Uppeldi og menntun - 01.01.1994, Blaðsíða 88

SAMRÆMD LOKAPRÓF GRUNNSKÓLA
kunnir í íslensku og ensku og skólaeinkunnir í íslensku, ensku og dönsku. Hinn
þátturinn var stærðfræðiþáttur með hátt vægi á samræmdar einkunnir og skólaein-
kunnir í stærðfræði.
Það skapar vanda í túlkun þessara niðurstaðna að skólaeinkunnir í dönsku og
ensku vógu lítillega á stærðfræðiþáttinn og að samræmd einkunn og skólaeinkunn
í íslensku vógu jafnt á báða þættina. Höfundur túlkaði þetta þannig að málfræðin í
íslenskuprófunum geti verið nátengd kunnáttu í stærðfræði þar sem hvorttveggja
reynir á notkun reglna, en aðrir hlutar íslenskuprófanna séu skyldari tungumálun-
um. Einnig taldi hún að stærðfræðiprófin gætu reynt meira á lestrarhæfni en ástæða
væri til og því tengdust íslenskueinkunnir báðum þáttum.
Gerður gekk út frá því að stærðfræðiþátturinn væri óháður málaþættinum.
Jafnt vægi íslenskueinkunna á bæði mála- og stærðfræðiþátt gæti þó gefið vísbend-
ingu um að samræmdar einkunnir byggist á tveimur innbyrðis háðum (correlated;
oblique) fremur en óháðum (orthogonal) þáttum. Slík lausn fæli í sér að tengslum
einkunna mætti lýsa með tveimur þáttum, en þættirnir væru nátengdir hvor öðrum
og því til staðar einn yfirþáttur (second order factor) sem lýsti tengslum undirþátt-
anna tveggja. Þessi yfirþáttur fæli í sér þá dreifingu sem væri sameiginleg öllum
einkunnum, en undirþættirnir fælu í sér dreifingu sem væri sameiginleg þeim ein-
kunnum sem hefðu vægi á hvorn þeirra fyrir sig (þ.e. málaeinkunnir annars vegar
og stærðfræðieinkunnir hins vegar).
Stýrandi áhrif samræmdra prófa ættu að birtast sem óvenju mikil tengsl sam-
ræmdra einkunna og skólaeinkunna í sömu greinum, sbr. niðurstöður Gerðar.
Tilvist slíkra tengsla er þó ekki nægjanleg til að sýna fram á slíka stýringu, heldur
geta þau verið tilkomin vegna sterkrar hefðar í kennslu eða námsmati sem endur-
speglast jafnt í samræmdum prófum og námsmati skólanna. Því er áhugavert að
athuga hvort tengsl samræmdra einkunna og skólaeinkunna í sömu greinum
breytist yfir tíma, þ.e. hvort tengsl samræmdra einkunna og skólaeinkunna breytist
frá ári til árs eða yfir nokkurra ára tímabil. Sérstaklega mætti búast við því að áhrif
samræmdra prófa minnki þegar námsgreinum er fækkað. Því er áhugavert að
athuga hvort tengsl skólaeinkunna einstakra námsgreina við samræmdar ein-
kunnir breytast eftir því hvort samræmd próf eru haldin í sömu grein eða ekki.
Minnkuð tengsl við niðurfellingu samræmds prófs benda til þess að stýring hafi
verið fyrir hendi. Óbreytt tengsl benda til þess að stýringin sé ekki til staðar og
tengslin séu tilkomin vegna rótgróinnar hefðar við kennslu og námsmat viðkom-
andi greinar. Sh'k hefð gæti þó verið tilkomin vegna áralangra áhrifa samræmdra
prófa; tilfallandi breytingar á fyrirkomulagi samræmdra prófa hefðu því lítil áhrif
til skemmri tíma litið.
ÞÁTTAUPPBYGGING SAMRÆMDRA EINKUNNA
Lengst af hafa verið haldin samræmd próf í fjórum námsgreinum og hefur hvert
próf skipst í nokkra prófhluta. Ef samræmd próf meta kunnáttu nemenda á viðun-
andi hátt ætti því hver samræmd einkunn að vera mælikvarði á kunnáttu í viðkom-
andi námsgrein. Þetta felur í sér að samræmd próf mæli jafn marga aðskilda, en
86
j