Jökull


Jökull - 01.12.1983, Blaðsíða 29

Jökull - 01.12.1983, Blaðsíða 29
erste zusammenfassende “Geologie Islands" dar. Natiirlich war er ein Kind seiner Zeit - daher die etwas scharfe Kritik Thoroddsen‘s. Nicht an diesen 0"o Krug v. Nidda, wohl aber an seinen Vorfahren Roiand Krug v. Nidda (1554- 1617), den Begriinder des verzweigten Familien- stammes, erinnert eine Gedenktafel zwischen Nidda und Bad Salzhausen im vulkan- und heilquellen-reichen Hessen. Roland Krug ist die Salzgewinnung in dieser Gegend zu verdanken. Wie Otto Krug v. Nidda war er ein “angewandter" Geologe! Wolfgang Sartorius v. Waltershausen (Abb. 2) Als náchstes folgt — wiederum nach mehr als einem Jahrzehnt — ein Dreigespann: zwei Deutsche und ein Franzose. Der Göttinger Wolfgang Sartorius v. Waltershausen (1809-1876) reiste 1846 zusammen mit Bunsen und dem Pariser Mineralogen A. Des Cloizeaux (1817-1897) nach Island. Die beiden Deutschen waren Söhne von Göttinger Professoren der geisteswissenschaftlichen Richtung. “Die beriihmten Gelehrten Gauss, Weber, Welcker umstanden die Wiege von Sartorius"; Joh. Wolfg. Goethe war sein Pate (und die Ursache fur den Vornamen Wolfgang). Sartorius war mehr als andere Geologen seiner Zeit spezialisiert: auf Vulkane. Sein grosses Lebenswerk galt der Erforschung des Atna, aber auch in Island hat er nachwirkende Beobachtungen gemacht, und Abb. 2. Wolfg. Sartorius v. Waltershausen (1846) beides hángt eng zusammen. In Siziuen hatte er auilallige Mineralumbildungen entdeckt, beschrie- ben und mit einem eigenen Namen versehen: Palagonit (nach dem Stádtchen Palagonia bei Catania). Er fand die gleiche Erscheinung in is- lándischen Gesteinen (dem “móberg“), fiir die dann die Bezeichnung Palagonittuff oder - brekzie iiblich wurde (erst in neuester Zeit durch Ritt- mann‘s Wortbildung Hyaloklastit abgelöst). Die Palagonitisierung erklárte er (von Sizilien ausgehend) als submarinen Vorgang. Mit der Annahme subglazialer Entstehung, wie sie heute in Island angenommen wird, wáre er wohl in bezug auf die chemisch-mineralogische Seite auch einver- standen gewesen - doch so fortschrittlich er iiber den Palagonit dachte, so ruckschrittlich dachte er iiber die Glazialgeschichte Islands; eine vollstánd- ige Vereisung der Insel und iiberhaupt die “Eiszeit“ (das “Márchen einer sogenannten Eiszeit“) lehnte er ab. Fiir die Gletscherbildung geniigten ihm die lokalen Reliefverháltnisse. Die háufigen Schrammen an den tiefer gelegenen Felsen, unsere “Gletscherschrammen" (die ihm durchaus auffielen!), fiihrte er auf Pressungen durch Kiisten-Eis zuriick. “Spuren“ von Sartorius in der Jetztzeit: Obgleich er in Göttingen, der gedenktafelfreudig- sten Stadt nicht nur Deutschlands, lehrte, hat man seiner - einem der Ehrendoktoren der Universitát Göttingen — nicht gedacht (ebensowenig allerdings auch nicht seiner Nachfoiger aufdem Lehrstuhl, zu denen als bedeutendster Hans Stille gehörte). Aber sein Familienname ist noch lebendig und ziemlich háufig; er entstand in einer Zeit, als es als vornehm galt, gewöhnliche Namen zu latinisieren- in diesem Fall das einfache “Schneider“ in “Sartor- ius“ umzuwandeln. Eine familiáre Beziehung zu dem gleichnamigen heutigen, bedeutenden fein- mechanischen Unternehmen in Göttingen an- zunehmen, liegt natiirlich bei einem Göttinger Sartorius nahe. Der zusátzliche Adelsname “von Waltershausen“ ist jungen Alters; er bezieht sich auf das ansehnliche, im 17. Jhd. erbaute, gut erhaltene Schloss mit 4 Rundtiirmen in dem Dorf Waltershausen (im heutigen fránkischen “Grenz- kreis“ Rhön-Grabfeld gelegen). Heute ist das Schloss Erholungsheim der Deutschen Bundespost. Robert Bunsen (Abb.3) Robert Bunsen (1811-1899), der Reisegenosse von Sartorius, ist der prominenteste unter den deutschen Islandforschern, und wir brauchen iiber JÖKULL 33. ÁR 27
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108
Blaðsíða 109
Blaðsíða 110
Blaðsíða 111
Blaðsíða 112
Blaðsíða 113
Blaðsíða 114
Blaðsíða 115
Blaðsíða 116
Blaðsíða 117
Blaðsíða 118
Blaðsíða 119
Blaðsíða 120
Blaðsíða 121
Blaðsíða 122
Blaðsíða 123
Blaðsíða 124
Blaðsíða 125
Blaðsíða 126
Blaðsíða 127
Blaðsíða 128
Blaðsíða 129
Blaðsíða 130
Blaðsíða 131
Blaðsíða 132
Blaðsíða 133
Blaðsíða 134
Blaðsíða 135
Blaðsíða 136
Blaðsíða 137
Blaðsíða 138
Blaðsíða 139
Blaðsíða 140
Blaðsíða 141
Blaðsíða 142
Blaðsíða 143
Blaðsíða 144
Blaðsíða 145
Blaðsíða 146
Blaðsíða 147
Blaðsíða 148
Blaðsíða 149
Blaðsíða 150
Blaðsíða 151
Blaðsíða 152
Blaðsíða 153
Blaðsíða 154
Blaðsíða 155
Blaðsíða 156
Blaðsíða 157
Blaðsíða 158
Blaðsíða 159
Blaðsíða 160
Blaðsíða 161
Blaðsíða 162
Blaðsíða 163
Blaðsíða 164
Blaðsíða 165
Blaðsíða 166
Blaðsíða 167
Blaðsíða 168
Blaðsíða 169
Blaðsíða 170
Blaðsíða 171
Blaðsíða 172
Blaðsíða 173
Blaðsíða 174
Blaðsíða 175
Blaðsíða 176
Blaðsíða 177
Blaðsíða 178
Blaðsíða 179
Blaðsíða 180
Blaðsíða 181
Blaðsíða 182
Blaðsíða 183
Blaðsíða 184

x

Jökull

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Jökull
https://timarit.is/publication/1155

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.