Morgunblaðið - 28.07.1998, Page 22

22 ÞRIÐJUDAGUR 28. JÚLÍ 1998
ERLENT
MORGUNBLAÐIÐ
Viðskiptajöfurinn
„Tiny“ Rowland látinn
Litríkur
en um-
deildur
MEÐLIMIR björgunarleiðangursins skoða ástand skipsins. Gat eftir tundurskeyti
þýzka kafbátsins blasir við á miðjum skrokknum.
„Kampavínsskipinu“ sökkt á ný
Helsinki. Reuters.
Lehtikuva/Reuters
TRÉSKIPIÐ Jönköping leit um helgina dagsljósið á ný eftir rúm 80
ár á hafsbotni. Hér hangir það í krana prammans „Pernilla Diver“,
en vont veður knúði björgunarliðið til að sökkva flakinu á ný.
London,Jóhannesarborg.The Daily
Telegraph, Reuters.
VIÐSKIPTAJÖFURINN „Tiny“
Rowland, sem á sunnudag lést í
London af völdum krabbameins 80
ára að aldri, var eitt sinn nefndur
„hið óásættan-
lega andlit kapít-
alismans“ af Ed-
ward Heath, þá-
verandi forsætis-
ráðherra Bret-
lands.
Hann þótti
harður í hora að
taka í viðskiptum
en síðustu æviár
sín var hann aðal-
lega þekktur fyrir baráttu sína við
Mohammed Al-Fayed um yfirráð yfir
Harrods-verslunarkeðjunni bresku.
Voru illdeilur þær orðnar tuttugu ára
gamlar og sá ekki enn fyrir endann á
þeim er Rowland féll frá. Al-Fayed
sagðist þrátt fyrir það í gær eiga eft-
ir að sakna keppinautar síns.
Rowland hét réttu nafni Roland
Walter Fuhrhop og var af þýskum
ættum. Á fjórða áratugnum fluttist
hann ásamt fjölskyldu sinni til Eng-
lands og árið 1939 tók hann upp nafn-
ið Rowland og gerðist afar breskur í
háttum, svo mjög svo að hann var
framvegis talinn holdgervingur
breskrar yfirstéttar. Hann settist að
í Suður-Ródesíu.
Á sjötta áratugnum græddi
Rowland vel á gullæði í Ródesíu, auk
annarra viðskiptaævintýra sem hann
rataði í. Hann varð árið 1963 æðsti
yfirmaður alþjóðlega námafyrirtæk-
isins Lonrho en varaði sig á því að
halda góðum tengslum við nýja
stjórnarherra í Afríkuríkjunum á
þeim tíma er þau brutust undan veldi
nýlendustjómar. Hann keýpti breska
sunnudagsblaðið The Observer árið
1981 en beið lægri hlut fyrir Mo-
hamed Al-Fayed um yfirráð Har-
rods-verslunarkeðjunnar árið 1984.
Æviferill Rowlands þykir um margt
lyginni líkastur og voru bæði vinir
hans og óvinir sammála um það í
gær að veröldin hefði sannarlega
verið litríkari staður fyrir þátt hans.
Það var árið 1973 sem Edward He-
ath lét fyrmefnd ummæli falla enda
sveifst Rowland einskis í viðskiptum
og aflaði sér margra óvina á löngum
ferli. En hann ávann sér einnig vin-
áttu þjóðhöfðingja um allan heim og
þrátt fyrir allt nutu margir góðs af
umsvifamiklum viðskiptum hans í
Afríku.
LIÐ sænskra og danskra kafara og
fjársjóösleitarmanna, sem tókst
um helgina að hífa upp á yfirborð-
ið flakið af skipi sem var hlaðið
stórum kampavínsfarmi þegar því
var sökkt í Eystrasaltið á dögum
fyrri heimsstyrjaldar, lét flakið
sökkva aftur til botns á sunnudag.
Hafði þá verið bjargað úr því öllu
sem bjargað varð af hinum dýr-
mæta farmi.
Með hjálp stórs kranapramma
náðist flakið á fostudaginn upp af
64 m dýpi, þar sem það hafði legið
í rúmlega 80 ár. Á laugardag hafði
tekizt að ná úr því 2.000-3.000
flöskum af Heidsieck-árgangs-
kampavíni frá 1907 og fjórtán kon-
faksámum. Eftir því sem veðrið
versnaði um helgina var að lokum
ákveðið að hætta við að draga
flakið til lands, eins og björgunar-
Iiðið hafði gert sér vonir um að
geta, og síðdegis á sunnudag var
það skorið frá krananum og sökk
aftur niður á leirmjúkan hafsbotn-
inn.
Claes Bergvall, sem fór fyrir
björgunarleiðangrinum ásamt köf-
unarfélaga sínum Peter Lindberg,
sagðist vonsvikinn yfir að hafa
neyðzt til að sökkva flakinu á ný,
en gladdist engu að sfður yfir góð-
um árangri leiðangursins.
Trébáturinn „Jönköping" var
smíðaður árið 1895 en var í byijun
nóvember 1916 á leið frá heima-
höfn sinni Gavle til Finnlands með
á fimmta þúsund flaskna af
kampavíni, 67 koníakstunnur og
17 rauðvínstunnur, sem ætlaðar
voru yfirmönnum rússneska hers-
ins í Finnlandi, sem þá heyrði sem
stórhertogadæmi undir Rússakeis-
ara. Þá stöðvaði þýzkur kafbátur
för skipsins. Þegar skipstjóri kaf-
bátsins hafði látið kanna farm
sænsku fleytunnar lét hann sökkva
henni eftir að áhöfnin var komin í
bátana, þar sem auk vínsins var
efni til járnbrautagerðar í farmin-
um, og Þjóðveijar vildu ekki að
svo hernaðarlega mikilvægt efni
lenti í höndum óvinarins.
Mikil gróðavon
Bergvall og féiagar hafa þegar
samið um sölu á miklu af kampa-
vfninu, sem sérfræðingar segja að
hafi varveitzt vel allan þennan
tíma á myrkum og köldum hafs-
botninum. Gera þeir sér vonir um
að fá sem svarar um 200.000 kr.
fyrir hverja flösku, en hluti þeirra
verður seldur á uppboði hjá
Christie’s í Lundúnum.
Menn höfðu líka gert sér vonir
um að hægt væri að selja koníakið,
en urðu fyrir vonbrigðum þegar
fyrstu ámurnar náðust á dekk á
föstudaginn og reyndust aðeins
innihalda illaþefjandi gulleitan
vökva. Margar ámanna voru
brotnar. En nokkrar reyndust heil-
legri. Bergvall hefur verið í sam-
bandi við framleiðanda koníaksins,
Bisquit, en talsmenn fyrirtækisins
fullvissuðu hann um að það væri
mögulegt að endurblanda Jönköp-
ing-komakið með nýrra koníaki og
setja á flöskur.
/r/J^'/Á/// L^L^AM.AU*
IFAEANfSUMSIBOX
Seðlabanki Evrópu óttast fölsun evró-seðla
Lög verði sett um
litljósritunarvélar
Brussel. The Daily Telegraph.
'X**i
„Tiny“
Rowland
Ómissandi í ferðalaginu!
Setjum boxin á toppinn á staðnum!
Mikið úrval og gott verð!!
Sími 535 9000
SEÐLABANKI Evrópu hefur
hvatt til þess að séð verði fyrir því
með lagasetningu, að ekld verði
hægt að nota litljósritunarvélar til
að falsa nýju evró-seðlana, sem eiga
að koma í umferð í öllum þátttöku-
ríkjum Efnahags- og myntbanda-
lags Evrópu, EMU, í ársbyrjun
2002.
Slík lagasetning myndi skylda
alla framleiðendur litljósritunarvéla
til að útbua þær með sérstöku ör-
yggistæki, sem gera ætti falsanir
nýju seðlanna erfiðari.
Jacques Lafitte, háttsettur emb-
ættismaður framkvæmdastjómar
Evrópusambandsins (ESB) í Brus-
sel, sagði að innan hennar væru til-
mæli seðlabankamanna tekin alvar-
lega og verið væri að kanna mögu-
leika á að koma slíkri lagasetningu
um litljósritunarvélar í gang.
Talsmaður Seðlabanka Evrópu
sagði að hugmyndin væri að ljósrit-
unarvélamar yrðu útbúnar búnaði,
sem væri fær um að „þekkja" ör-
yggisþætti í seðlum sem lagðir
EVRÓPA^
væru í vélina til ljósritunar og
hindraði að hægt væri að fjölfalda
þá.
Prentmót hverfur
Áhyggjur af fölsun nýju evró-
seðlanna, sem verða prentaðir í öll-
um ellefu þátttökuríkjum mynt-
bandalagsins, jukust um allan helm-
ing eftir að prentmót hins nýja
gjaldmiðils hvarf á leiðinni frá París
til Frankfurt fyrir nokkrum vikum.
Lögregla óttast að því hafi verið
stolið.
Evrópski seðlabankinn vill að
bankar verði lögskyldaðir til að
koma fölsuðum evró-seðlum í hend-
ur lögreglu.
Skotárás
á N-ír-
landi
TVEIR kaþólskh- bræður voru
særðir skotsárum í London-
deiry á Norður-írlandi í gær.
Voru þeir staddir í húsi í einu
hverfi mótmælenda þegar
fimm eða sex menn réðust þar
inn og skutu á þá. Er annar
bræðranna alvarlega særður á
sjúkrahúsi í Belfast. Ekki er
vitað hverjir voru að verki, eru
mótmælendur helst grunaðir
en dæmi eru um, að öfgamenn
hafi ráðist á menn úr sömu
kirkjudeild séu þeir taldir hafa
brotið einhverjar óskráðar
reglur. Fyrr í mánuðinum var
33 ára gamall maður skotinn
til bana í Belfast og er IRA,
írski lýðveldisherinn, grunað-
ur um morðið.
Nýtt upp-
tökutæki
JAPANSKA fyrirtækið
Matsushita hefur kynnt nýtt
Panasonic-segulbands- eða
upptökutæki, sem er aðeins á
stærð við venjulegt greiðslu-
kort en nokkru þykkara. Eru
málin 91,5 sinnum 55,8 mm og
13,7 mm þykkt. I tækinu eru
engar snældur og upptakan
getur verið 60 mínútur. Til að
byrja með verða framleidd
3.000 tæki á mánuði og verða
þau fáanleg í Evrópu í næsta
mánuð.
Vopnahlé í
Gínea-Bissá
SAMIÐ hefur verið um vopna-
hlé í Vestur-Airikuríkinu
Gínea-Bissá og virtist það vera
haldið í gær. I tvo mánuði hafa
geisað harðir bardagar milli
uppreisnarmanna í hemum,
raunar stórs hluta hans, og
hermanna hollra stjórninni en
þeir hafa fengið aðstoð frá ná-
grannaríkjunum, Senegal og
Gíneu. Leiðtogi uppreisnai'-
manna er Ansumane Mane en
þeir gripu til vopna er þeir
voru sakaðir um að smygla
vopnum til uppreisnarmanna í
Senegal. Segjast þeir ekki
sækjast eftir pólitískum völd-
um en saka forsetann, Joao
„Nino“ Vieira, um að óvirða
stjórnarskrána með því að
sniðganga þingið.
Storu flokk-
arnir sigur-
vissir
HVORTVEGGJA stjórn og
stjórnarandstaða í Kambódíu
hrósaði í gær sigri í kosning-
unum sl. sunnudag en talning
er aðeins skammt á veg komin
og endanleg úrslit verða ekki
kunn fyrr en 1. ágúst. Tals-
maður flokks Norodoms Ran-
arridhs prins fullyrti þó, að
þegar þriðjungur atkvæða
hefði verið talinn hefði hann
nokkurt forskot á flokk Hun
Sens forsætisráðherra. I síð-
ustu kosningum fékk flokkur
Ranai-ridhs flesta þingmenn.