Morgunblaðið - 28.07.1998, Síða 30

30 ÞRIÐJUDAGUR 28. JÚLÍ 1998
MORGUNBLAÐIÐ
_________________AÐSENPAR GREINAR____
Skýrsla forsætisráðherra um stöðu
eldri borgara hér og erlendis
UM GILDI skýrsl-
unnar deila í Morgun-
blaðinu Orri Hauks-
son, aðstoðarmaður
forsætisráðherra, (23.
júlí) og Ágúst Einars-
son alþingismaður (14.
júlí) og hafa báðir
nokkuð til síns máls.
Skýrslan er gerð að
beiðni þingfiokks jafn-
aðarmanna og unnin af
Þjóðhagsstofnun. Sp-
urt er 23 spurninga
um kjör aldraðra hér á
landi og í OECD-ríkj-
unum, en í upphafi
skýrslunnar segir
m.a.: „Sumar spurn-
ingarnar áttu ekki neina hliðstæðu
við viðmiðunarríkin og í sumum til-
vikum lágu ekki fyrir samhæfðar
upplýsingar hjá OECD.“ - Þetta
segir það sem segja þarf um tak-
mörk skýrslunnar og þær töflur
sem þar eru, sem snerta sumar alls
ekki það sem máli skiptir, t.d. eru í
bland upplýsingar um öryrkja, sem
gefur til kynna að e.t.v. séu ekki
alltaf glögg skil á milli aldraðra og
öryrkja, né hvort um sé að ræða
fyrrverandi opinbera starfsmenn
eða fólk af almennum
vinnumarkaði, - sem
skiptir máli a.m.k. hér
á landi.
Þetta er ekki ein-
göngu þeim að kenna
sem svara af hálfu
Þjóðhagsstofnunar,
spurningarnar hefðu
mátt vera færri, a.m.k.
helmingi færri, til þess
að einhver von væri á
marktækum upplýs-
ingum og samanburði.
Þá hefði og verið
heppilegra að miða við
þau lönd sem eru okk-
ur tengdust og við höf-
um apað flest eftir um
áraraðir, - þ.e. Norðurlöndin.
Fyrir nokkru var rætt um launa-
mun fiskverkafólks hér og í Dan-
mörku og þótti miklu muna að sögn
þeirra er þangað höfðu sótt at-
vinnu. - Viðbrögð reiknimeistara
yfirvalda voru þá þau að erfitt væri
um samanburð sem þennan, sem
að sjálfsögðu má til sanns vegar
færa, en hlýtur þó að vera auðveld-
ara að bera saman við kjör eftir-
launafólks í hinum 28 OECD-lönd-
um.
Skýrsluhöfundar í vörn
Forvitnilegt væri að fá fjölda-
skiptinguna bak við meðaltölurnar,
ekki síst þegar búið er að setja þær
upp í tíundir eins og t.d. í töflu 11.2.,
sem tekin er upp í grein Orra
Haukssonar, sem og hinar tvær,
sem eru úr framangreindri skýrslu.
Það er ljóður á skýrslunni að svo
Tekjuhæsti hópurinn
er með tvöfalt hærri
fjármagnstekjur, segir
*
Arni Brynjólfsson, en
fyrstu 8 lægstu hóparn-
ir samanlagt.
er að sjá að höfundar taki afstöðu,
t.d. á bls. 37 aftast í kaflanum um
ísland segir: „í kjarasamningum
hefur launþegahreyfingin einatt
lagt áherslu á að hækkun bóta al-
mannatrygginga verði í hátt (sic)
við almennar launahækkanir," sem
er röng fullyrðing. Launþegahreyf-
ingin hefur árum saman látið það
viðgangast að viðmiðunartaxtar hafi
setið eftir og launþegahreyfingin
átti engan þátt í því að fá núverandi
tengingu grunnlífeyris og bóta al-
mannatrygginga við verðlags- og
launaþróun - síst launatenginguna.
í viðauka A kemur fram hve mik-
ið vantar á að OECD-löndin séu
samanburðarhæf, en svo er að sjá af
þeim tölum sem upp eru gefnar að
aðeins Portúgal sé með lægri „full-
an lífeyri" en við. Af einhverjum
ástæðum er hlutfall þeiirar upp-
hæðar af meðaltekjum ekki gefið
upp hér hjá okkur, þótt hæg séu
heimatökin. Þessi langa yfirlitstafla
sem nær yfir 6 síður segir okkur
harla lítið og reynt er að bera sam-
an svo ólíka þætti að úr verður
óreiða, sem spurning er hvort höf-
undar kunni skil á.
Viðauki B sem fjallar um félags-
leg útgjöld OECD-ríkjanna miðað
við landsframleiðslu, sýnir í töflu 1
að við erum þar langlægst með 2,41
þegar meðaltal tuttugu ríkja er
6,91. - Aðeins Tyrkland er í nánd
við okkur með 2,92. Þessar upplýs-
ingar eru frá 1993, en sýna engu að
síður að íslensk yfirvöld ættu ekki
að þurfa að stynja undan félagslegu
útgjöldunum.
Skattamálum eru gerð lítil skil og
Árni
Brynjólfsson
I'
alls engin í þeim löndum sem verið
er að bera okkur saman við. Sagt er
að ómögulegt sé að áætla fasteigna-
gjöld hér vegna breytileika milli
sveitarfélaga og misjafni’ar tekju-
tengingar. Þó er sagt frá ótekju-
tengdum ótilgreindum afslætti á
Akureyri, en ekki frá 23 þús. kr.
ótekjutengdum afslætti fasteigna-
gjalds í Kópavogi.
Spurt er um hlutfall grunnlífeyris
og tekjutryggingar af framfærslu-
kostnaði í spurningu 7 og svarið er
tafla 7.1. „Hlutfall meðallífeyris af
meðallaunum í OECD-ríkjunum“.
Er víðar um svona misskilning að
ræða? - Svarið er alls ekki í sam-
ræmi við spurninguna.
Fyrir kemur að vísað er í önnur
svör, t.d. að svar við 13. spurningu
sé að finna í svari við nr. 16. Þar er
ekkert svar að finna við spumingu

!
I
I
nr. 13.
Dreifing ríkidæmis aldraðra
Skilningsleysi höfunda skýrsl- .
unnar á kjörum aldraðra kemur ’
fram í svari við 8. spurningu:
„Flestir ellilífeyrisþegar fá greiðsl-
ur frá Tryggingastofnun beint inn á
bankareikning og ættu því að vera
með einhverjar fjármagnstekjur til
viðbótar við gi’eiðslur Trygginga-
stofnunar," - rétt eins og launa-
reikningi í banka fylgi endilega
vaxtagreiðslur.
Talað hefur verið um að þessi j,
skýi’sla sýni ríkidæmi aldraðra og .
er því tilefni til að skoða viðauka C f
töflu 4 og kanna sannleiksgildi þess.
Eins og í fyrra, undir 16 ára
- aðeins með foreldrum
AÐ undaníomu hef-
ur mátt sjá auglýsing-
ar þar sem foreldrar
era hvattir til að sýna
börnum sínum ást með
því að segja nei þegar
vímuefni eru annars
vegar. Þeir eru hvattir
til að vera samtaka,
ákveðnir og elskulegir,
m.a. með því að neita
að kaupa áfengi fyrir
unglinga undir 16 ára
aldri. Þessum tilmæl-
um var sterklega beint
til foreldra í fyrra og
viðbrögð voru mjög
góð, a.m.k. svo langt
sem við sáum hér á
Akureyri. Þess vegna þurfti aðeins
í sárafáum tilvikum að óska eftir að
foreldrar aðstoðuðu börn í vanda á
Halló Akureyri í fyrra og vom við-
brögð foreldranna skjót og góð. Vil
ég þakka foreldrum sérstaklega
fyrir það og vona að jafn vel vinnist
í ár.
Fjölskylduferðir í stað
unglingaferðalaga
Það má í raun segja að unglinga-
drykkja eins og hún hefur tíðkast
sé ekkert annað en vanræksla, sem
hefur viðgengist með einhvers kon-
ar þegjandi samþykki. En það er
t.d. engin ástæða til að unglingar
undir 16 ára aldri séu í ferðalögum
án stjórnar og leiðsagnar fullorð-
inna og ástæða til að leggja þau af.
M unið
brúðargjafaiistann
Mörkínni 3, sími 588 0640
casa@treknet.is
Því vil ég beina því til
ykkar foreldrar góðir
að láta ekki undan
þrýstingi, heldur neita
börnum ykkar sam-
taka, ákveðnir og
elskulegir um að fara í
slíkar ferðir. Þannig
má beina þeim frá
þeim hættum sem
reynslan sýnir að of
mikið er af. Það er
upplagt að fara heldur
með þeim í ánægjulega
fjölskylduferð og bjóða
e.t.v. vini eða vinkonu
með.
Fjölskylduhátíð
á Akureyri
Um komandi verslunarmanna-
helgi verður eins og undanfarin ár
fjölskylduhátíð á Akureyri og von-
ast er eftir mörgum gestum. Þang-
að er tilvalið íyrir foreldra að koma
með unglingunum sínum og eiga
með þeim ánægjulegar stundir. í
könnun á síðasta ári kom fram að
foreldrar vilja fá að vita ef einhver
verður þess áskynja að bam þeirra
undir 16 ára aldri neytir áfengis.
Við því verður bragðist á Akureyri
um verslunarmannahelgina eins og
í fyrra. Bamavemdarstarfsmenn
munu einnig nú vinna ötullega að
því að láta foreldra vita ef einhverjir
unglingar undir 16 ára aldri verða í
vanda. Þá verður leitað til foreldr-
anna og óskað eftir því að þeir sæki
unglinginn sinn, því þá þurfa þeir
svo sannarlega á pabba og mömmu
að halda. En slíkar neyðaraðgerðir
má íyrirbyggja með öllu með því að
fjölskyldan skemmti sér saman á já-
kvæðan hátt.
Stretchbuxur kr. 2.900
Konubuxur frá kr. 1.690
Dragtir, kjólar,
blússur og pils.
Ódýr náttfatnaður.
Nýbýlavegi 12, sími 5544433
Það sem betur mátti
fara í fyrra
Barnaveradarstarf gekk vel hjá
okkur á Halló Akureyri í fyrra og
sem betur fer komu engin verulega
alvarleg mál upp. En ég verð að
játa að drykkjuskapur ungs fólks,
Engin ástæða er til að
unglingar undir 16 ára
aldri séu í ferðalögum
án stjórnar og leiðsagn-
ar fullorðinna, segir
Valgerður Magnús-
dóttir, og ástæða til að
leggja þau af.
svona á aldrinum 16-25 ára gekk
fram af mér. Eg sá sama myndar-
lega unga fólkið kófdrukkið öll
kvöldin og aðspurð sögðust mörg
þeirra hafa verið drukkin allan tím-
ann frá því þau komu til bæjarins.
Þetta getur varla verið uppbyggi-
leg leið til að eyða frítíma sínum og
ætti að vera umhugsunarefni.
Einnig er líklegt að neysla annama
fikniefna komi til þegar úthald af
þessu tagi reynist fyrir hendi. Þetta
var eitt af því sem þetur mátti fara.
Ég sá og heyrði að ýmsir full-
orðnir gestir vora hugsi yfir þessari
staðreynd. Aðrir snera allt öðra
sjónarhorni að málunum. I þó
nokkrum tilvikum stóðu foreldrar
með lítil börn sín og horfðu á hjálp-
arvana einstaklinga sem við starfs-
menn hlúðum að meðan beðið var
eftir aðstoð til að flytja þá í athvarf.
Mér þótti ekki sérstök ástæða til að
staldrað væri við með lítil börn yfir
eymd af þessu tagi og hvatti foreld-
rana til að fara annað með börnin
en fékk stundum litlar undirtektir.
Þetta var eitt af því sem betur
mátti fara.
Ég segi sem fyrr áfram foreldr-
ar, elskið börnin ykkar óhikað og
segið nei, samtaka, ákveðnir og
elskulegir.
Höfundur er félagsmálastjóri Akur-
eyrarbæjar og sviðsstjóri félags- og
heilsugæslusviðs.
Valgerður
Magnúsdóttir
Hvalfj ar ðargöng
- undir verndar-
væng álfa?
Opið bréf til stjórnar Spalar
ÁGÆTA stjórn.
Það er full ástæða til
þess að óska ykkur til
hamingju með vel
unnið starf og frábæra
framkvæmd, nú þegar
göng undir Hvalfjörð
era ekki lengur
draumsýn fárra mann
heldur raunveraleiki,
sem þjóðin öll mun
njóta um langa fram-
tíð. Það er ósk mín og
bæn að varðveisla
Guðs megi framvegis
sem hingað til veitast
þeim, sem um göngin
fara.
Ég verð hins vegar
að játa, að mér brá í brún, þegar
mér barst smáritlingur frá ykkur
inn um bréfalúguna í dag. I honum
var að finna ýmsar gagnlegar og
nytsamar upplýsingar frá Speli til
okkar, sem búum í næstu grennd
við göngin og er gott eitt um flestar
þeirra að segja.
Hvata þessa bréfs er þó að finna
í þessum ritlingi. Þar er okkur, not-
endunum, tilkynnt að sérstakur
verndari ganganna sé álfur, að
nafni Staupa-Steinn, sem búsetu
eigi nokkru innar í firðinum. Hann
sé „geðþekkur, síðhærður og
skeggjaður". „Best skemmtir hann
sér, þegar fjölskyldufólk staldrar
við nálægt Staupasteini og krakkar
leika sér með bolta á meðan for-
eldrar njóta útilofts og nátturufeg-
urðar. Staupa-Steinn veit nefnilega
ekkert skemmtilegra en atast í
boltaleik með krökkum" - segir sjá-
andi, sem stjórn Spalar hefur kvatt
til. Hún ku hafa gert „sér ferð í
Hvalfjörð um páskahelgina 1997 til
þess að kanna, hvernig þetta legð-
ist í karlinn. Skemmst er frá að
segja, að hann varð bæði upp með
sér og glaður“. Svo mörg era þau
orð og viturleg.
Það undraði marga, að ekki
skyldi vera kvaddur til prestur að
ég ekki segi biskup við opnun gang-
anna til þess að flytja þakkarbæn
vegna farsæls verks,
fyrirbæn fyrir notkun
þessa mannvirkis og
blessunarorð þeim öll-
um til handa, sem um
göngin fara. Þótt urri
minna mannvirki hafi
verið að ræða, hefur oft
þótt full ástæða til þess.
Því fremur hefði verið
til þess ástæða nú, að
verið var að taka í notk-
un óvenjulegan veg um
slóðir, sem mörgum
landsmönnum finnst að
geti verið hættulegar
og leysa þær af hólmi
langan veg, þar sem títt
hafa orðið alvarleg slys.
Ég hef fyrir satt að einn forastu-
maður þjóðkirkjunnar hafi spurt
formann Spalar, hvort slík athöfn
Það undraði marga,
segir Jóhannes Ingi-
bjartsson, að ekki
skyldi vera kvaddur til
prestur við opnun
ganganna til að flytja
þakkarbæn vegna
farsæls verks.
yrði ekki við þessa vígluathöfn, en
fengið þau svör að stjórnin hefði
tekið ákvörðun um að svo yrði ekki,
enda hefði slíkt ekki verið gert ann-
ars staðar við svipaðar aðstæður.
Af áðurnefndum ritlingi þykir mér
ljóst, að heiðarlegra hefði verið af
forsvarsmanni Spalar að játa fyrir
spyi-janda, að stjórnin hefði ákveðið
að ekki væri ástæða til þess að
þakka og óska eftir blessun Guðs
þessu mannvirki og notendum þess
til handa, þar sem hún hefði sett
traust sitt á álf einn og hann tekið
að sér að vera vemdari ganganna.
Vera kann, að stjórn Spalar finn-
Jóhannes
Ingibjartsson
I
í
I
1-
►
I
I
I
I