Skírnir - 01.04.1910, Blaðsíða 12

108
Björnstjerue Björnson.
snjallari. Hélt hann svo af stað á ný suður í lönd.
Samdi hann um þessar mundir hið alkunna leikrit sitt
»Grjaldþrot«, er hvervetna þótti hin mesta gersemi og
var leikið víðsvegar um Norðurlönd og Þýzkaland. Grædd-
ist honum svo fé á því, að hann keypti stórbýlið »Aule-
stad« í Gautsdal og settist þar að er hann kom úr suður-
förinni. Hafði hann fyrst í hyggju að húsa þar bæ í
fornum norrænum stíl, en kunningjar hans fengu hann
ofan af því, enda hefði það að líkindum orðið honum
ofvaxið í efnalegu tilliti. Á »Aulestad« sat hann upp
frá því. Var líf hans á seinni árum eigi tilburðaríkt í
ytra skilningi, en þess auðugra og fjölskrúðugra í andleg-
um skilningi, og aldrei varð hljótt um nafn hans, þótt
afskektur væri bústaðurinn nokkuð svo.
Björnson var sístarfandi alla æfi og lét eftir sig mesta
sæg af ritum i bundnu og óbundnu rnáli, í sögusniði, leik
ritssniði og ljóðum. Skáldritum hans mætti ef til vilL
skifta niður í 3 flokka eða tímabil. í fyrsta flokknum
verða þá rit þau, er hann samdi á öndverðum árum sin-
um og til þess er hann kom aftur úr suðurförinni, —
sveitasögurnar og söguleikritin. Hann heldur sér þar
mestmegnis við þjóðleg yrkisefni, er hcimaalinn, heima-
bundinn, ef svo mætti að orði kveða. Upp frá því víkk-
ar sjóndeildarhringurinn. Hann snýr sér að nútíðarlífinu
og málum þeim, er efst eru á dagskrá bæði heima fyrir
og annarstaðar. At' þeim ritum hans má telja En Fallit,
Redaktören, Kongen, Magnhild, Kaptejn Mansana, Det
ny System og Leonarda. I síðasta fiokknum eru viðfangs-
efnin enn stærri, dýpri, alþjóðlegri. Þá ritar hann Det
fiager, Pá Guds Veje, Nye Fortællinger, En Hanske, Over
Evne I—II, Paul Lange og Tora Parsbjerg o. s. frv.
Þetta er auðugasta og tilkomumesta tímabilið, þá ber
sniidargáfa hans dýrðlegasta ávexti.
Því hefir verið haldið fram, að öll skáld hefðu það
á valdi sinu að rita að minsta kosti eina góða sögu á
æfinni, — sína eigin sögu. öll eða allflest skáldrit Björn-
sons eru góð, og stafar það ef til vill af því, að hann