Morgunblaðið - 28.07.1998, Blaðsíða 28

28 ÞRIÐJUDAGUR 28. JÚLÍ 1998
MORGUNBLAÐIÐ
MENNTUN
✓
Kennaraskortur Fyrirsjáanlegur skortur á kennurum í höfuðborginni næsta haust er Gerði G. Oskarsdóttur,
fræðslustjóra í Reykjavík, mikið áhyggjuefni. María Hrönn Gunnarsdóttir ræddi við hana og Olaf H. Jóhanns-
son, skorarstjóra grunnskólaskorar Kennaraháskóla Islands, um vandann.
starfsstéttum fæst oft og tíðum við
annað en það lærði til, t.d lögfræð-
ingar, viðskiptafræðingar og prest-
ar. Það er aftur á móti óeðlilegt ef
hlutfall þeirra sem hafa horfið til
annarra starfa er hátt,“ segir hún.
„Ég hef miklar áhyggjur af þessu,“
bætir hún við og leggur áherslu á
orð sín.
F’járveitingin
fyrir þessum hópi
„Við höfum tekið 130 nemendur
inn í staðbundið gi-unnskólakenn-
aranám á hverju hausti," segir
Ólafur H. Jóhannsson, skorarstjóri
grannskólaskorar Kennaraháskóla
Islands. „Ástæðan er einföld," seg-
ir hann ennfremur, „fjárveitingin
sem við fáum er fyrir þessum hópi.
Ég geri ráð fyrir að ríkisvaldið hafi
á þeim tíma sem þessi ákvörðun
var tekin talið að þetta væri sá
fjöldi sem til þyrfti svo nægilegt
framboð væri á kennuram."
Um þrjátíu manns í viðbót hefja
þó kennaranám við KHI árlega og
stunda þeir námið með fjar-
kennslusniði. „Það hefur iagað
ástandið víða úti á landi þannig að
réttindakennuram hefur fjölgað
þar,“ segir Ólafur. Þá segir hann
ennfremur að fyrir nokkram áram,
þegar efnahagur þjóðarinnar var í
lægð, hafi Kennaraháskólanum
verið gert að gæta aðhalds eins og
öðrum ríkisstofnunum en að eftir
að betur fór að ára hafi fjárveiting-
ar til menntunar grunnskólakenn-
ara ekki vaxið. Skólanum sé því
ekki fært að taka fleiri kennara-
nema inn jafnvel þótt áhugi væri á
því.
Ber fyrst og fremst
að veita góða menntun
„Við útskrifum um 130-140
manns á hverju ári. Þessi hópur fer
aldrei allur til starfa í grannskól-
unum. Einhverjir fara í framhalds-
nám eða til annarra starfa og ríf-
lega 80% af þeim era ungar konur
sem margar hverjar eru með ung
börn eða era að eignast börn. Við
höfum það á tilfinningunni að um
70-75% brautskráðra skili sér til
kennarastarfa."
Mun fleiri gildar umsóknir ber-
ast Kennaraháskólanum vor hvert
en hægt er að anna, að sögn Ólafs.
„Um 200 manns sóttu um námið
bæði í vor og í fyrra og við höfum
fengið vel yfir 300 umsóknir á einu
vori,“ segir hann og ítrekar að ekki
sé til fé til að taka fleiri nemendur
inn. Þá segir hann ennfremur:
„Húsið er fullt. Við höfum ekki fyr-
irlestrarsali fyrir fleira fólk en 130.
Eitt er að veita nógu mörgum
kennaramenntun en annað hvort
þeir fara í kennslu. Ég held ég geti
fullyrt að langstærstur hluti þeirra
sem útskrifast héðan hefur ekki
eingöngu áhuga á þessari menntun
heldur einnig á kennarastarfinu
sjálfu. Hvort þeir ráða sig til
kennslu ræðst aftur á móti af að-
stæðum þeirra og launakjörum.
Það þarf ekki mikið til til að
kennara fari að vanta. Að fjölga
nemendastundum um eina til tvær
í bekk kallar á fleirí kennara. Það
sama á við þegar kennsluskyldan
er lækkuð, eins og hefur gerst
smám saman á undanförnum ár-
um, svo dæmi séu tekin. Auk þess
fjölgar fólki hér á höfuðborgar-
svæðinu og þörfin fyrir fleiri kenn-
ara vex mjög hratt.“
Síðan bætir hann við: „Það sem
okkur hér í Kennaraháskólanum
ber að gera er að veita góða
menntun. Hversu margir hljóta
hana er aftur á móti ákvörðunar-
efni stjórnvalda. En það kemur
ekki grunnskólanum til góða þótt
fleiri nemar séu teknir inn í KHI
og fleiri kennarar útskrifaðir
nema þeir vilji vinna í skólunum.
Þar koma kjörin sem í boði eru
til.“
Morgunblaðið/Jim Smart
ÞAÐ þarf að athuga hvar kennarar sem hafa útskrifast síðustu 30 ár
eru, segir Gerður.
Morgunblaðið/Árni Sæ'oerg
ÞAÐ er ákvörðunarefni stjórnvalda hversu margir hljóta kennara-
menntun, segir Ólafur.
séu fyrst og fremst stöður kennara
sem stunda annað en almenna
kennslu, á borð við tónmennta-
kennara og sérkennara.
„Við fóram kannski of hratt í að
fækka í nemendahópum. Þegar við
tókum þessa ákvörðun var ekki
nægjanlega tekið mið af hugsan-
legu framboði af kennurum til að
manna þessar stöður,“ viðurkennir
hún. „Við eram að gera úttekt á
kennaraþörfínni hér í Reykjavík en
það þarf að athuga hvar kennarar
sem hafa útskrifast síðustu 30 ár
era. Það er ekkert óeðlilegt við að
kennarar sinni öðrum störfum en
kennslu enda hafa þeir mjög fjöl-
breytta reynslu. Fólk úr flestum
Um fímmtíu
stöður
ennlausar
• Rúmlega 70 stöðugildi hafa bæst við í
Reykjavík á tveimur árum vegna
fækkunar í nemendahópum
• Menntakerfið hefur þanist út á und-
anförnum árum og þörfin fyrir kenn-
aramenntað fólk vex hratt
AF ÞEIM 150 kennara-
stöðum sem auglýstar
voru lausar í vor sem leið í
Reykjavík einni á enn eft-
ir að ráða í tæplega 50. Útlitið er
ekki bjart því allt bendir til að ekki
séu til nógu margir kennarar til að
manna þær allar áður en skólastarf
hefst í haust. Þess ber þó að geta
að skólastjórarnir ráða sjálfir til
sín kennara og gætu einhverjir
þeirra hafa gert svo í sumarleyfum
sínum. Upplýsingar þar að lútandi
hafa ekki borist Fræðslumiðstöð
Reykjavíkur.
„Þessi vandi er mun stærri en
hann hefur verið undanfarin ár,“
segir Gerður G. Oskarsdóttir,
fræðslustjóri í Reykjavík, um
hversu illa hefur gengið að ráða í
lausar kennarastöður í borginni og
raunar á landinu öEu. „Hann er
einkum til kominn vegna þess að
það hafa bæst svo mörg stöðugildi
við. Kerfið hefur þanist mjög mikið
út á undanförnum 2-3 áram.“
Gerður nefnir þrjár ástæður
helstar til útskýringar. I fyrsta lagi
hafi bömum á grannskólaaldri
fjölgað síðastliðin ár eftir að nem-
endafjöldi hafði staðið í stað í
Reykjavík frá því um 1987 til um
1994. Segir hún að svo muni verða
áfram á næstu áram þar sem ár-
gangamir sem þegar eru fæddir
séu stórir. í öðra lagi er, sam-
kvæmt lögum um grannskóla frá
árinu 1995, verið að lengja skóla-
dag grannskólabama í áföngum
fram til ársins 2001. Þetta kallar á
fjölgun kennara, segir hún og
bendir jafnframt á að það eigi ekki
að koma mönnum á óvart.
Stundir til sveigjanlegs
skólastarfs
„í þriðja lagi er hlutur sem
menn gátu kannski ekki alveg séð
fyrir en það er að við flutning
grannskóla til sveitarfélaganna
hafa mörg sveitarfélög aukið fram-
lög til skóla til dæmis til að fækka
nemendum í bekkjum. í Reykjavík
t.d. hefur verið gert mjög myndar-
legt átak til þess að fækka í nem-
endahópum. I fyrra settum við út í
kerfið stundir sem við köllum
stundir til sveigjanlegs skólastarfs.
Þær era reiknaðar út frá nemenda-
fjölda en það er ekki bundið hvem-
ig á að nota þær. Þetta gerðu um
38 stöðugildi til viðbótar.“ Nú í
haust á að fjölga þessum stundum
enn frekar og bæta jafnmörgum
stöðugildum við skólana þannig að
á tveimur árum hafa rúmlega 70
stöður orðið til vegna þessa. Svarar
það til þess að rúmlega 2 stöðugildi
hafi komið í hlut hvers almenns
grunnskóla í borginni á tveimur ár-
um en þeir eru um 30 að tölu.
„Til viðbótar er þessi venjulega
starfsmannavelta," segir Gerður.
Um 1.300 kennarar starfa við
kennslu í grannskólun Reykjavík-
urborgar. A hausti komanda fara
um 90 grunnskólakennarar í
Reykjavík í leyfi, þar af stór hluti
vegna framhaldsnáms. A móti
kemur annar hópur til baka úr
leyfi. Um 20 manns eru að ljúka
störfum fyrir aldurs sakir og mun
sá hópur trúlega stækka á næstu
10-15 áram. Tæplega 70 kennarar
hafa sagt störfum sínum upp. „Við
höfum nú þegar gengið frá um 100
ráðningasamningum. Starfs-
mannaveltan er því um 12%, sem
er í raun og vera lág tala,“ segir
hún. ®
Samkvæmt upplýsingum Gerðar
vora brautskráðir síðastliðið vor
um 150 til 170 kennarar sem segja
má að hafi búið sig undir starf í
grannskóla. Þeir dreifast að sjálf-
sögðu um landið. Að sögn Gerðar
er um helmingur nýráðninga í
Reykjavík nú fólk sem útskrifaðist
úr kennaranámi í vor og í fyrra.
Hinn helmingurinn er fólk með
eldra próf sem ýmist er að færa sig
til eða er nú fyrst að byrja kennslu.
„Það hefur verið viðvarandi
skortur á kennuram úti á lands-
byggðinni og menn hafa nánast lit-
ið á það sem lögmál," segir Gerður.
„En það er ekki hægt að segja að
við séum að soga til okkar kennara
af landsbyggðinni í stóram stíl.
Fjórðungur þeiira sem nú hafa
verið ráðnir nýir eða 25 kennarar
koma úr störfum utan Reykjavík-
ur. Það er ekki há tala miðað við
1.300 stöður í borginni.“ í Reykja-
vík býr um þriðjungur íslenskra
bama.
Ekki nógu margir
kennarar til
Gerður segir að í margar af þeim
150-160 stöðum sem lausar vora í
vor hafi verið ráðnir kennarar sem
fóra úr skertri stöðu í fullt starf.
Það sé því ekki alveg rétt að segja
að lausar stöður hafi verið fullar
160. Vandinn sem við blasir batnar
þó ekki við það. „Menn óttuðust að
við einsetningu skóla yrði erfiðara
fyrir kennara en áður að vera í
fullu starfi. Ég tel að það sé alger
misskilningur. Mér finnst það líka
sýna sig í því að nú þegar 18 skólar
era orðnir einsetnir er hlutfall
kennara í fullu starfi mjög hátt.
73% kennara í Reykjavík vora í
fullu starfi í ágúst í fyrra. Ég
hlakka til að sjá hvemig þetta
verður í ár,“ segir hún.
„Ef við hefðum ekki bætt þess-
um 38 stöðum við væram við með
örfáar lausar stöður núna,“ segir
Gerður einnig og bætir við að það