Uppeldi og menntun - 01.07.2013, Blaðsíða 92

Uppeldi og menntUn/icelandic JoUrnal of edUcation 22(2) 201392
ViðHorf Ungmenna til mannréttinda innflytJenda og mÓttökU flÓttafÓlks
Nokkur ungmennanna eru þó ekki tilbúin til að taka á móti fjölda flóttafólks. Í
því samhengi má nefna að erlendar rannsóknir á viðhorfum til flóttamanna hafa sýnt
að fólk álítur oft að flóttafólk sé orðið of margt í landinu og að það annað hvort taki
störf af þeim íbúum sem fyrir eru eða nenni ekki að vinna (Valentine og McDonald,
2004). Ungmennin vilja heldur ekki taka á móti hverjum sem er; kanna þurfi bakgrunn
flóttafólks. Segja má að sú hugsun þeirra endurspegli ákvæði Flóttamannasamnings
Sameinuðu þjóðanna; þar segir að ekki eigi að taka á móti þeim sem gerst hafi sekir
um alvarlega glæpi (Mannréttindaskrifstofa Íslands, e.d.).
Helstu takmarkanir rannsóknarinnar felast í þeim þætti sem snýr að viðhorfi ung-
mennanna til móttöku flóttafólks þar sem leita hefði mátt nánar eftir viðhorfum þeirra
til réttinda þess. Þá byggjast niðurstöðurnar á viðtölum, aðferð sem getur verið tak-
markandi að því leyti að ungmennin geta verið misjafnlega í stakk búin til að lýsa
hugmyndum sínum og reynslu.
Styrkleikar rannsóknarinnar eru m.a. þeir að leitað er eftir röddum ungmenna um
málefni fólks af erlendum uppruna með eigindlegum aðferðum til að öðlast betri
skilning á hugsun þeirra. Hingað til hafa viðhorf þeirra oftast verið athuguð með
tölfræðilegri úrvinnslu spurningalista sem lagðir hafa verið fyrir þau (megindleg
aðferðafræði). Í viðtals- eða rýnihóparannsóknum hefur athyglin jafnframt beinst að
viðhorfum fullorðinna frekar en ungmenna. Þá hafa viðhorf ungmenna til móttöku
flóttamanna ekki verið könnuð áður á alþjóðavísu með eigindlegum viðtölum svo að
vitað sé til. Rannsóknin ætti því að vera þarft framlag á þessu sviði bæði hér á landi
og erlendis.
niÐUrlag
Gildi rannsóknarinnar felst í því að dýpri innsýn fæst í viðhorf ungmenna til réttinda
innflytjenda og móttöku flóttamanna. Meginniðurstöður eru þær að almennt sýna
ungmennin jákvæð viðhorf til innflytjenda; þau styðja rétt þeirra til að taka þátt í
samfélaginu og til að viðhalda sjálfsmynd sinni. Jafnframt vísa mörg þeirra til rétt-
lætissjónarmiða eins og mannréttinda, jafnréttis og sanngirni í rökstuðningi sínum
fyrir réttindum innflytjenda og móttöku flóttamanna. Á margan hátt sýna þau getu til
að setja sig í spor fólks sem hefur sest að í nýju landi.
Aðildarríki Mannréttindayfirlýsingar SÞ hafa skuldbundið sig til þess að efla þekk-
ingu barna og ungmenna á mannréttindum (Osler, 2008). Í þess konar fræðslu er með-
al annars lögð áhersla á að fjalla um stöðu minnihlutahópa í samfélaginu (Gaudelli
og Fernekes, 2004; Osler, 2008) til að auka skilning á aðstæðum ólíkra hópa. Með því
að huga að viðhorfum ungmenna til málefna innflytjenda með þeirri aðferð sem hér
var notuð fæst mynd af því hvernig þau hugsa um innflytjendur og réttindi þeirra
og hvernig þau skilja mannréttindi almennt. Aukinn skilningur á hugsun þeirra og
viðhorfum ætti að geta lagt mikilvægan grunn að því að efla borgaravitund þeirra
og mannréttindahugsun. Sem dæmi má taka að með því að skoða bæði jákvæð og
neikvæð viðhorf þeirra til þessa málaflokks, eins og hér var gert, fæst skýrari mynd af
því hvers vegna sum ungmenni sýna neikvæð viðhorf til innflytjenda, sem læra má af.