Ægir - 01.08.1932, Blaðsíða 10

188
ÆGIR
uði, megi telja að það sé búið að drepa
gróður þennan úr sér. Er saltið þá orðið
þurt'og beldur ekki nógu miklum raka
til, að gerillinn geti lifað þar, eða náð
þroska.
Til að ná þroska þarf hann að hafa
hlýju og raka, en þegar hann hefir
þessi tvö lífsskilyrði, vex hann mjög
fljótt, »eins og gorkúlur,« enda þeim
skyldur.
Rannsakaði próf. Harrison 29 salt-teg-
undir og reyndist salt úr námum og
Liverool-salt vera hreint og laust við
þennan geril, er Liverpool-salt er unnið úr
saltpækli, sem er í neðanjarðarhellum
og gufar vatnið úr honum upp við suðu.
Er það salt því talið laust við gerla-
gróður og önnur skaðsöm efni. Námu-
salt er og algjörlega laust við þennan
roða og er nú farið að nota það all-
mikið i Noregi. Sagði kunningi minn,
sonur eins af hinum miklu fiskifram-
leiðendum í Kristianssund, mér, að síðan
faðir hans hafi byrjað að nota námusalt
frá Þýskalandi, hafi algjörlega tekið fyrir
jarðslaga þar á stöðinni, bæði þann
rauða og þann brúna. Sagði hann að
allir, sem höfðu reynt það, hefðu verið
mjög ánægðir með það, ekki síst ef þeir
gætu kveðið niður jarðsiagann með þvi.
Eini ókosturinn, sem margir teldu það
hafa, er sá að það væri svo þurt, að
það héldist ekki í byngjum, vegna þess
að það loddi svo lítið saman. Þyrfti því
betri húsakynni undir það en sjávar-
saltið.
En þó saltið færi hreint frá Spáni,
er nokkur hætta á aö það kunni að
smitast áður en það kemur i fiskinn.
Eins og öll mygla getur roðinn sest í
tré. Getur hann þvílifað í geymsluhúsum,
saltklefum skipa og í þilfarinu, þvotta-
körum verkunarstöðvanna, burstum
þeirra og borðum. Segir próf. Harrison
að sumstaðar hafi gerillinn náð svo
miklum þroska, í pækilkörum og öðru
tré, jafnvel i þilfari skipanna, að þau
hafi verið greinilega rauð.
Ári eftir að ritgerð próf. Harrisons kom
út birtist ritgerð um rannsóknir sem dr.
Cloake hafði gjört fyrir breska matvæla-
rannsóknarnefndina. Virðist hann stað-
festa rannsóknir Harrisons og Kennedy,
en kemst að öðrum niðurstöðum í ýms-
um atriðum, sem í mínum leikmannsaug-
um er ekki stórvægileg. Fann hann nýjan
geril, sem hagaði sér svo einkennilega
að hann gaf honum ekki nafn, en kallaði
hann »X«, en aftur á móti fann hann
alls ekki suma gerla, sem fyrirrennarar
hans höfðu lýst gaumgæfilega.
Líklega mun auðveldast fyrir almeuning
að skilja hvernig roðinn hagar sér, ef
hugsað er um myglu, sem þarf hita og
rekju til að ná þroska. Gróin eru í fiskin-
um, en ber ekki á þeim fyr en lífs-
skilyrðin verða betri fyrir hana en á
lslandi. Á Ieiðinni út slagar fiskinn, saltið
dregur í sig rekjuna úr loftinu, aðallega
þar sem það er mest, i sprungum í
fiskinum og við beinin. Ef ekki hitnar í
fiskinum undan fargi hans, (en ég er
hræddur um að það hafi skeð í stakkn-
um, sem við Jón Magnússon skoðuðum)
hitnar að minnsta kosti í honum þegar
hann kemur að vor og sumarlagi hingað
suður eftir. Fær roðinn því öll skilyrði
til að geta vaxið á leiðinni hingað, eða
fyrst eftir að hingað kemur.
Áður hefi ég getið þess, að heima
þóttust menn taka eftir því, að fiskur
roðnaði helst á þeim stöðvum, sem
komust í saltþröng. En þareð því hefur
einnig verið kennt um hér syðra, að fiskur
sem roðnað hafi verið vansaltaður, vildi
ég víkja að þessu aftur. Hér hefur einnig
verið tekið eftir því að fiskur roðnar
meira en vant er i miklum aflaárum,