Orðlaus - 28.08.2004, Síða 26

Nýlega hleypti meðlimur ríkisstjórnarinnar, Halldór Ásgrímsson, enn á ný af stað umræðunni um jafnrétti kynjanna. Eftir að hann fækkaði kvenkyns
ráðherrum í liði sínu fundaði Félag framsóknarkvenna og lýsti yfir andstöðu sinni við þessar aðgerðir. Umræða framsóknarkvenna var ekki mjög
málefnaleg og sögðust þær m.a. ekki ætla að láta „strákhvolpa niðurlægja sig" og koma í veg fyrir framgöngu kvenna í íslenskri pólitík. í miðri
orrahríð sem þessari spyr maður sjálfan sig að því hvers vegna allt verði vitlaust í hvert skipti sem karlmaður hlýtur stöðu sem kona sækist einnig
eftir. Er jafnréttisbaráttan virkilega komin svo skammt á leið að enn er verið að mismuna fólki eftir klofskrauti?
Fyrir nokkrum árum fékk maður á tilfinninguna að
kvenréttindabaráttan væri komin svo langt á veg að
aðeins væri spölkorn eftir í fullt jafnrétti kynjanna.
Þetta var um miðjan síðasta áratug þegar forseti
íslenska lýðveldisins, forseti Alþingis og borgarstjóri
voru allt stöður skipaðar konum (Vigdís, Salóme og
Ingibjörg). Nú virðist (miðað við þá umræðu sem
nú fer um tennur) sem bakslag sé komið í baráttu
kvenna fyrir jafnrétti, ekki aðeins var horft framhjá
konu í embætti hæstaréttardómara heldur á nú enn
að skerða völd kvenna innan rikisstjórnarinnar. Hvað
er eiginlega í gangi? Er Halldór Ásgrímsson kannski
I leynilegu félagi sem fordæmir konur og þeirra
vinnubrögð. Treystir Björn Bjarnason ekki strákunum
í hæstarétti til að halda að sér höndunum við hlið
konu (þó auðvitað sé það mál hið dularfyllsta)? Eða
er ástandið svona einfalt?
Ef koma ætti á jafnrétti
kynjanna í atvinnumálum
hér nú kostaði það gífurleg
vandræði. I fyrsta lagi þyrfti
að segja upp fjöldanum
öllum af fólki af báðum
kynjum og endurraða fólki
í atvinnugreinar þannig að
kynjahlutfallið væri jafnt.
Til dæmis þyrfti að segja
upp fjöidanum öllum af konum í kennarastéttinni,
hjúkrunarfræðingum, leikskólakennurumogfleirum.
Síðan þyrfti að færa karlmenn úr greinum þar sem
þeir eru í meirihluta yfir í þau störf sem losnuðu við
tilfærslu kvennanna. Þetta hlýtur að vera eina færa
leiðin ef ekki á að leggja einstaka atvinnugreinar
niður. Það gefur því auga leið að algert jafnrétti
á atvinnumarkaði er ástand sem ekki er hægt að
panta eins og stjörnumáltíð. í öðru lagi eru sum
störf sem henta ekki báðum kynjunum. Einhverjar
rauðsokkur voru til dæmis brjálaðar vegna þess að
engar konur höfðu komist að hjá slökkviliðinu. Þær
virðast ekki hafa tekið tillit til þess að slökkvistörf
krefjast gífurlegra aflsmuna. Heldur vildi ég að
fílefldur karlmaður bæri mig meðvitundarlausan
niður tíu hæðir í brennandi húsi en kona. Ef ég ætti
fyrirtæki sem sérhæfði sig í hellulögnum og annarri
erfiðisvinnu myndi ég líklega ráða sterka karla í
vinnu til að tryggja hámarks afköst. Að sjálfsögðu á
að borga körlum og konum jafn há laun fyrir sömu
vinnu, en í sumum störfum eru karlmenn einfaldlega
hæfari en konur og öfugt. Það er því langt ferli
framundan sem ekki mun gerast í hröðum hrinum.
Um leið og umræðan fer að snúast um karlrembur og
rauðsokkur virðist sem enginn geti fært nægjanleg
rök fyrir máli sínu. Getur til dæmis ekki verið að
Halldór Ásgrímsson hafi haft eitthvað annað fyrir sér
en kvenfyrirlitningu þegar hann tilkynnti ríkisstjórn
sína? Er nokkur fræðilegur, örlítill, míkró möguleiki
á því að Siv Friðleifsdóttir hafi ekki verið að sinna
starfi sínu vel og hæfari kandídat hafi fundist? Siv
var jú umhverfisráðherra, ekki man ég eftir því að
hún hafi staðið vörð um landið og umhverfið. Er ekki
verið að sökkva hálendinu, reisa mengandi stóriðju
og útrýma náttúruperlum? Það eina sem Siv gerði
sem ég man eftir var að koma í veg fyrir það að ég
fengi rjúpu að borða næstu þrenn jól. Nei, Siv hlýtur
að hafa misst ráðherrastólinn bara vegna þess að
hún er kona og Halldór karlremba, það tekur alla
vegana stystan tíma að öskra það I rifrildi! Um leið og
umræðan snýst aðeins um það sem er réttast að gera
samkvæmt tölfræðilegum útreikningum erum við aö
pissa í vindinn. Til dæmis er til fyrirbæri á íslenskum
vinnumarkaði sem heitir jákvæð mismunun við
starfsmannaráðningar (þegar ión og Sigga sækja
um sömu stöðu en Sígga hreppir hnossið vegna
þess að hún á færri kynsystkini á vinnustaðnum og
öfugt). Hugtakið er svo heimskulegt að nafn þess
er í andstöðu við sjálft sig, hvernig getur mismunun
verið jákvæð? Jú, það má víst kalla mismunun
jákvæöa þegar verið er að mismuna þeim sem er í
meirihluta. En getur einstaklingurinn að því gert þó
hann sé sama kyns og flestir aðrir á vinnustaðnum,
er þá við vissar aðstæður rétt að mismuna fólki
vegna kynferðis, trúarbragða eða litarháttar? í
sumum tilvikum virðist svo vera, a.m.k. verður allt
vitlaust þegar óhæfur ráðherra er látinn víkja fyrir
einstaklingi af öðru kyni. Engum dettur í hug að hann
sé hæfari. Margir hrópa að verið sé að ráðast á konur
en skoða ekki einstaklinginn og vilja heldur drífa i
að mismuna þessum aumingjans karlkynsráðherra
vegna kynferðis. Það verður einfaldlega ekki mikið
um umræður ef annar eða báðir aðilar öskra.
Margir haldá því fram (með réttu kannski) að kúgun
konunnar sé ekkert annað en nútíma
þrælahald. Konur vinni of langan
vinnudag á of lágu kaupi og moki
þannig kolum í ofn samfélagsins
og karlpeningurinn húkki sér far
með þjóðarskútunni, ísland sé að
verða ríkt með sömu aðferðafræði
og Bandaríkin notuðu á sínum tíma,
með þrælabraski. Aðrir halda því
fram að þær sem tala fyrir jafnrétti
kynjanna séu husterískar, bitrar
konur sem hafa horn i síðu karlmanna. Líklega
eru hvorug sjónarmiðin réttlætanleg í dag en öll
jafnréttisumræða er af hinu góða, sérstaklega í dag
þegar barn eða unglingur þarf ekki nema að kveikja
á Popp Tíví í fimm mínútur til að þurrka út margra
ára kynjajafnréttisáróður.
Jafnrétti kynjanna er raunhæft og æskilegt markmið
en ekki fjarstæðukennd útópía. Nú þegar eru konur
tæplega 60% þeirra sem stunda nám við Háskóla
(slands. Kannski verður sjálfbær þróun í þá átt að
konur fylli 60% best launuðu starfsgreina á (slandi
eftir örfá ár. Þurfum við karlmenn ef til vill að fara
að gæta okkar, vonandi byrjum við ekki á því að
öskra og garga. Þá hætta allir að hlusta.
Texti: Magnús Björn Ólafsson
[þöö GimjE QsöS e© geGæðSS £
GföfenimmíáliifíB q? (Mkmril edqib göQS œ? í©S

SANTA BARBARA
Ég vissi ekkí við hverju ég átti að búast þegar ég sat við
barborðið á Prikinu og beið eftir því að Ágústa kæmi inn. Eftir
örfáar mínútur þeysíst hún inn um dyrnar, við setjumst niður
og ég fæ að kynnast sögunni á bak við dúettinn Santa Barbara
sem byrjaði einmitt á þessum stað fyrir þremur árum síðan.
Steragaurar og villimennska
„Við Gaukur hittumst fyrst hérna á Prikinu. Ég var að vinna og Gaukur var með
einhverjum vinum sínum hérna á þriðjudegi og var að kasta kaffi og undirskálum í
einhverja tvo steragaura sem sátu við eitt borðið. Þeir voru á leiðinni að fara að lemja
hann í stöppu þegar ég kom og bjargaði honum," segir Ágústa hlæjandi. Eftir þetta
skemmtilega atvik ákváðu Gaukur og Ágústa, sem bæði hafa verið viðloðandi tónlist í
mörg ár, að stofna hljómsveit sem fékk heitið Santa Barbara. En afhverju þetta nafn?
„Santa Barbara er annað nafn yfir neðanjarðartrúarflokk á (slandi sem heitir Saint
Barbarians. Þetta er svona heilög trú á villimennsku, soldið eins og ásatrúarflokkurinn,
en borða lifur og svínsgarnir" segir Ágústa.
Ber tónlistin þess þá einhver merki?
„Það sem við Gaukur erum búin að vera að taka upp er allt öðruvísi en verið er að gera
hérna núna. Þetta er frekar pönkað en einnig mjög melódískt og svo reynum við að
sýra þetta svolítið með fölskum tónum hér og þar. Þetta er á köflum í rauninni mjög
furðulegt. Sums staðar er þetta mjög fallegt, en svo þegar við hlustum betur er þetta
kannski ekkert eins fallegt og við héldum. Við gerðum allt efnið á þremur eða fjórum
mánuðum og unnum alla nóttina þannig að við vorum orðin alveg mjög geðveik undir
lokin."
Santa Barbara er annað nafn yfir neðanjarðar-
trúarflokk á íslandi sem heitir Saint Barbarians. Þetta
er svona heilög trú á villimennsku, soldið eins og
ásatrúarflokkurinn, en borða lifur og svínsgarnir...
Ekkert hefur heyrst frá hljómsveitinni til þessa og því langar mig að forvitnast
hvernig þú myndir lýsa tónlistinni sem þið eruð að gera?
„Það er I raun erfitt að setja þetta í einhvern flokk. Þetta er ekki hefðbundin hljómsveit
með bassa, gítar, trommum og söng. Þegar við vorum að gera þetta vorum við ekki
ánægð nema við fyndum alveg sérstakt sánd. Við vorum ekkert að hlusta mikið á
annarra manna tónlist, enda gerðum við bara eitthvað og leyfðum öllu að flakka.
Við notumst því við fullt af hljóðfærum, bassa, marga gítara, tölvutrommur og svo
alls konar skrýtin hljóð eins og bjöllur, panflautur og að spila á gítar með glasi. Þó að
þetta hljómi furðulega þá heldur tónlistin alltaf línunni og flæðir áfram."
Nú eru lögin búin að vera lokuð inni í stúdíói í þó nokkurn tíma. Ætliði ekki
að fara að koma þessu frá ykkur og gefa þessu líf?
„Já, það er rosalega hættulegt að liggja of lengi á þessu því við erum búin að lifa
og hrærast í lögunum svo lengi og vitum ekkert hvernig fólk á eftir að fýla þetta.
Við erum komin með fullt af efni sem á bara eftir að fínpússa aðeins og erum að
setja fyrsta lagið "Rise" í spilun núna eftir tvær vikur. í kjölfarið frumsýnum við svo
tónlistarmyndband við lagið. Síðan er stefnan auðvitað að gefa út stóra plötu."
En eru tónleikar væntanlegir í kjölfarið?
Það verður ekkert á næstunni. Ef við myndum halda tónleika yrðum við að koma
saman bandi, en það verður kannski í framtíðinni. Þá á þetta kannski eftir að breytast
eitthvað áfram," segir Ágústa rétt áður en við kveðjumst og ég sit eftir með stærra
spurningamerki en í upphafi viðtalsins. Nú er því bara að kveikja á útvarpsstöðvunum
og fylgjast með frumburði hljómseitarinnar sem á eflaust eftir að heyrast meira frá í
framtíðinni.