Uppeldi og menntun - 01.07.2013, Blaðsíða 140

Uppeldi og menntUn/icelandic JoUrnal of edUcation 22(2) 2013140
stoðir og stÓlpar
árum, svo sannarlega séð björtu hliðarnar á tilverunni. Við vorum til dæmis einu sinni
í göngutúr einhvern tíma á þessum árum í hverfinu hennar og ætluðum yfir götu
og ég sagði við hana: „Við þurfum að passa okkur á bílunum.“ Þá sagði mín: „Já, ég
ætla örugglega að deyja úr einverju öðru en bílslysi“ ... og við hlógum hjartanlega,
saman. Hún sagði líka oft í gamansömum tón þegar ég spurði hana hvernig henni
liði: „Jú, jú – ég er talsvert betri en þegar ég er verri.“ Þetta eru náttúrlega dásamleg
viðbrögð og sýna að mælikvarði á heilbrigði og velferð getur verið með öllu móti, hægt
að nota ólíkar mælistikur og viðmiðanir en um leið getur jákvætt viðhorf til lífsins og
tilverunnar haft mikið að segja. Ég geri til dæmis ráð fyrir að við á okkar góða Íslandi
höfum talsvert aðrar hugmyndir um það sem þessi tvö innihaldsríku orð geta merkt
en til dæmis vinir okkar í Færeyjum, hvað þá þeir sem búa í löndum miklu fjær okkur,
til dæmis Egyptalandi eða Sýrlandi.
góÐir KOstir
Heilbrigði byggir á andlegri, líkamlegri og félagslegri líðan. Það ræðst af flóknu
samspili einstaklings við umhverfi sitt og félagslegum kringumstæðum. Allt skóla-
starf þarf að efla heilbrigði og stuðla markvisst að velferð og vellíðan óháð efnahag
og aðstæðum enda verja börn og ungmenni stórum hluta dagsins í skóla. Helstu
áhersluþættir heilbrigði eru jákvæð og raunsönn sjálfsmynd, hreyfing, næring, hvíld,
andleg vellíðan, góð samskipti, öryggi, hreinlæti, kynheilbrigði og skilningur á eigin
tilfinningum og annarra. Allir þurfa að fá tækifæri til að njóta styrkleika sinna og
byggja upp trausta sjálfsmynd sem er undirstaða þess að geta tekið upplýstar og
ábyrgar ákvarðanir í tengslum við eigið heilbrigði. (Bókarkápa)
Hér vitna ég í hið prýðilega rit Heilbrigði og velferð – Grunnþáttur í menntun á öllum
skólastigum. Það barst mér um það bil þegar síðasta skólaári var að ljúka. Ég las það
satt að segja með mikilli ánægju. Það gladdi mig að sjá að margt af því sem þar er
fjallað um er eins og talað út úr mínu hjarta og er í góðum samhljómi við það sem við í
skólanum höfum haft að leiðarljósi í gegnum árin. Tjarnarskóli var stofnaður árið 1985
og er því að sigla inn í 29. starfsárið, ótrúlegt en satt. Það gladdi mig einnig að ritið er
á mannamáli, prýðilega upp byggt og því hin ágætasta lesning.
Í efnisyfirliti á bls. 2 má sjá marga mikilvæga grunnþætti sem geta stuðlað að því
að okkur líði vel og séum fær um að takast á við lífið og tilveruna. Hér get ég nefnt
sem dæmi lífsleikni, sjálfsmynd, tilfinningar, kynheilbrigði, seiglu, þrautseigju og
samskipti. Einnig þrenninguna góðu; hvíld, næringu og hreyfingu. Ekki má gleyma
þáttum eins og öryggi, áföllum, hugrekki, stoðþjónustu og fleira. Hver kannast ekki
við þetta allt saman ef hann hefur komið nálægt skólastarfi? Daglegt brauð, flest af
þessu, en útfærslan án efa ólík eftir skólum.
Hin nýja stefnumótun sem er byggð á sex grunnþáttum skólastarfs í landinu er
áhugaverð lesning. Sjálfsagt geta flestir í skólasamfélaginu fallist á að leiðarljós af
þessu tagi sé af hinu góða, þó að ég telji að víða hafi löngum verið leitast við að starfa
undir formerkjum sem þessum, bæði í orði og verki. Skólayfirvöld hafa með þessari