Skírnir - 01.12.1919, Blaðsíða 54

260
Færeysk þjóðernisbarátta.
[Skírnir
gle5rmsku. Ole Worm fjekk fyrstúr manna send nokkur
kvæði frá, Færeyjum 1639, en þau glötuðust aftur. Það
er ekki fyr en seint á 18. öld, að farið er að safna kvæð-
um að ráði, og þá má telja, að færeysk b ó k mentasaga
í þrengstu merkingu orðsins hefjist.
Fyrsti maðurinn, sem þá kemur til sögunnar, var
Jens Christian Svabo. Hann var færeyskur prestssonur,
fæddur 1746. Frá unga aldri unni hann tungu og van-
ræktum minnum þjóðar sinnar, og meðan hann var stú-
dent á Garði, tók hann að semja færeyska orðabók. Staf-
aetningu varð hann að búa sér til sjálfur, því að enginn
hafði áður skrifað neitt á færeysku, sem hann gæti farið
eftir. — Annars lagði Svabo helzt stund á náttúruvísindi
og búfræði, en tók þó aldrei neitt próf í þeim greinum.
4rin 1781—2 ferðaðist hann um Færeyjar til að rannsaka
hag landsins allan og gera tillögur um endurbætur á hon-
um. Um ferð sina samdi hann langar skýrslur, sem enn
eru geymdar í Kaupmannahöfn og eru merkilegar að mörgu
leyti. Þrátt fyrir þessi störf fékk Svabo tóm til að safna
mörgum kvæðum á ferð sinni, og er safn hans nú varð-
veitt í konungsbókhlöðu í Kaupmannahöfn. Svabo fékk
ekki embætti í Damörku, eins og honum hafði verið lof-
að; hann fluttist þá til Færeyja og bjó þar við mikla fá-
tækt, unz hann dó 1829. Alla æfi var orðabókin eftirlæti
hans; hvað eftir annað jók hann hana, bætti og hrein-
ritaði. En kvæðasafni hans var engu skeytt fyr en löngu
síðar, að aðrir menn höfðu vakið áhuga fræðimanna fyrir
þeirn sjóðum, er það hafði að geyma.
Sá er það gerði fyrst var danskur prestur, er hét
Eans Christian Lyngbye. Hann var maður mætavel að
sér í jurtafræði og fór árið 1817 til Færeyja til þararann-
sókna. Þá sá hann Færeyinga dausa, og kvæðin, sem
þeir sungu við dansinn, vöktu forvitni hans. Hann komst
í kynni við Svabo og nam af honum að stafsetja færeysku.
Síðan reit hann nokkur kvæði og kvæðabrot og hafði
heim með sér. Þar komu þau P. E. Miiller prófessor fyrir
sjónir. Hann var guðfræðingur, en lagði mikla stund á