honum
á héraðssjúkrahúsið í Graz. Lækn-
arnir sem skoðuðu Hainzl sögðu
hann hafa verið ótrúlega vel á sig
kominn. Það eina sem virtist ama
að honum var vökvatap og vissar
sálrænar afleiðingar einverannar;
hann hefði því verið fluttur úr eins
manns herbergi í fjögurra manna.
Til öryggis yrði honum haldið á
sjúkrahúsinu í þrjá sólarhringa.
I myrkrinu hafði Hainzl tapað
öllu tímaskyni. Þegar honum var
bjargað hélt hann að það væri
þriðjudagur, þ.e. fjórði dagurinn
eftir slysið. Að hann skyldi hafa lif-
að af án matar og drykkjar í níu
daga útskýrði umsjónarlæknir
hans með því að loftið hafí verið
svo rakt í göngunum að líkaminn
hafi misst út sáralítinn vökva. Ha-
inzl þorði ekki að leggja sér skítugt
vatnið í göngunum til munns af
ótta við að hann veiktist af því,
hafði austurríska blaðið Der Stand-
ard eftir lækninum, Freja-Maria
Smolle-Juttner.
„Núna, þegar ég er að verða fað-
ir, verð ég að deyja.“ Þetta voru
síðustu orðin sem heyrðust frá Ge-
org Hainzl áður en símasamband
við námagöngin rofnaði. Faðir
hans hafði fram að því verið í tal-
sambandi við hann, en eftir að allt
varð hljótt í göngunum gat hann
ekkert annað gert en að reyna að
hugga hina þunguðu kærastu son-
arins. Hún fékk taugaáfall þegar
horfurnar á björgun hans virtust
að engu orðnar.
Þörf á heppni
Björgunarmenn vonuðu í gær að
hinum mönnunum tíu hefði tekizt
að finna loftrými í hraninni
námunni og lifað þar af. „Við vinn-
um hörðum höndum að því að dæla
vatninu upp,“ sagði talsmaður
námunnar í gær. Viktor Klima,
kanzlari Austurríkis, sagði er hann
heimsótti vettvang í gær, að björg-
un Hainzls sýndi að aldrei mætti
gefa upp vonina um að bjarga
mannslífum.
„Nú hefur okkur tekizt að bjarga
þeim fyrsta; það er aukin von um
að við finnum hina. Það sem við
þurfum nú á að halda er heppni,“
tjáði kanzlarinn fréttamönnum.
TVEIMUR mánuðum fyrir kosn-
ingar til þýzka Sambandsþingsins
era helztu sérfræðingar Þýzka-
lands í skoðanakönnunum á einu
máli um að óvinsældir Helmuts
Kohls kanzlara séu miklar og mjög
ólíklegt sé orðið að honum takist að
vinna upp fylgisforskot Gerhards
Schröders, kanzlaraefnis Jafnaðar-
mannaflokksins (SPD).
Það var samdóma álit stjómenda
helztu skoðanakannanastofnana
Þýzkalands, sem Reuters-frétta-
stofan tók tali, að flest benti nú til
að 27. september næstkomandi yrði
Kohl fyrsti kanzlarinn í sögu Sam-
bandslýðveldisins sem sæktist eftir
endurkjöri en kjósendur höfnuðu.
„Ég held að Kohl þurfi á krafta-
verki að halda til að vinna,“ sagði
Manfred Guellner, sem stýrir
rannsóknum hjá Forsa-stofnun-
inni. „Það er mjög ólíklegt að hon-
um takist að minnka bilið svo mjög
á síðustu tveimur mánuðum kosn-
ingabaráttunnar."
Kristilegir demókratar, flokkur
kanzlarans, hefur í síðustu könnun-
um mælzt með 37% fylgi en SPD
með 42%.
Arafat
biður ESB
um aðstoð
YASSER Arafat, leiðtogi Pa-
lestínumanna, fór fram á það
við Evrópusambandið, ESB, í
gær, að það legði hart að Isra-
elsstjórn að samþykkja tillögu
Bandaríkjastjórnar um af-
hendingu lands á Vesturbakk-
anum. Kom þetta fram á fundi
hans með Viktor Klima,
kanslara Austurríkis, en
Austurríkismenn eru nú í for-
sæti innan ESB. Klima hét
Palestínumönnum stuðningi
sínum í þessu og hann kvaðst
einnig mundu leggja áherslu á
aukna fjárhagsaðstoð við Pa-
lestínu.
Clinton hrós-
ar Menem
BILL Clinton, forseti Banda-
ríkjanna, hrósaði Carlos
Menem, forseta Argentínu,
um helgina fyrir að hætta við
að leita eftir kjöri í embættið í
þriðja sinn. Menem var fyrst
kjörinn forseti 1989 en fyrir
kosningamar 1994 fékk hann
því framgengt, að stjómai'-
skránni var breytt til að hann
gæti boðið sig fram aftur. Var
hann endurkjörinn en tekið
var skýrt fram, að hann gæti
ekki leitað eftir kjöri í þriðja
sinn. Það vildi hann þó reyna
en gafst upp við það í síðustu
viku. Sagði Clinton, að með
því hefði hann sýnt, að hann
væri sannur lýðræðissinni.
Rekinn og
rómaður
BORÍS Jeltsín, forseti Rúss-
lands, vék um helgina Níkolaj
Kovaljov sem yfirmanni leyni-
þjónustunnar en Sergei Kíríj-
enko forsætisráðherra hrós-
aði hins vegar Kovaljov á
hvert reipi í gær. Hefur þetta
vakið nokkra furðu en Jeltsín
sagði áður en hann nefndi
Kovaljov á nafn, að rekinn
yrði maður, sem virst gæti
vammlaus en stjórnin vissi
betur. Era vangaveltur um,
að Kovaljov hafi verið orðinn
valdameiri en honum var hollt
eða, að brottrekstur hans
tengist aukinni baráttu gegn
skattsvikum. Hafi hann þess
vegna þurft að víkja fyrir eft-
irmanni sínum, Vladímír
Pútín, skjólstæðingi Anatolís
Tsjúbaís.
í mál við
Virgin
MÁL gegn flugfélagi Richard
Bransons, Virgin Atlantic,
verður tekið fyrir í New York
í dag en málshöfðandinn,
Lorna Brisset-Romans, fyrr-
verandi yfirmaður pantana-
deildar fyrirtækisins í N-Am-
eríku, heldur þvi fram, að hún
hafi verið rekin úr starfi 1994
fyrir að neita að láta eyða
fóstri. Segir hún einnig, að
Branson hafi áreitt sig. Krefst
hún nokkurra hundruða millj-
óna ísl. kr. í skaðabætur. Eru
yfirmenn hjá Virgin sakaðir
um alls konar yfirgang við
konur en lögmenn fyrirtækis-
ins segja, að þessu sé alveg öf-
ugt farið. Hvergi sé konum
gert hærra undir höfði en hjá
Virgin.