Heimilistíminn - 03.02.1977, Blaðsíða 28

aði nokkuð, þegar ég skrifa stóra ávisun
fyrir aðgerðina I hverjum mánuði! Ekki
fleiri rifrildi viö Kolner, eins og hann væri
leiðtogi sértrúarflokks! Ég var frjáls!
Að hugsa sér alla þá sem ég þurfti ekki
framar að eyöa! Ég flýtti mér inn I skó-
búö og eyddi þegar i stað 40 dollurum i
sandala með gullkeöju. Þetta kom mér til
að liða miklu betur en eftir fimmtiu min-
útna dvöl hjá Kolner. Jæja, þá var ég ekki
alveg frjáls — ég varð að hugga mig með
þvi að kaupa eitthvaö — en ég var aö
minnsta kosti frjáls frá Kolner. Þaö var
alla vega góö byrjun.
Ég var i þessum hvitu sandölum á flug-
feröinni til Vin, og ég leit niöur á þá, þeg-
ar við gengum aftur aö flugvélinni. Atti ég
að stiga hægri eða vinstra fæti fyrst inn I
vélina til þess að hún hrapaöi ekki?
Hvernig gat ég hindraö það aö hún hrap-
aöi, úr þvi ég gat ekki einusinni munað
það? — Mamma, tautaöi ég, ég tauta allt-
af „mamma” þegar ég er hrædd. Það
skrítna er að ég kalla aldrei mömmu
„mömmu” og hef aldrei gert. Hún kallaöi
mig Isadora Zelda, en ég reyndi alltaf að
sleppa Zelda. Mér hefurskilist að hún hafi
verið að hugsa um að skira mig Olympia
eftir þvi griska og Justine, eftir sögupers-
ónu de Sade. Til endurgjalds fyrir þessa
æfilöngu byrði kalla ég hana Jude. Hún
heitir Judith. Enginn nema yngsta systir
min kallar hana nokkum tima mömmu.
Vín. Nafnið sjálft er vals. En ég hef
aldrei getað þolað staðinn. Mér fannst
hann dauður. Liksmurður.
Við komum þangaö klukkan nlu að
morgni — rétt þegar veriö var aö opna
flughöfnina. Willkommen i Wienstóð þar.
Viö drógumst með okkur sjálf og farang-
urinn gegnum tollinn og vorum sljó af
svefnleysi.
Lofthöfnin var hrein og skinandi. Mér
varð hugsað til allrar þeirrar óreiðu, rusls
og óhreininda sem New York búar venja
sig við. Það var alltaf dálitið sláandi aö
koma aftur til Evrópu. Göturnar voru svo
óeðlilega hreinar. Garöarnir fullir af ó-
eyðilögðum bekkjum, gosbrunnum og
rósabeöum. Almennings blómabeöin litu
óeðlilega vel út. Jafnvel simaklefarnir
voru nothæfir.
Tollþjónarnir litu aðeins lauslega á
farangur okkar, og eftir tuttugu minútur
stigum viö upp i strætisvagn, sem Sál-
greini-Akademiið i Vin haföi sent okkur.
Við stigum inn i þeirri barnslegu trú að
viö yrðum komin á hótel eftir fáeinar
minútur og gætum farið að sofa. Við viss-
um ekki, aö vagninn átti eftir að sniglast
gegnum götur Vinar og stansa við sjö hót-
el, áður en hann kom að okkar, næstum
þrem timum seinna.
Feröin til hótelsins var einsog einn af
þessum draumum þegar maöur verður
aö komast af stað áður en eitthvaö skelfi-
legt kemur fyrir, en á einhvern óút-
skýranlegan hátt heldur billinn áfram að
bila eöa aka afturábak. Ég var aö
26
minnsta kosti súr og syfjuð, og mér
fannst allt angra mig þennan morgun.
Það var að nokkru sú skelfing, sem ég
ætiðfann til, þegarég kom til Þýskalands
á ný. Ég hafði átt heima i Heidelberg
lengur en nokkrum öðrum stað utan New
York, og þessvegna voru Þýskaland og
Austurriki næstum einsog annað heim-
kynni mitt. Ég talaöi málið nokkuð vel,
betur en nokkuð annað mál, sem ég hafði
lært i skóla — og þekkti matinn, vinin,
fatnaðinn, vinsælustu tónlistina, frasana,
umgengnina.... allt einsog ég hefði átt
heima i Þýskalandi sem barn, eða eins og
foreldrar minir heföu verið Þjóöverjar.
En ég er fædd árið 1942, og heföu foreldrar
mlnir veriö þýskir —-en ekki ameriskir —
gyðingar, myndi ég hafa fæðst, og dáið I
fangabúðum — þrátt fyrir ljóst hár, blá
augu og pólskt kartöflunef. Þvi gat ég
aldrei gleymt. Þýskaland var einsog
stjúpa: vel kunn, mjög fyrirlitin. I raun-
inni ennþá meira fyrirlitin af þvi hún var
svo vel kunn.
Ég leit út um vagngluggana á gömlu
konurnar i „þægilegu”, skónum og meö
týrólahatta. Ég leit á sterklega íætur
þeirra og þriflegu bakhluta. Ég hata þær.
Égleit á auglýsingaspjald, á hverju stóð:
SEI GUT ZU DEINEM MAGEN
Vertu góöurvið magann i þér.ég hataði
Þjóðverja, af þvi að þeir voru alltaf að
hugsa um sina satans maga, sina Gesund-
heit, rétt einsog þeir heföu fundið upp
heilbrigðina, hjúkrunina og imyndunar-
veikina. Ég hataði þeirra ofstækisfullu
blekkingu um hreinlætisæði. Blekkingu
vel að merkja, þvi Þjóðverjar eru I raun-
inni ekki hreinlátir. Hvitu gluggatjöldin,
dýnurnar, sem lafa út um gluggana til
viðrunar, húsmæöur, sem skúra gang-
stéttina, fyrir framan húsiö, og kaup-
mennirnir, sem þvo sýningargluggana,
allt þetta tilheyrir nákvæmlega útreikn-
aðri framhliö, sem á aö hræða útlendinga
með áberandi hreinlæti Þýskalands. En
gangi maður bara ipn á eitthvert salerni,
finnur maður fyrirkomulag, sem ekki lik-
ist neinu i viöri veröld. Það er kyndugur
litill postulinsstallur, sem kúkurinn dettur
niöur á, áöur en hann skolast burt niður i
undirdjúpin. Þetta veldur þvi aö af öllum
salernum er mest skitalykt á þeim þýsku.
Þettafullyrði ég sem gamallheimshorna-
flakkari. Og svo er það skituga slitrið af
opinberu handklæði sem hangir fyrir ofan
agnarlitla handlaug með einum krana
með köldu vatni.
Ég hugsaði heilmikið um salerni, þegar
ég dvaldi i Evrópu. Svo vitlaus varð ég af
þvi að dvelja i Þýskalandi. Emusinni
reyndi ég meira að segja ao flokka þjóð-
irnar á grundvelli salerna.
„Veraldarsagan á grundvelli salerna”,
skrifaöi ég bjartsýn efst á auöa blaösiöu i
möppunni minni. „Söguljóð???”
Enskur salernispappir. Sléttur, haröur.
Drekkur ekki i sig vatn og það er ekki
hægt aö gera hann mjúkan og þjálan. Oft
rikiseign. 1 best skipulögðu velferðarrikj-
umeráróöur prentaðurá salernispappir.
Enska salernið er siðasta vigi nýlendu-
stefnunnar. Vatniö ólgaryfir höföi manna
einsog Viktorlufossarnir, og maður er
sjálfur landkönnuöur. Skvetta i andlitið.
„Brittania rikir á öldunum” eitt andartak
ennþá, meðan þú sturtar niður.
Snúran er viröuleg. Klukkustrengur I
höfðingjasetri. Opið á sunnudögum gegn
borgun.
Þjóðverjar:
Þýsk salerni sýna stéttaskiptinguna. t
þriðjafarrýmisklefum: grófur brúnn
pappir. Á fyrsta farrými: hvitur pappir.
En þýska salerniö er einstakt i sinni röð
vegna litlu senunnar, sem kúkurinn dett-
ur á. Þetta gerir manni fært að skoða
hann vel og vandlega, velja milli stjórn-
málamanna og hugleiða, hvað maður eigi
að segja sálgreinanda sinum. Þetta er
lika hagkvæmt fyrir demantasmyglara,
sem reyna að smygla þeim með þvi aö
gleypa þá. Þýsk salemi eru raunverulegi
lykillinn aö ógnum Þriðja rikisins. Þjóð,
sem getur notað önnur eins salerni, er til
alls vis.
Italir:
Stundum getur maður lesið slitur af
Corriere della Sera.áður en maður skein-
ir sig á fréttunum. En yfirleitt rennur
fljótt úr salernunum hér, og kúkurinn
hverfur löngu áöur en maður getur
sprottið upp, snúið sér við og dáðst að
honum. Þessvegna itölsk list. Þjóðverjar
hafa sinn eigin kúk til að dást að. Vegna
skorts á þessu gera italir málverk og
höggmyndir.
Frakkar:
Gömlu hótelin i Paris með geysistór
járnþrep yfir daunillri holu. Appelsinutrj-
ám plantað i Versailles til aö yfirgnæfa
hlandlyktina. Þab er bannað að pissa i
herbergi konungsins.Ljósið kviknar ekki
á pappirssalernum fyrr en maður lokar
dyrunum.
Japanir:
Að sitja á hækjum sínum er grundvall-
arþáttur i lifi austurlandabúa. Salernis-
skálin er föst i gólfinu. Blómaskreyting á
bak við. Það hefur eitthvað með trúar-
brögöin að gera.
Klukkan var yfir tólf, þegar viö loksins
komum i hótel okkar, og komumst að þvl,
aö okkur hefði verið ætlað örlltiö herb-
ergi á efstu hæö. Ég vildi mótmæla en
Bennet hafði meiri áhuga á að geta hvilt
sig sem fyrst. Þess vegna drógum viö
rúllutjöldin fyrir gluggana og afklædd-
umst og fleygöum okkur á rúmið án þess
aö taka upp úr töskunum. Þrátt fyrir ó-
kunnugleika staöarins sofnaði Bennet
með sama. Ég bylti mér á allar hliðar og
baröist við dúnsængina, uns ég sofnaöi og
dreymditilskiptis um nasista og flugslys.
Égvaknaði oft með miklum hjartslætti og
glamrandi tönnum. Það var þessi venju-
lega skelfing, sem ég var ætið fyrir fyrsta
daginn að heiman, en það var verra af
þvi viö vorum i Þýskalandi. Ég óskaði, að
við hefðum aldrei lagt i þetta ferðalag.