Bókasafnið - 01.04.1995, Síða 28

Þórdís T. Þórarinsdóttir forstöðumaður, Bókasafni Menntaskólans við Sund
Bókasöfn í almennum
framhaldsskólum
á höfuðborgarsvæðinu
Samanburður 1984 og 1994
YFIRLIT
Fjallað er um þróun og stöðu bókasafna í almennum framhaldsskólum á
höfuðborgarsvæðinu. Niðurstöður rannsóknar, sem birtist í Bókasafhinu
9(1985)1: 19-24, eftir höfund um svipað efni undir titlinum Skólasöfh í al-
mennum framhaldsskólum á höfuðborgarsvœðinu : hlutverk peirra og staða, eru
bornar saman við niðurstöður úr nýrri rannsókn. Tekur samanburðurinn til
mismunandi þátta í útbúnaði og starfsemi safnanna, s.s. til húsnæðis, fjár-
veitinga, safnkosts og starfsfólks. Fjallað er sérstaklega um tölvuvæðingu safn-
anna sem var ekki hafin er fyrri könnunin var gerð. Helstu niðurstöður eru að
veruleg framþróun hefur átt sér stað á söfnunum, að 90% þeirra eru að tölvu-
væðast og 60% hafa tryggt sér aðgang að upplýsingahraðbrautinni.
Inngangur
I níunda árgangi Bókasafnsins frá 1985 birtist á bls. 19-24
könnun höfundar á stöðu bókasafna í framhaldsskólum á
höfuðborgarsvæðinu undir titlinum: Skólasöfn í almennum
firamhaldsskólum á höfuðborgarsvœðinu : hlutverk þeirra og
staða. I sama hefti blaðsins (bls. 25-29) birtist einnig úttekt á
stöðu safna í framhaldsskólum á landsbyggðinni eftir Grím-
hildi Bragadóttur undir titlinum: Bókasöfh framhaldsskólanna
utan höfuðborgarsvœðisins.
Höfúndur hefur lengi haft áhuga á að kanna hvernig söfn-
unum hefur reitt af og hver staða þeirra sé nú og fylgja
þannig könnuninni eftir, en uppbygging safnanna hefur oft á
tíðum kostað baráttu af hendi forstöðumanna þeirra svo sem
fram hefur komið á samstarfsfundum starfsmanna.
Könnunin fór þannig fram að forstöðumönnum bóka-
safna í almennum framhaldsskólum á höfuðborgarsvæðinu
var sendur spurningalisti. Allir þátttakendur, tíu að tölu, skil-
uðu inn upplýsingum og eru þeim hér með færðar bestu
þakkir fyrir ómakið. Niðurstöður könnunarinnar fara hér á
eftir. 1 henni eru fá bókasöfn skoðuð niður í kjölinn og hefur
hún því frekar einkenni eigindlegrar (e. qualitative) rann-
sóknar en megindlegrar (e. quantitative).
A sl. áratug hefur mikil uppbyggingarstarfsemi farið fram
á bókasöfnum framhaldsskólanna. A höfuðborgarsvæðinu
hefur enginn nýr framhaldsskóli verið stofnaður á tímabil-
inu. Einn skólanna, Verzlunarskóli Islands flutti í nýtt hús-
næði. Samhliða því var ráðinn bókasafnsfræðingur að skól-
anum og byggt upp bókasafn sem opnað var notendum
haustið 1986. Betrumbætur hafa verið gerðar á húsnæði
sumra skólanna, s.s. byggt við Menntaskólann í Kópavogi og
flutti bókasafnið þá í nýtt og stærra húsnæði. Einnig hefur
bókasafn Flensborgarskólans í Hafnarfirði flutt í stærra hús-
næði. Fyrirhugað er að Fjölbrautaskóli Garðabæjar flytji í
nýtt húsnæði árið 1997. Ennfremur er stofnun nýs fram-
haldsskóla á höfúðborgarsvæðinu í undirbúningi, þ.e. Borgar-
holtsskóla í Grafarvogi.
Þegar fyrri könnun var gerð var Framhaldsdeild Sam-
vinnuskólans starfrækt í Reykjavík, en hún var lögð niður
haustið 1989. Annars starfa allir þeir framhaldsskólar sem
fyrri könnun tók til ennþá.
Aðurnefnd könnun var gerð á starfsemi safnanna á árun-
um 1983 og 1984 sem voru enn frumbýlingsárin hjá mörg-
um þeirra.
Bókasafnsfræðingur var fyrst ráðinn að bókasafni í
almennum framhaldsskóla árið 1978 og þá að Mennta-
skólanum við Hamrahlíð, en fyrsta formleg staða bóka-
safnfræðings við almennan framhaldsskóla var stofnuð í árs-
byrjun 1980, hálf staða við Bókasafn Menntaskólans við
Sund.
Nokkru áður (árið 1973) hafði bókasafnsfræðingur verið
ráðinn að Iðnskólanum í Reykjavík og mun það vera einn
fyrsti bókasafnsfræðingurinn sem ráðinn var að framhalds-
skóla hér á landi, en árið áður (1972) hafði bókasafnsfræð-
ingur verið ráðinn að Kennaraháskóla íslands sem á þeim
tíma starfaði bæði á háskóla- og framhaldsskólastigi.
Þegar bókasafnsfræðingar réðust til framhaldsskólanna
komu þeir að mjög misgóðu búi. I sumum skólanna höfðu
áhugasamir kennarar þegar byggt upp góðan vísi að bókasafni
(sbr. Þórdís, 1985, s. 21).
Mikið vatn hefur til sjávar fallið síðan fyrri könnunin var
gerð og mikil framþróun hefur orðið á umræddum söfnun.
Komin eru ný lög og reglugerð um framhaldsskóla í millitíð-
inni og enn eru ný lög í farvatninu. Skóla- og menntamál eru
í deiglunni í landinu um þessar mundir, bæði hvað varðar
nám í grunnskólum og framhaldsskólum.
Söfnin eru nú sem óðast að tölvuvæðast og farin að nýta
sér töfra tölvusamskipta og margmiðlunar.
I greinargerð með Frumvarpi til laga um framhaldsskóla,
sem lagt var fram á Alþingi sl. vetur, segir um 35. grein lag-
anna í XI. kafla: Skólasafn, (s. 35):
Á undanförnum árum hefur orðið mildl breyting á aðstöðu margra fram-
haldsskóla með tilkomu vandaðra skólasafita og hafa bókasafnsfræðingar
haft forystu í því uppbyggingarstarfi. Skólasafn er einn af hornsteinum
skólastarfs í framhaldsskólum og er mjög mikilvægt bæði nemendum og
kennurum í daglegu starfi.
I þessari málsgrein felst staðfesting á gildi bókasafna fyrir
skólastarf almennt og ennfremur mikil viðurkenning á því
brautryðjendastarfi sem bókasafnsfræðingar hafa unnið við
framgang bókasafna í framhaldsskólum, enda hafa starfs-
menn safnanna lagt metnað sinn í að byggja söfnin eins fag-
lega upp og kostur hefur verið.
28 Bókasafnið 19. árg. 1995