Sveitarstjórnarmál - 01.08.1949, Blaðsíða 14

12
SVEITARSTJÓRNARMÁL
B er einhleypur maður með sömu tekjur
og eign og útsvar þá:
Veltuútsvar, sama ............. kr. 90.00
Tekjuútsvar 10% af kr. 17500 .. — 1750.00
Eignaútsvar 5%« af 35 þús. ... — 175.00
Heildarútsvar kr. 2015.00
Af framansögðu má öllum vera ljóst,
hvemig útsvarsstigi þessi nær til hinna ýmsu
upphæða tekna og eigna, og geta sannpróf-
að, hve nærri hann kemst réttlæti, að þeirra
dómi.
Það, sem fyrst og fremst verður talin fjar-
stæða, er hinn litli persónufrádráttur.Tvennt
her að athuga, þegar dómur er á hann lagð-
ur. Hve háa upphæð þarf bóndinn að greiða
fyrir aðkeypta vöru handa hverjum fjöl-
skyldumeðlim? Og hver yrði tekjustofn
hinna fámennu sveitarfélaga, ef persónufrá-
dráttur væri jafnhár og í bæjunum?
Ekki er hægt að skiljast svo við þetta út-
svarsmál, að ekki sé drepið á útsvarsfrelsi
kaupfélaganna. Það er nú að vísu svo, að
viss liópur manna stenzt ekki reiðari en ef
vikið er að greiðslum kaupfélaga til almanna-
þarfa. Hér verður ekki lagt út í deilur um
það atriði, en lagður fram nokkrar spum-
ingar, handa þeim til íhugunar, sem hugsað
geta æsingalaust um kaupfélög sem gjald-
skyld, en þau eru nær einráð um verzlun
alla í sveitum landsins. Hafa sveitarsjóðirnir
ráð á að afneita gjaldstofni þeim, sem felst
í viðskiptaveltu kaupfélagauna? Því er hamp-
að hátt, að við kaupfélagsmennirnir eigum
kaupfélögin og ráðum þeim. Megum við þá
ekki ákveða, að viss hluti af viðskiptavelt-
unni sé lagður í hinn sameiginlega félags-
málasjóð, er við nefnum sveitarsjóð?
Hinir vísu menn, sem fengið hafa í hend-
ur stjórn á þjóðarskútunni, hafa ekki enn séð
aðra leið færa, til verulegrar tekjuöflunar
fyrir ríkissjóðinn, en tollaleiðina í einni eða
annarri mynd.
Hin einhæfa leið beinna skatta er með
öllu ónóg.
En sveitarsjóðunum er ætlað að bjargast
við mjög svo einhæfa tekjuöflun, sem sé út-
svörin. — Árangurinn af þessari aðbúð sveita-
sjóðanna er líka flestum sjáandi mönnum
augljós. Þeim hefur flestum reynzt fullerfitt
að sjá um lögboðin gjöld. Félagsmálafram-
kvæmdir í sveitum eru sorglega litlar, og mér
liggur við að segja þjóðhættulega vanræktar.
Ur þessu verður að bæta, ef ekki á verr
að fara. Það verður að tryggja sveitarsjóðun-
um nýja tekjustofna. Ilverjum sveitarsjóði
má tryggja með einfaldri lagasmíð ákveðinn
hluta, t. d. 1—2%, af viðskiptaveltu með-
lima sveitarfélagsins, hjá því verzlunarfi'rir-
tæki, er þeir skipta við, án tillits til þess,
hvar verzlunin er staðsett. Ganga má út frá
því, að þessi tillaga verður afflutt og gerð
tortryggileg, en viljið þið þá ekki benda á
aðrar tekjuöflunarleiðir, eða rökstyðja, að
sveitarsjóðirnir hafi nú þegar nægilegt fjár-
magn?
20. janúar 1949.
Páll Guðmundsson.