Skírnir - 01.04.1910, Blaðsíða 32

128
Daði Níelsson ,,fróði“.
Jcyns efnum yfir komist, numið og haft skemtan af; en þeir
þakka og virða fyr og síðar eins og þeim hœfa þykir«.
Þessi orð Daða sýna það, að honum var fyllilega ljóst
gildi rita sinna og takmörk þeirra. Þau eru yfirlætislaus,
en fela þó í sér meðvitund um samvizkusamlegt og nyt-
samlegt æfistarf. Og um leið gefa þau leiðbeiningu um,
frá hverju sjónarmiði beri að líta á rit Daða, er menn
vilja fella dóm um þau. Þau ber að skoða sem ítarleg
-d r ö g til rita, en eigi sem fullger ð rit. Þar af leiðir, og
af eðli þeirra yfir höfuð, einkum prestasagnanna, að eigi
er að vænta neinnar sérlegrar frásagnalistar, þótt surnar
af æflsögunum séu býsna ítarlegar. Hann ritar blátt
áfram og tilgerðarlaust, eins og bezt hæflr slíku riti, og
er laus við allar öfgar, nema ef vera skyldi helzt í dóm-
um sínum um gáfur og manngildi prestanna. Þar er
hunn að jafnaði býsna berorður og hreinskilinn, en varla
að sama skapi réttlátur og óvilhailur, enda mun hann
sjálfur hafa verið maður geðríkur, þótt lítið á bæri i dag-
fari. En það er honum til nokkurrar afsökunar, að hann
í þessu efni hefir stundum um of orðið að byggja á frá-
:sögnum annara, er þekt höfðu mennina sjálfa. Þetta er
þó fremur smávægilegt í svo miklu riti, og er öllum inn-
an handar að varast að byggja of mikið á dómum hans
án frekari aðgæzlu. Er hitt mest um vert, að hann heflr
dregið hér saman með afarmikilli fyrirhöfn margvíslegan
fróðleik, og að óhætt má fullyrða, að hann hefir vandað
til þessa verks eftir því sem föng voru frekast til.
I þessu sambandi skal þess að eins lauslega getið,
að Daði heflr einnig fjallað nokkuð um prestasögur Hóla-
stiftis, er Hálfdán skólameistari Einarsson tók saman í
upphafl, en Hallgrímur djákni jók við. Mun Daði eigi
hafa átt annan þátt í þeim en þann, að hann breytti
nokkuð sniði þeirra og jók þær og bætti á ýmsa lund1).
b Frumrit Daða var í eigu Hallgr. biskups Sveinssonar, en
séð hefi eg annað hreinskrifað eintak með hendi Daða í eigu Jóhanns
Kristjánssonar ættfr. í Kvík.