Tímarit lögfræðinga - 01.10.1979, Blaðsíða 34

stæðra verktaka.2 Tillögur um það náðu ekki fram að ganga. 1 al-
mennum skaðabótalögum, sem nú gilda í Finnlandi, Noregi og Svíþjóð
eru því ekki reglur um ábyrgð á skaðaverkum verktaka.3
Sums staðar á Norðurlöndum hefur, þegar sérstaklega stendur á,
verið lögð bótaábyrgð á menn vegna skaðaverka sjálfstæðra verktaka,
án settrar lagaheimildar. Skal nú minnst á örfá meginatriði varðandi
slíka ábyrgð í Danmörku, Svíþjóð og Noregi. Síðan verður stuttlega
vikið að íslenskum rétti.
Danmörk. 1 nokkrum flokkum tilvika hafa dómstólar gert mönnum
ábyrgð vegna sakar sjálfstæðra verktaka. Helstir þeirra eru: skemmdir
á nágrannaeign af völdum grunngraftrar, tjón, sem vegfarendur og
aðrir utanaðkomandi verða fyrir vegna ástands véga og annarra opin-
berra mannvirkja, slys af skemmtitækjum og loks tjón sökum varan-
legra galla á húsum.4 Hér er að vísu ekki um fastmótaða dómvenju að
ræða, en afar ríkrar tilhneigingar gætir í þessa átt.
Vitanlega verður ekki leidd nein örugg almenn regla um ábyrgð á
verktökum af dómsúrlausnum í þessum málaflokkum, en þær varða
þó flestallar framkvæmd verka eða ráðstafana, sem fasteignareiganda
eða atvinnurekanda er skylt að gera til þess að koma í veg fyrir tjón
eða óþægindi, er almenningur getur orðið fyrir. Dæmi um þetta er
skylda sú, er hvílir á húseigendum í Danmörku til að moka snjó af
gangstéttum við hús þeirra.5 Danskur húseigandi yrði skv. því bóta-
skyldur vegna tjóns, er stafar af vanrækslu sjálfstæðs verktaka, sem
tekið hefur að sér að annast gangstéttarhreinsun fyrir húseigandann.
Margt er á huldu um, hve langt verður gengið í að gera undantekn-
ingu frá aðalreglunni um ábyrgðarleysi á sjálfstæðum verktökum. A.
Vinding Kruse segir, að þær skyldur, er menn eigi ekki að geta losnað
undan með því að fela öðrum framkvæmdir, séu einkum þær, sem lagð-
ar séu á menn í þeim tilgangi að koma í veg fyrir tjón eða óþægindi, er
bitni á nágrönnum eða fólki almennt, sem kemst í löglegum erinda-
gerðum í kast við starfsemi eða fasteign þess aðila, sem sóttur er til
2 Texti tillagna nefndanna er m.a. prentaður í Skadestánd II, SOU 1964:31, Stockholm
1964, bls. 124—7.
3 Sbr. Arnljótur Björnsson, Almenn skaðabótalög á Norðurlöndum, Tímarit lögfræð-
inga 1977, bls. 172.
4 Sjá m.a. Stig Jprgensen, Skærpet erstatningsansvar, UfR 1961, 93, Stig Jprgensen
og Jprgen Nprgaard, Erstatningsret, Khöfn 1976, bls. 92—4, Gizur Bergsteinsson, Nokk-
ur sjónarmið í skaðabótarétti, Úlfljótur 1963, bls. 101 og Jprgen Trolle, Risiko & skyld
i erstatningspraxis, 2. útg., Khöfn 1969, einkum III. og IV. kafla
5 A. Vinding Rruse, Erstatningsretten, 3. útg., Khöfn 1976, bls. 233.
128