Tíminn - 13.05.1979, Blaðsíða 7

Sunnudagur 13. mai 1979
7
JÓN SIGURÐSSON:
Landsfundur Sjálfstæöis-
flokksins sem nýlega var hald-
inn átti auövitaö aö veröa mikil
hátiö og glæsileg liöskönnun.
Útkoman varö ósköp venjulegt
flokksþing aö flestu leyti, enda
hefurþaö komiö framaömargir
flokksmenn hafa þar siöur en
svo hlotiö þá andlegu upplyft-
ingu sem þeir væntu og héldu aö
yröi fram reidd.
Nýmæli á þessum landsfundi
voru einkum þau aö nú komu i
fyrsta skipti fram yfirlýst fram-
boö gegn helstu forystumönnum
Sjálfstæöisflokksins. Snerist
landsfundurinn þvi aö verulegu
leytiupp i flokkadráttu og karp i
sambandi viö kosningar flokks-
foringja. Þetta karp varö svo
hatrammt á fundinum, milli
þeirra Geirs Hallgrimssonar og
dr. Gunnars Thoroddsen, aö
þeir sökuöu hvor annaö um
ósannindi og lygar i viöurvist
fundarmanna. Er ekki of sagt
aö slik ummæli tveggja helstu
leiötoga sama flokks hvors um
annan eru nýlunda I islenskum
stjórnmálum, og ef til vill eru
þau afdrifarikara nýmæli en
framboöin fyrir framtiö Sjálf-
stæöisflokksins á næstunni.
Þaöer tilmarksum þaöhvillk
heift varö I þessari kosninga-
baráttu, að nafnkunnur forystu-
maöur i Sjálfstæöisflokknum lét
svo um mælt aö þessir menn
þyrftu fyrst og fremst lygamæli
til þess aö fýlgismenn flokksins
gætu skoriö úr um þaö hvor sé
lygariog hvor ekki. Varð ekki
úr þessu máli skoriö á fundin-
um, en t.d. Albert Guðmundsson
frambjóöandi tók þaö fram i
ræöu aö hann treysti sér ekki til
þess aö kveöa upp úrskurö um
þetta, og var frami hans þó hiö
beina tilefni átakanna.
Geir styrkir stöðu
sina á kostnað
dr. Gunnars
Niðurstaöa landsfundarins,
að þvi er snertir forystu Sjálf-
stæöisflokksins, varö hins vegar
enginn nýlunda. Geir
Hallgrimsson viröisthafa styrkt
stööu sina aö mun i fararbroddi
flokksins. Aö sama skapi hafa
óánægðir flokksmenn oröiö
fyrir vonbrigöum, en eins og
kunnugt er hefur óánægja
þeirraeinkum beinst aö honum
og formannsstörfum hans, jafnt
I rikisstjórn sem I stjórnarand-
stöðu.
Eftir þvi sem tiökast I Sjálf-
stæöisflokknum náði Geir all-
góðri kosningu. Hiö sama verð-
ur ekki sagt um mótstööumann
hans, varaformanninn dr.
Gunnar Thoroddsen. Hann náöi
að halda sessi varaformanns án
þess aö hljóta helming atkvæða
vegna framboös þeirra Matthi-
asar Bjarnasonar og Davlös
Oddssonar. An þess aö spáö
verði um slikt hér/hlýtur ein
niðurstaöa þessa landsfundar
aö vera sú, aö staöa dr. Gunnars
hefur veikst mjög, og einkum
hefur aöstaöa hans til aö veita
Geir Hallgrimssyni keppni og
aöhald versnaö um allan helm-
ing. Hvort þetta hefur þau áhrif
aö bæta sambúöina milli þeirra
skal ósagt látiö, en hæpiö má
það telja vægast sagt.
Sennilega hefur Albert Guö-
mundsson hvorki bætt stööu
sina né hitt á þessum fundi.
Margir höfðu gert sér vonir um
aö hann hlyti meira fyigi en
hann hlaut i formannskjörinu og
uröu fyrir vonbrigöum. Allt um
þaö hefur hann sýnt, aö umtals-
verður hluti landsfundarmanna
vildi veita honum brautargengi
I kjöri gegn fyrrverandi for-
sætisráðherrti flokksins og get-
ur Albert þvi væntanlega unaö
sæmilega sinum hlut. Hvort það
veröur til aö auka likur á fyrir-
gefningu Geirsliösins er óvist,
og reyndar harla hæpiö.
Hreinlinumenn-
irnir vonsviknir
Aödragandi og undirbúningur
þessa landsfundar var meö öll-
ur tiöindi, og má fyllilega gera
ráö fyrir þvi aö þess gæti I orö-
um og „athöfnum framá-
manna Sjálfstæöisflokksins á
næstunni. Enda þótt niöurstaöa
landsfundarins hafi veriö hálft i
hálft i flestum atriöum, er þaö
sem sé ljóst aö hægri armurinn
hefur ekki verið svo herskár eöa
áhrifamikill i flokknum um
langt skeiö sem hannnú er orö-
inn.
Straumhvörf uröu engin, en
stefnunni var breytt um nokkr-
ar gráöur. Ef sú breyting veröur
varanleg, mun hún hafa mikil
áhrif á stjórnmálalifiö Ilandinu,
en um þaö er allt of snemmt aö
spá, einkum meö tilliti til þess
aö þessari breytingu er þröngv-
aö upp á sömu gömlu foringjana
sem báru ábyrgö á óánægjunni.
Alla vega einn
sem fagnar
Ef til vill mætti segja aö þessi
landsfundur sé hvaö eftirminni-
legastur fyrir þá sök aö hann
þokaði Sjálfstæöisflokknum nær
þvi marki aö veröa æskilegur
samstarfsaöili Vilmundarliðs-
ins i Alþýöuflokknum. Vilmund-
ur Gylfasonritaöi fyrir skömmu
mjög athyglisveröa grein i
Morgunblaðið þar sem hann
varaöi viö öfgunum i málflutn-
ingi hreinlinumannanna og
benti á aö sigur þeirra innan
Sjálfstæöisflokksins gæti komiö
I veg fyrir nýtt „viöreisnarsam-
starf” ihaldsogkrata. Um þetta
hafa staöiö nokkur bréfaskipti
þeirra' Vilmundar og Jónasar
Haralz á siöum Morgunblaösins
aö undan förnu, og veröur ekki
annaö séö en þeir hafi verið aö
draga saman efniviðinn I nýja
sameiginlega stefnuskrá „við-
reisnarsamstarfs”, ef svo kynni
aö fara aö slik staöa mætti
koma upp á Alþingi.
Aö sumu leyti er þversögn I
þessu fólgin. Annars vegar hef-
ur Vilmundur gagnrýnt forystu
Sjálfstæöisflokksins talsvert, en
hins vegar varaöi hann við þvi i
Morgunblaösgreininni hverjar
afleiöingar kynnu aö verða af
sigri hreinllnumannanna fýrir
hugsanlega samstöðu ihalds og
krata. Sennilega hefur lands-
fundurinn einmitt ratað á þenn-
an „eina sanna veg” Sjálf-
stæöisflokksins, eins og hann
liggur frá sjónarhóli Vilmundar
Gylfasonar. Er þá alla vega
einn sem fagnar af öllu hjarta.
Eins og keisarinn
En enda þótt Vilmundur
Gylfason fagni verður óánægjan
eftir sem áöur hin sama innan
Sjálfstæðisflokksins. Ekki sist
má vænta þess aö sjálfstæöis-
menn i röðum launþega og
flokksmenn þeir aörir sem
áherslu hafa lagt á byggöamál
og félagsmálefni ýmis telji aö
landsfundurinn hafi þoka
flokknum frá réttri leiö. Þessir
aöilar hafa beitt sér fyrir þvi til
þessa aö halda niöri áköfustu
hreinli'numönnum „frjálshyggj-
unnar”, en hljóta nú aö sjá aö
miöjan I flokknum hefur þokast
i þá áttina.
Þær umræöur sem hafist hafa
I Sjálfstæöisflokknum um hug-
myndafræöihans eru I sjálfu sér
töluverð tiöindi um slíkan fbkk,
sem hingaö til hefur byggst á
hagsmunum en ekki hugsjón-
um. En þær sýna aö mönnum er
oröiö þaö ljóst, að ekki er lengur
hægt aö lifa við persónu sterks
flokksforingja og ylja hana upp
meö hita kalda striösins. Af
þessari ástæöu ekki sist leggja
þeir nú allt hiö mikla kapp sitt á
þaöaö móta flokknum „hreina”
stefnu. Þetta markmiö náðist
siöur en svo á þessum lands-
fundi.
Aö þvi erlýtur aö hinum há-
væru óskum um hreina llnu er
Sjálfstæöisflokkurinnþrátt fyrir
allt, eftir þennan landsfund
sinn, eins og keisarinn þegar
hann gekk um stræti og torg i
nýju fötunum sinum — og barn-
iö sá aö hann var ber.
Nýju fötín keisarans
um öörum hætti en fundurinn
sjálfur varö. Fyrir fundinn
höföu ofurhugar flokksins reist
mikla fánaborg sem átti að
veröa leiöarmerki fundar-
manna. En fundarmenn viröast
ekki hafa séö merkin vel, og
hvaö sem þvi liöur þá stefndu
þeir alls ekki einhuga I áttina til
þeirra.
Þaö átti aö breyta Sjálfstæöis-
flokknum og færa hann til
hægri. Slik stefnubreyting þykir
mörgum ótrúleg, aö þaö sé hægt
eöa skynsamlegt aö færa Ihaldiö
lengra tilhægrien þaö er og hef-
ur veriö til þessa. En slikur var
þó ásetningur þeirra afla I
flokknum sem mest tala um
,,frjálshyggju” og „bákniö
burt”. Veröur að telja aö
óbreytt forysta flokksins, störf
landsfundarins og niðurstööur
hans yfirleitt séu þessum öflum
nokkur vonbrigöi, enda þótt
fingrafara þeirra gæti vissulega
i ályktunum.
einstaklingshyggjuflokkur er
hann þó samansettur af svo
mismunandi öflum og hags-
munum, aö hreinlina i stefnu og
framkvæmd getur ekki átt sér
staö innan hans án mjög alvar-
legra afleiðinga fyrir fylgi og
samstööu. Ofurhugar ,Jrjáls-
hyggjunnar” gleymdu þvi, aö
annars vegar eiga sjálfstæöis-
menn engan einkarétt á þvi aö
telja frjálst og opiö hagkerfi
heillavænlegast, eins og Jónas
Haralz minnti reyndar á I grein
I Morgunblaöinu nýlega. En
hins vegar gleymdu þeir þvi
lika, aö. Sjálfstæðisflokkurinn á
mikilla hagsmuna aö gæta i' þvi
„bákni” semhannhefur áttþátt
I aö byggja upp og móta i land-
inu um langt skeið, bæöi I
Reykjavikurborgogekki siöurá
sviði rikisvaldsins.
Af þessum sökum var þaö
óhjákvæmilegt aö landsfundur-
inn kæmist aö þeirri niöurstööu
aö einhvers konar málamiölun
yrði sú eina leiö sem möguleg
væri.
Tii hægri um
nokkrar gráður
A þessum landsfundi þokaöist
Sjálfstæöisflokkurinn þannig til
hægri, enánþessaöum nokkurs
konar timamót eöa straumhvörf
yröi aö ræöa. Sú von ofurhug-
anna rann út I sandinn. Forysta
flokksins er óbreytt og hún hef-
ur borið ábyrgö á þeirri stefnu
og framkvæmd flokksins sem
ofurhugarnir gagnrýndu hvaö
mest. Hinu er ekki aö leyna, aö
hreinli'numennirnir létu mikiö
að sér kveöa á landsfundinum
og hlutu sæmilegar og góðar
undirtektir á marga lund. Það
viröist þvi ástæöa til að ætla aö
forysta flokksins veröi aö taka
miklu meira tillit til öfgamanna
á hægrivæng en hingað til hefur
veriö, og veröi samtimis aö
sveigja málflutning sinn og
athafnir meira aö þeirra vilja
en veriö hefur.
Þetta út af fyrir sig eru nokk-
Hver er hvað og hvað er hver og hver er ekki hvað.
Einkvers konar
málamiðlun var
óhjákvæmileg
Þaö er reyndar ekki að undra
aö hin harðsoðna hægristefna
hlaut ekki þann mikla meðbyr
sem sumir höföu vænst á þess-
um landsfundi sjálfstæöis-
manna. Enda þótt flokkurinn sé
hægrisinnaöur auöhyggju- og
menn og málefni