Orðlaus - 28.08.2004, Blaðsíða 15

Gífurleg gróska hefur verið í íslenskri heimildarmyndagerð síðustu ár og ekkert lát virðist vera á. Mikill fjöldi mismunandi mynda af öllum
stærðargráðum er í vinnslu núna þar sem kostnaðurinn rúllar frá nokkrum þúsundköllum upp í margar milljónir. Orðlaus kynnti sér nokkrar af þeim
myndum sem væntanlegar eru og ræddi við nokkra leikstjóra um auknar vinsældir heimildarmynda, framleiðsluferlið og framtíðina.
Sveitarfélagið Keflavík hefur verið þekkt undir
nafninu Bítlabærinn frá því að Bítlaæðið tröllreið
landanum í byrjun sjötta áratugarins. Þaðan kemur
fyrsta og ein vinsælasta rokksveit landsins fyrr
og síðar, Hljómar, sem gnæfði yfir aðrar sveitir í
tónlistarlífinu á Islandi á þeim tíma. Mynd Þorgeirs
Guðmundssonar, Togga, fjallar um Bítlabæinn út frá
þeirri hugmynd að hvert land hafi sitt Liverpool þar
sem rokktónlistin byrjar að ryðja sér til rúms í líkingu
við það sem gerðist í Bretlandi með Bítlunum. „Við
erum að reyna að útskýra af hverju það gerðist
í Keflavík en ekki í Reykjavík. Á sama tíma fjallar
myndin síðan um fæðingu unglingamenningar á
fslandi og hvernig hún þróaðist í gegnum sjóræning
jaútvarpsstöðvar, Kanasjónvarpið og Kanaútvarpið.
Samskipti manna við hermennina er skoðuð, hvernig
amerískur kúltúr kom inn í daglegt líf með Könunum
og á sama tími sá evrópski með sjómönnunum,"
útskýrir Toggi.
Rokksaga íslands
„Það eru örugglega tvö til þrjú ár síðan ég og Óttar
Proppé fórum að kynna þessa hugmynd fyrir Rúnari
Júlíussyni ( Keflavík, sem er í rauninni aðalsöguhetja
myndarinnar," segir Toggi. Rúnar er nú líka ekki
söguhetja af verri endanum. Tónlistarmaður sem á
sér fáa líka og er enn að eftir rúm 40 ár. „Rúnar er
eini af Hljómunum sem býr ennþá í Keflavík, ( húsi
sem hann byggði þegar hann var 18 ára. Hann var í
vinsælustu hljómsveit á (slandi, var íslandsmeistari í
fótbolta og byrjaði með Maríu Baldursdóttur, ungfrú
ísland. Myndin er því annars vegar rokksaga íslands
en ofan í það rennur saga sem er dagur í lífi Rúnars.
Við fylgjum síðan frumkvöðlunum frá Keflavík til
dagsins í dag, förum alveg í gegnum kynslóðaskiptin
sem urðu í bransanum með pönkinu og Bubba og
skoðum stríðið sem varð þá á milli þeirra. Hringurinn
Heimaæði
i sögunni lokast síðan þegar Bubbí og Rúnar fara að
spila saman í GCD," bætir Toggi við. Myndin spannar
þvi mjög vítt svið þar sem gamalt sögulegt efni
nýju.
En hvernig gengur síðan að fjármagna
svona verk?
„Við erum búnir að selja myndina í Sjónvarpið og
Kvikmyndasjóður veitti okkur styrk. Ef þú ert ekki
með þessa aðila á bak við þig ertu ansi illa staddur í
heimildarmyndagerð á Islandi."
Hvenær er myndin væntanleg?
„Við ætlum að reyna að frumsýna hana i haust, helst
í Keflavík, en síðan auðvitað í bænum líka."
Quarashi-menn eru nýbúnir að leggja lokahönd á
nýjustu plötu sína Guerilla disko sem væntanleg
er í plötubúðir í október. Gaukur Úlfarsson
heimildargerðarmaður, sem einnig spilar á bassa
með hljómsveitinni, hefur fylgt eftir hverri sekúndu
sem átti sér stað við gerð plötunnar allt frá
undirbúningnum áður en haldið var í stúdíóið þar
til lokavinnslan var búin. „Fókusinn í myndinni er
hvernig plata verður til. Ég er í þannig aðstöðu að
ég er bæði að spila á plötunni og síðan eru þetta allt
vinir mínir þannig að ég gat verið mikið í stúdíóinu
án þess að strákarnir fengju á tilfinninguna að það
væri einhver þarna óvelkominn, " segir Gaukur þegar
ég spyr hann um efni myndarinnar. „Ég fylgdist
með hverju lagi fyrir sig, skoðaði hvern einasta tón,
hvernig töktunum var breytt og þeim síðan raðað
upp. I raun og veru er allur prósessinn tekinn frá
því að trommurnar, bassinn, gítarinn og raddirnar
eru teknar upp og öll vinnan sem er í kringum það,"
segir Gaukur.
Ertu þá að skoða allar hliðarnar á
plötuvinnslunni, pirringinn, reiðina og
gleðina sem fylgir?
„Já, þó að þetta sé jákvæð og hressandi plata þá
eru alltaf miklar blóðsúthellingar og átök sem fylgja
slíku ferli. Það er það sem ég kem til með að sýna,
þannig að myndin verður krassandi. Við fáum að sjá
þegar menn eru að agnúast út i hvor aðra þar sem
strákarnir eru undir alveg geðveikislegu álagi og allir
að reyta hár sitt. Myndin er líka byggð á viðtölum
við strákana hverjum fyrir sig þar sem þeir eru að
tala um ferlið."
Blindsker
En hvers vegna að gera slíka
heimildarmynd?
„Ef þú átt góða plötu og þér þykir vænt um hana þá
hefurðu gaman af að vita alls konar lítil smáatriði um
hana. Fylgjast með hljóðpælingunum og fá að vita
hvers vegna þessi eða hinn taktur var valinn. Þessu
hafa tónlistar- og tónlistaráhugamenn rosalega
gaman af því að sjá og Quarashi er vinsæl hljómsveit
sem selur mikið af plötum, eiga marga aðdáendur og
aðdáendurnir vilja einnig sjá þetta. Ég er lika búinn
að taka upp alveg ógrynni af öðru myndefni eins og
ferðir út á land eða út í heim og taka ýmis viðtöl.
Vinna við svona plötu er auðvitað mjög fjölbreytileg
og því mikið af skemmtilegu fólki sem kemur þar
við sögu. Þær myndklippur eru samt meira krydd í
myndina, en sjálft upptökuferlið er hornsteinninn í
myndinni."
Nú þekkirðu þessa stráka út í gegn og
hefur verið að spila með þeim lengi, var
þá eitthvað sem kom þér á óvart við gerð
myndarinnar?
„Ég lagði alltaf upp með það að við værum ekki
að gera grín með myndinni sem er í raun mjög
óvenjulegt fyrir okkur. Við höfum áður gert tvær
mockumentary myndir sem voru leiknar og i þeim
kemur miklu meira fram sú kaldhæðni sem ríkir oft
í okkar samskiptum. Þessi mynd sem ég er að gera
núna er alveg pjúr heimildarmynd, ekkert skrifað,
ekkert handrit, engum lögð orð í munn og engar
senur settar á svið. Myndin er þess vegna mjög tær
í eðli sínu og erfiðara að spá um útkomuna. Fyrir
vikið leið mér því eins og ég væri fluga á vegg í
hljóðverinu. Það sem kom mér því mest á óvart var
að við vorum ótrúlega einlægir og talað var mjög
opinskátt um hlutina. Það kemur ýmislegt fram
sem ekkert hefur mikið verið rætt um áður, eins og
brotthvarf Höskuldar úr hljómsveitínni."
Finnst þér heimildarmyndagerð á íslandi
vera að sækja í sig veðrið?
„Já, þetta er greinilega mjög stækkandi bransi sem
er auðvitað mjög gott og með digital-tækninni getur
í raun hver sem er verið að gera heimildarmyndir."
Myndirnar Fahrenheit/911 og Super Size
Me eru dæmi um tvær heimildarmyndir
sem hafa fengið mikla athygli á
alþjóðamarkaði. Hvernig finnst þér þær?
„Fahrenheit er dæmi um mynd sem er ekki pjúra
heimildarmynd. Þaðersettuppmeðákveðiðmarkmið
i upphafi og hún er náttúrulega bein áróðursmynd.
Það þjónar samt vissum tilgangi þvi heimurinn er
mjög ginnkeypur fyrir áróðri. Áróðurinn sem Michael
Moore beitir í myndinni er líka ekkert meiri en sá
áróður sem stjórnir heimsins beita.
SuperSize Me erallt, allt öðruvísi mynd en Fahrenheit,
fullkomlega skrifuð og ótrúlega pjúr í eðli sínu. Mér
fannst hún alveg frábær og mæli virkilega með
henni. Hún þjónar einhvern veginn þeim tilgangi að
mann langar til að verða betri maður eftir að hafa
horft á hana."
Eru heimildarmyndir þá að verða vinsælli
nú en áður?
„Ég held að þær séu hiklaust að verða vinsælli núna.
Með „Real World" á MTV fóru raunveruleikaþættir
í sjónvarpi að poppa upp einn af öðrum og eftir því
hafa heimildarmyndir orðið vinsælli. Ég held að fólk
sé bara farið að vilja sjá eitthvað alvöru."
11ujii111iim
Bubbi Morthens er einn stærsti tónlistarmaður
Íslandssögunnar og því orðið tímabært að ráðist
sé í það gífurlega verkefni að gera heimildarmynd
um viðburðarríkt og stormasamt líf hans. Poppóli
kvikmyndafélag hefur ráðast í það verkefni og hefur
í rúm tvö ár sankað að sér hafsjó af efni sem verið
er að vinna úr, en stefnt er á sýningu myndarinnar
Blindsker ( kvikmyndahúsunum í lok september.
Líf poppgoðsins frá A-ö
„Það eru rosalega margir búnir að reyna að gera
mynd um Bubba en allirgefist uppá því," segir Ragnar
Santos, sem ásamt Ólafi Jóhannessyni og Ólafi Páli
Gunnarssyni standa að framleiðslu myndarinnar.
Þetta er veigamikið verk og af gífurlega mörgu að
taka. „Við erum búnir að fylgja Bubba eftir núna í
tvö eða þrjú ár og mynda þar sem hann er að koma
fram og einnig að sinna sínum erindum og höfum
tekið viðtöl við hina og þessa. Síðan erum við búnir
finna alls konar efni frá Sjónvarpinu og Stöð 2 sem
hefur kannski ekki komið fram áður," segir Ragnar.
„Bubbi er búinn að vera að gefa út endalaust af
plötum sem fara alltaf í toppsætin og frá árinu 1980
hefur enginn tónlistarmaður verið jafn afkastamikill
og hann. Það kemst enginn með tærnar þar sem
hann hefur hælana. Við erum því með myndinni að
reyna að sýna manninn í sínu rétta Ijósi, alveg frá A
til Ö," bætir Óli við.
Hvað finnst ykkur um þróunina I íslenskri
heimildarmyndagerð, er hún að aukast?
„Já, hún hefur aukist töluvert eftir að tæknin
breyttist og þróaðist. Það eru miklu fleiri farnir
að gera myndir, en það er líka miklu meira af rusli
núna. Þessi þróun er samt alveg frábær og núna er
Kvikmyndasjóðurinn farin að styrkja heimildar- og
stuttmyndir á hverju ári sem hefur alveg rosalega
mikið að segja," segir Ragnar.
En er nógu mikið gert fyrir þennan
markað?
„Þetta er lítill og erfiður markaður og gffurleg
samkeppni. I rauninni er RUV eini aðilinn sem
er að kaupa eitthvað af viti þannig að það eru
takmarkaðar leiðir ( stöðunni. Kvikmyndasjóðurinn
kemur því rosalega sterkt inn með þessu framtaki,"
segir Ragnar og Óli er sammála þessu en bætir við að
sjónvarpsstöðvarnar þurfi að standa sig miklu betur
en þær hafa verið að gera.
Poppoli kvikmyndagerð er með aðra áhugaverða
mynd í vinnslu sem heitir Africa United og er um
afrískt fótboltalið sem spilar í 3. deildinni á Islandi.
Sú mynd er væntanleg á næsta ári.