Tímarit lögfræðinga - 01.10.1979, Blaðsíða 45

geta átt við um eitt og sama tilvikið (t.d. 416. og 427. gr. Rest. 2nd,
sbr. bls. 136 hér að framan), og er algengt, að dómarar styðji niður-
stöðu í skaðabótamáli við tvær eða fleiri reglur, sem skarast. Þetta
leiðir oft til glundroða og mikillar réttaróvissu. Þróunin hefur verið sú
að víkka gildissvið undantekninganna, og vilja menn litlu spá um hve
langt dómstólar muni teygja þær.2S
5. ÓTENGT GÁLEYSI
Ræddar hafa verið nokkrar reglur, sem fela í sér undantekningar frá
aðalreglunni um, að menn séu ekki bótaskyldir vegna hegðunar sjálf-
stæðra verktaka. Þessar reglur um ábyrgð á sjálfstæðum verktökum
sæta einni veigamikilli takmörkun, sem greint er frá í 426. gr. Rest.
2nd. Sú takmörkun varðar sök verktakans (eða manna, sem hann ber
ábyrgð á) á atvikum, sem telja má til aukaatriða eða eru ótengd hinni
sérstöku hættusemi verksins. Á ensku er þetta oftast kallað „collateral
negligence," en stundum „casual negligence." Réttaratriði þetta þekk-
ist ekki í norrænum rétti, en á íslensku mætti nefna það ótengt gáleysi.
Reglan um ótengt gáleysi er mynduð af dómstólum, og í 426. gr.
Rest. 2nd er leitast við að segja efni hennar í fáum orðum. Verði tjón
rakið til ótengds gáleysis, ber verkkaupi ekki ábyrgð á því, þó að skil-
yrði séu annars til að dæma hann bótaskyldan eftir áðurgreindum
reglum um ábyrgð á sjálfstæðum verktökum.
Til þess að skýra nánar hvað felist í ótengdu gáleysi skulu hér talin
þau dæmi, sem fylgja 426. gr. Rest. 2nd.
1. A fær B, sjálfstæðan verktaka, til þess að grafa grunn nálægt
alfaraleið. 1 verksamningnum eru fyrirmæli um, að verktakinn
skuli girða grunninn nægilega vel til þess að vegfarendur falli
ekki í hann. B lætur hjá líða að girða eða vandar sig ekki nóg
við uppsetningu girðingar, með þeim afleiðingum að vegfarandinn
C, fellur í grunninn og slasast. A er bótaskyldur gagnvart C.
2. Starfsmaður B, sem er að girða grunninn, missir hamar á tær
manns, er gengur fram hjá. Atvik eru að öðru leyti eins og í 1.
dæmi. Þetta er ótengt gáleysi og ber A því ekki ábyrgð gagn-
vart C.
3. A felur B, sjálfstæðum verktaka, að mála skilti, er hangir á húsi
A yfir gangstétt. Starfsmaður í þjónustu B missir af gáleysi
28 Rest. 2nd, bls. 394-5.
139