Skírnir - 01.04.1910, Blaðsíða 82

178
Til minningar Jóni Sigurðssyni.
þar sem allir þeir verða fengnir til að segja
frá minningum sínum um hann, er kunnugt er
um aðkyntust honum og áttu mök við hann,
eftir það að þeir komust til vits og ára, æðri og
óæðri, lærðir og ólærðir, konur og karlar, sem treysta má til að
skýra skilmerkilega frá því einu, er þeir eða þær muna með vissu.
Getur verið, að sutnir óttist, að ritið verði alt of langt með því
móti. A því er naumast hætta, enda má möntium ekki vaxa í
augum, þótt það yrði mörg hundruð blaðsíður eða jafnvel þúsund
blaðsíður. En því þarf varla að gera ráð fyrir. Ritgerðirnar ætti
að prenta eftir stafrofsröð höfundantia, en ekki eftir danskri met-
orðaskrá (o: »Hof- og Statskalendernum«).
Auðvitað yrði að fá færan mann til að takast ritstjórn þessa
minningarrits á hendur, er græfist eftir hverir ætti mintiingar um
Jón í fórum sínum og kveddi þá til frásagna. Svo gæti og farið,
að sumir segði eins frá sömu viðburðum og atvikum. Er þá ein-
sætt að velja úr þá söguna, er bezt er sögð. Ritstjórinn annaðist
prófarkalestur og allan vanda, er af útgáfunni stæði, nema kostn-
aðinn.
Eg ætla að vísu ekki að semja reglugerð um, hvernig skrifa
eigi þessar endurminningar. Þó get eg ekki stilt mig um að geta
þess, að vel væri, að höfundarnir vinsuðu ekki mjög úr, segðu t.
d. ekki frá því einu, er söguhetjunni er, að þeirra dómi, sómi að,
en þegðu um hitt, er skyggja kynni, að þeirra hyggju, ofurlítið á
ljóma þann, er leikur um minning þjóðhetjunnar. Sögumönuum
er mest í hug að vita, hvað v a r. Hitt er þeim ekki eins áríð-
andi, hvað átti að vera, þótt það só líka merkilegt. Menn
skilja ekki yfirburði stórmennanna nema þeir viti bresti þeirra —
og er slíkt viðurkent. Það má og minna á, að margt getur þótt
fallegt á síðari tímum, er nú er talið andstætt allsherjar siðlögum.
Það þarf heldur ekki að bera kvíðboga fyrir, að þjóðfrægð Jóns og
aðdáun að honum missi mikils í, þótt sagt só frá einhverju í hátt-
um hans og líferni, er mátt hefði betur fara. Höfundar minning-
anna eiga að 1/sa, mála, sem þeim er unt, leggja kapp á það eitt
að myndirnar verði sem líkastar mönnum og atvikum er þær eru
af, en »fílósofera« ekki, þótt fróðleikur só í að sjá og heyra skoð-
anir þeirra og skilning á þeim atburðum, er þeir herma frá. En
slíkt má ekki bera frásögnina ofurliði. Væri gaman, ef svo vel
tækist til um þessar 1/singar, að vér sæjum hann glögt og greini-
lega, bæði þegar hann var í Höfn og heima, í forsetastólnum og á