Heimilistíminn - 25.11.1976, Blaðsíða 18

Jóhannes Kjarval
Seyöisfjörö togarinn Leifur heppni. A
honum var skipstjóri náinn frændi minn,
Gisli Oddsson frá Sæbóli á Ingjaldssandi,
bróðir Jóns Oddssonar, sem frá segir i
bók minni t vesturviking.Gi'sli fór til Eng-
lands tveimur árum siðar en Jón, en eftir
tveggja ára sjómennsku á enskum togara
var hann oröinn stýrimaður á sliku skipi.
Það hét Ugadale. Skip þetta strandaði
1911 i vonzku suðaustanstormi við brim-
sanda Suðurlands, og var ekki annaö
sýnna en það færist með allri áhöfn, en
Gisli synti i land með streng og fyrir það
afrek hans bjargaðist skipshöfnin. Hann
hlaut siðan heiðursverðlaun, og i tilbót
var hann ráöinn skipstjóri á togara, en þá
voru aðeins liðin rým tvö ár frá þvi að
hann fór til Englands. Hann reyndist
mikill aflamaður eins og bróðir hans en
þegar heimsstyrjöldin skall á, sumariö
1914 var hann sviptur skipstjórn, þar eð á-
kveðið var að einungis enskum rikisborg-
urum skyldi trúað fyrir skipum. Hann fór
svo hingað heim 1915, en Jón bróðir hans
sem var orðinn enskur borgari og kvænt-
ur enskri konu, lét það ráða framtiö sinni
Gisli tók skipstjórapróf i Stýrimanna-
skólanum 1918, og siðan stofnaði hann
togarafélag með Geir Thorsteinsson og
fleirum og varö skipstjóri á fyrsta togara
félagsins sem hlaut heitiö Leifur heppni
og vissulega reyndist mikið aflaskip unz
yfir lauk i Halaveðrinu alræmda.
Við Gisli höfðum kynnzt i Reykjavik, og
dáði ég þennan frænda minn, enda var
hann vel viti borinn, glæsimenni i sjón og
afrendur að þreki, þori og kappi.
Þegar ég vissi, að Gisli hafði rennt fari
sinu að bryggju á Seyöisfirði, brá ég mér
út eftir. Þá hafði brezkur togari lagzt ut-
an á Leif heppna — og yfir i þann brezka
18
sveif á gildum streng slik feikna flyðra að
aðra eins hef ég hvergi séð fyrr eða siðar.
GIsli fagnaði mér vel. Sagðist hann hafa
verið á veiðum norður af Hvalbak.
„Ogeins og þú sérð,” sagðihann, ,,kom
ég hingað til að bæta við mig salti.” Svo
bætti hann við. „Ég fer ekki annan túr á
sömu mið. Mér leiðist þessi andskotans
kóð, enda vitlausra manna verk að drepa
þetta ungviði.”
Aðeins einn maður hafði áður látið f ljós
við mig að nokkuð væri athugavert við
veiði á smáum þorski. Það var annar
frændi minn, Jón Magnússon frá Bildu-
dal. Hann sigldi af óðum smáfiski út á
djúpmið, þegarég var háseti hjá honum á
kútternum Geysi. Ég og fleiri urðum
hissa, þegar hann skipaði að draga upp
færin, og þá sagði hann snúðugt:
„Það hefnir sin einhvern tima að moka
upp svona kóðum.”
Ég vék að stórlúðunni við Gisla, kvaðst
marga væna hafa séð, en engan hennar
jafna.
,,Ég get sagt sama, frændi,” svaraöi
hann. „Ég lét lika vigta hana á bryggju-
vigtina. Hún vigtaði hvorki meira né
minna en 300 kíló. Hvort sem hún er æt
eða óæt, er hún mér einskis virði, en skip-
stjórinn á enska togaranum , sem er gam-
all kunningi minn, fiskar i is, og hann taldi
sig geta selt hana á brezkum markaði.
„Varla gefurðu honum aðra eins feikna
skepnu,” sagði ég og kimdi.
Gisli kimdi lika, en sagði um leið:
,,Ég held ég verði nú að halda þvifram,
enda tel ég mig þá ekki hafa brotið bann-
lögin." Svo sýndi hann mér inn i skáp i
kortaklefanum. Þar gat aö lita þrjár heil-
flöskur af viski og nokkra pela. Hann
stakk siðan að mér tveimur pelunum:
„Það er vist óhættað stinga þessu að þér,
þvi varla getur nokkrum manni dottið i
hug, að ég komi meö svona sunnan frá
Hvalbak.”
Ég þakkaði gjöfina og lagði að Gisla að
koma heim tii min, heilsa upp á konuna og
þiggja þó ekki væri nema kaffisopa.
„Nei, frændi,” sagði hann fastmæltur
„Það er verið að láta um borð seinustu
saltlúkurnar, og svo er ég farinn. Já, þú
ert kominn i hjónabandiö, en ég hálffert-
ugur, hef ekki mannað mig upp I að ná
mér i konu. Ég bið þig að bera konu þinni
beztu kveðjur og árnaðaróskir frá mér og
segja henni að einhvern tima kunni ég aö
koma uppdubbaður og þiggja hjá henni
góðgerðir. Niina kem ég bara upp á
bryggjuna með þér, svo kveð ég þig þar
og samþykki nótuna hjá verkstjóranum.”
Þegar ég svo var kominn heim og leit út
um stofugluggann, sá ég hvar Leifur
brunaði út á f jöröinn með löður um bóg og
spjó úr strompinum þykkum reykja-
mekki. Frænda minum lá á að róta upp
þeim þorskkóöum sem vantaði á að hon-
um þætti nægilega fylltar lestarnar.
Þá er þetta geröist, dvaldist hjá okkur
hjónunum á leið til Borgarfjarðar eystri,
ung stúlka, Arnbjörg Sveinsdóttir frá
Húsavik við Borgarfjörð systir Jóns
bæjarstjóra á Akureyri. Hún var skóla-
systir konu minnar úr Kvennaskólanum,
gáfuð stúlka, glaðvær og skemmtileg.
Hafði kona min, sem átti von á barni i á-
gústmánuði og fór mjög litið út, mikla
skemmtun af að spjalla við Arnbjörgu og
hélt eins lengi i hana og unnt reyndist. Ég
taldi það yfirleitt skyldu mina með tilliti
til Kristinar að vera sem mest heima á
kvöldin, en nú fannst mér ég geta verið
frjálsari en ella, og allt I einu datt mér I
hug, að þar eð Inga Lárussyni þætti gott
að bragða vin, væri tilvalið að væta
kverkar hans þetta kvöld á innihaldi ann-
ars pelans frá Gisla frænda minum, —
hinn skyldi geymdur Kristjáni iækni. Að
loknum kvöldverði sagði ég svo konu
minniog Arnbjörgu frá þessari fyrirætlun
minni, sem raunar kæmist ekki i fram-
kvæmd nema sá forvitnilegi maður sem
mig hefði lengi langað til að kynnast all-
náið, reyndist heima. Þær sögðu mig
mega í friöi fara þær hefðu ennþá margt
um að tala.
Ingi Lárusson borðaði hjá bróður sín-
um, Gisla simritara, en hafði á leigu
herbergi i Skaftfelli. Ég þurfti þó ekki
þangað tilað hitta hann. Þegar égkom út,
sá ég hann koma innan götu. Ég flýtti mér
i veg fyrir hann og sagði honum strax,
hvert væri erindi mitt á hans fund. Ingi
var meira en meðalmaður á hæð, þétt-
vaxinn og breiðvaxinn. Nú var sem hann
stækkaði, þar sem hann teygði úr sér
frammi fyrir mér, leit bjarteygur út á
lognhvitan fjörðinn og upp til hinna him-
ingnæfu tinda, segjandi sinum djúpa
róm i:
„Heill sé þér.unga skáld. En við förum
ekki inn undir þak i kvöld. A svona kvöldi
heyri ég þögnina og fegurðina anda til
min unaðsómum. Við förum upp i Botna
og dreypum ekki á pelanum fyrr en
þangaö er komiö.”
Samþykki mitt við þessari tillögu var
auðfengið, og þetta varð dásamlegt kvöld
uppi i Botnum, hinum grænkandi hjalla i
skjóli grá- og bleikveðraðra hamragirð-
inga. Ýmist sátum við eða stóðum hjá
blátærrilind og dreyptum smám saman á
hinni skozku veig.
1 fyrstu ræddum við eitt og annaö, og i
öllu sem Ingi' sagði, kom fram góövild,
bjartsýni og hrein og tær gleði yfir þvi,
hve fjölmargt og þó umfram allt fegurð
náttúrunnar tóna og ljúfra ljóða væri
dásamleg gjöf hverjum þeim, sem glæddi
hjásér hæfileikann til að njóta þessa. Eft-
irþvi sem við hýrguðumst meir af vininu,
varð allt dásamlegra fyrir sjónum okkar
beggja, og allt i einu benti Ingi mér á tvo
hesta, sem höfðu verið á beit i gróandi
brekkuhalli skammt frá okkur. Nú höfðu
þeir hætt að bita, ráku saman snoppurn-
ar, eins og þeir minntust á þennan hátt
hvor við annan — og tóku siðan að kljást.
Og Ingi mælti:
„Þvi geta nú mennirnir ekki hagað sér
svipað þessu i samskiptum sinum — þeir,