Tímarit lögfræðinga - 01.10.1979, Blaðsíða 46

málningardós, sem fellur á vegfarandann C. A skal bæta C tjónið.
4. A semur við B, sjálfstæðan verktaka, um að mála að innan her-
bergi á 3. hæð í húsi A. Starfsmaður B fer ógætilega með máln-
ingardós, svo að hún dettur út um gluggann á C, sem á leið eftir
gangstéttinni meðfram húsinu. Þetta er ótengt gáleysi og á C
því ekki kröfu á A.
5. A biður B, sjálfstæðan verktaka, að reisa vegg á landi A. Starfs-
mönnum B verður það á við verkið, að sletta steinsteypu á glugga
í aðliggjandi húsi C og þvott, sem C hefur hengt til þerris í garð-
inum. A ber að greiða C bætur.
6. Verkamenn B sletta steinsteypu, sem þeir eru að hræra á palli
á jörðinni, í auga C, er gengur eftir gangstétt nærri þeim. Atvik
eru að öðru leyti þau sömu og í 5. dæmi. Þetta er ótengt gáleysi
og C á ekki bótarétt á hendur A.
Dæmi þessi, sem byggð eru á úrlausnum bandarískra dómstóla, sýna,
að hér er oft mjótt mundangshófið. Kemur því ekki á óvart, að ýmis
dæmi séu um ósamræmi milli einstakra dómsúrlausna varðandi þetta
álitaefni. Fræðimönnum hefur og gengið misjafnlega að afmarka hug-
takið ótengt gáleysi. Hér skal aðeins getið hvernig Prosser kemur hug-
takið fyrir sjónir eftir könnun hans á bandarískum dómsúrlausnum:
Gáleysisleg hegðun er „collateral“, þegar hún er með öllu ótengd hinni
sérstöku hættu, er felst í sjálfu verkinu, sem samið var um. Gáleysi
myndi samkvæmt þessu því aðeins verða talið ótengt („collateral"), að
ekki mætti búast við að nein hætta á slíku tjóni fylgdi verkinu, sem
samið var um, svo sem þégar starfsmenn verktaka valda hættu með
því að bregða óvænt út af venjulegum vinnubrögðum.29
Sú takmörkun á bótaskyldu, sem leiðir af reglunni um ótengt gáleysi,
þrengir talsvert gildissvið reglna um ábyrgð verkkaupa á skaðaverkum
sjálfstæðra verktaka. Skilur hér verulega á milli síðargreindra reglna
og reglunnar um vinnuveitandaábyrgð, en samkvæmt henni ber vinnu-
veitandi almennt ábyrgð á hvers konar gáleysi starfsmanna, enda sé
skaðaverkið framið í starfi eða í eðlilegum tengslum við það. Dæmi:
Verktaki hefur með höndum hættulegt verk á þjóðvegi. Hann biður
sendil að fara með skilaboð til verkstjóra. Þegar sendillinn er á leið-
inni á vinnustað, hjólar hann á vegfaranda, sem slasast við þetta.
Verkkaupi er ekki bótaskyldur, vegna þess að gáleysi sendilsins er
29 Sjá Prosser, bls. 475, sbr. John G. Fleming, The Law of Torts, 5. útg., Sydney
1977, bls. 381
140