Tímarit lögfræðinga - 01.10.1979, Blaðsíða 38

endursegja gildandi rétt. Það er ekki auðvelt verk, m.a. vegna þess að
ólögfestar réttarreglur hinna einstöku ríkja eru ekki nærri alltaf sama
efnis. Er niðurstöðum dómstóla einstakra ríkja ber ekki saman, eða
þegar fastmótuðum réttarreglum er ekki til að dreifa, hafa höfundar
ritsins valið þá réglu, er þeim finnst í mestu samræmi við hefðbundnar
óskráðar réttarheimildir (þ. á m. fordæmi) og ríkjandi stefnumörk
bandarísks réttar. Það er því engan veginn víst, að ákveðin regla í
„Restatement“ sé gildandi réttur í einhverju ríki Bandaríkjanna. Ritið
er mjög vandað og hefur haft gífurleg áhrif á réttarframkvæmd. Er
mjög vitnað til þess í dómum. Hefur í raun almennt verið litið svo á,
að sá, sem heldur því fram, að ákveðin regla í ritinu sé ekki í samræmi
við gildandi rétt, heri sönnunarbyrði fyrir þeirri staðhæfingu.18
Samkvæmt 409. gr. A.L.I. Restatement of the Law. Second. Torts.
(skammst. Rest. 2nd) er aðalreglan sú, að menn bera ekki bótaábyrgð
vegna skaðaverka sjálfstæðra verktaka, er fyrir þá vinna. Reglan hljóð-
ar svo í lauslegri þýðingu:
„Með þeim undantekningum, er greinir í 410.—429. gr„ er sá,
sem sjálfstæður verktaki vinnur fyrir, ekki skaðabótaskyldur
gagnvart þriðja manni végna athafna eða athafnaleysis verk-
takans eða starfsmanna hans.“
Frá reglu þessri eru margar mikilvægar undantekningar, sem leiða
til þess, að aðalreglan hefur takmarkað gildi. Um undantekningarnar
segir á þessa leið í Rest. 2nd, bls. 370: „Þær eru svo margar og hafa
þrengt „aðalregluna“ svo verulega, að það er ekki unnt að kalla hana
„aðalreglu," nema í þeirri merkingu, að henni er beitt, þegar engin
sérstök ástæða er til að víkja frá henni.“ Undantekningarnar eru ekki
nýjar af nálinni. Þegar árið 1937 er í dómi einum, sem oft er vitnað
til, vikið að hnignun aðalreglunnar. Ségir efnislega í dóminum, að
með sanni megi segja, að reglan skipti nú fyrst og fremst máli sem
formáli fyrir upptalningu á undantekningum frá henni.19 Undantekn-
ingunum er oft skipt í þrjá meginflokka.
18 Price & Bitner, bls. 273.
19 Málið Pacific Fire Ins. Co. v. Kenny Boiler & Mfg. Co., 201 Minn. 500, 277 N.W.
226 (1937). Um fyrstu dóma um ábyrgð á sjálfstæðum verktökum í Englandi sjá P.S.
Atiyah, Vicarious Liability in the Law of Torts, London 1967, bls. 327-332.
132