Tímarit Máls og menningar


Tímarit Máls og menningar - 01.06.1993, Síða 108

Tímarit Máls og menningar - 01.06.1993, Síða 108
velviljaða Guðbrandi, sem ferst, og svo hins vegar hinum illa Katli sem í sögulok er kannski eina persónan í sögunni sem ekki hefur beðið sálarlegt tjón af atburðum hennar. Afinn Geir er að ýmsu leyti hliðstæða Sigurbjarnar (og Bjarts!), eins og best sést á því að þeir leika svipað hlutverk gagnvart Sunnevu. Geir er samt sterkari, hefurannan bakgrunn en Sigurbjöm og brotnar ekki við mótlætið. Það er athyglisvert að þótt Geir sé þessi harðhaus sem erfitt er að hafa samúð með, er hann sá eini sem Tóti talar vel um í sínum drungalegu dagbókarfærslum eftir atburðinn. Kannski vegna þess að Geir er sá eini sem lætur eins og ekkert hafi gerst, kemur eins fram við Tóta.Tóti er annars einstak- lega vel gerð persóna og sannferðug. Unglings- luntinn og viðkvæmnin koma vel fram og oft þegar höfundur skýlir sér bak við Tóta blómstrar húmor sögunnar, sem er mikill þrátt fyrir harm- rænt eðli hennar og hroðalega atburði. Eiginkonan Sunneva er mjög mikilvæg pers- óna og minnir á köflum á rismiklar kvenhetjur íslendingasagna. Hún er frá upphafi á móti Vóruhúsinu og draumar hennar og hugleiðingar eru mikilvægir forboðar hörmunga. Það er Sunneva sem fyrst hefur orð á því að eiginmað- ur hennar sé orðinn hættulegur umhverfi sínu og hún er líka andsnúin byssunni sem Sigur- björn gefur Ragnari, enda verður hún að lokum Helga að fjörtjóni. Hún er því eins konar sam- viska sögunnar, eins og margar kynsystur henn- ar til foma, og kannski mestur þolandi þegar allt kemur til alls. Summa af höfundarverki Þannig mætti lengi halda áfram að velta vöng- um yfir persónum og siðferðilegri umræðu Tröllakirkju, vegna þess að höfundur forðast einfaldar og ódýrar lausnir í þeim efnum, sem svo oft hafa riðið raunsæisskáldsögum á slig. Tröllakirkja er ekki bara mesta verk Ólafs Gunnarssonar hingað til, heldur finnst mér líka eins og sagan sé summan af öllu hans höfund- arverki. í Tröllakirkju er mætt til leiks hin stór- karlalega aðalpersóna sem rambar á mörkum hins normala, rétt eins og í Milljón prósent mönmtm og Heilögum anda og englum vítis. Hér er heimur geðveikinnar einnig mikilvægur eins og í Gaga, og líkt og í þeirri prýðilegu stuttsögu er því lýst í Tröllakirkju hvemig mistúlkanir á raunveruleikanum og umhverfmu geta leitt til hörmulegra atburða. Ekki síst má greina í Tröllakirkju sterk tengsl við Ljóstoll. Hér, eins og þar, er lýst hinum harkalega heimi, veröld miskunnarleysis þar sem hinir ungu og óreyndu verða að gjalda sakleysi sitt dýmm dómi. Það er dálítið merkilegt að lesa skáldsögu eins og Tröllakirkju í dag, en tímanna tákn. Fyrir rúmum áratug hefði hún líklega þótt „gamal- dags“ í því að vekja upp siðferðileg spursmál og vera skrifuð í hreinum og klámm raunsæisstíl. Ólafur hefur hins vegar sýnt það áður að honum lætur einna best að skrifa í anda hins klassíska raunsæis, kannski ekki síst vegna þess að eins og hinir stóm höfundar þeirrar stefnu virðist hann aðhyllast þá skoðun að rithöfundar eigi að vera sam viska hverrar þjóðar, skoðun sem sann- arlega er góðra gjalda verð. Mikilvægast er þó að Ólafur Gunnarsson gleymir því aldrei að hann er að skrifa bókmenntir og forðast mjög farsællega þær djúpu gryfjur freistinga sem maður ímyndar sér að hljóti að verða á vegi höfundar með samvisku og meiningar. Þess vegna hefur honum tekist að skrifa stórt raun- sæisverk sem um leið em góðar bókmenntir. Páll Valsson Hugtakið módernismi Ástráður Eysteinsson: The Concept of Modemism. Cornell Universi ty Press, Ithaca & London 1990,267 bls. I Þessi bók er doktorsrit Astráðs Eysteinssonar sem hann varði við Iowa háskóla árið 1987. Það er á ensku, en hér verða tilvitnanir þýddar. Svo sem titillinn gefur til kynna er þetta rit Ástráðs ummódemisma íyrstogfremst umfjöllun •• 106 TMM 1993:2
Síða 1
Síða 2
Síða 3
Síða 4
Síða 5
Síða 6
Síða 7
Síða 8
Síða 9
Síða 10
Síða 11
Síða 12
Síða 13
Síða 14
Síða 15
Síða 16
Síða 17
Síða 18
Síða 19
Síða 20
Síða 21
Síða 22
Síða 23
Síða 24
Síða 25
Síða 26
Síða 27
Síða 28
Síða 29
Síða 30
Síða 31
Síða 32
Síða 33
Síða 34
Síða 35
Síða 36
Síða 37
Síða 38
Síða 39
Síða 40
Síða 41
Síða 42
Síða 43
Síða 44
Síða 45
Síða 46
Síða 47
Síða 48
Síða 49
Síða 50
Síða 51
Síða 52
Síða 53
Síða 54
Síða 55
Síða 56
Síða 57
Síða 58
Síða 59
Síða 60
Síða 61
Síða 62
Síða 63
Síða 64
Síða 65
Síða 66
Síða 67
Síða 68
Síða 69
Síða 70
Síða 71
Síða 72
Síða 73
Síða 74
Síða 75
Síða 76
Síða 77
Síða 78
Síða 79
Síða 80
Síða 81
Síða 82
Síða 83
Síða 84
Síða 85
Síða 86
Síða 87
Síða 88
Síða 89
Síða 90
Síða 91
Síða 92
Síða 93
Síða 94
Síða 95
Síða 96
Síða 97
Síða 98
Síða 99
Síða 100
Síða 101
Síða 102
Síða 103
Síða 104
Síða 105
Síða 106
Síða 107
Síða 108
Síða 109
Síða 110
Síða 111
Síða 112
Síða 113
Síða 114
Síða 115
Síða 116

x

Tímarit Máls og menningar

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Tímarit Máls og menningar
https://timarit.is/publication/1109

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.