Fróðskaparrit - 01.01.1985, Síða 38

42
BURÐARVEKTIR í FØROYUM 1969-81
inum, sum er atvoldin til ta høgu burðarvekt-
ina.
Tað er torført at gera eina yrkisbólking,
sum hóskar til bæði føroysk og donsk sam-
felagsviðurskifti. Tann bólkingin, sum Sund-
hedsstyrelsen hevur nýtt fyri Føroyar, tykist
í mangar mátar ikki so heppin — eitt nú
verður bólkur 6 bert umboðaður av 5 burðum
hetta 6ára skeiðið. Umframt hetta er tað
soleiðis, at Sundhedsstyrelsen fyri nevnda
skeiðið hevur nýtt eina aðra og meira ný-
mótans bólking fyri Danmørk (socialklasse I
-V), soleiðis at føroysku og donsku tølini als
ikki eru sammetilig. Meginparturin av teim
9 yrkisbólkunum hava miðalburðarvektir,
sum liggja tætt hvør at aðrari, men tveir skilja
seg rættiliga burturúr, bólkur 2 og 9, og mun-
urin á teimum báðum — altso ein innan Før-
oya munur — er 235 g (eins stórur og tann
ímillum Føroya og Danmarkar!). So hesi tøl
siga okkum kortini so mikið, at eins og í øðr-
um samfeløgum, sí Evnislýsing, tykjast tey
minni mentu í Føroyum hava lægri miðal-
burðarvekt enn tey meiri mentu (nærri um
hesar báðar bólkarnar, sí talvu V).
Umframt at hava akademiskan áhuga
kunnu summi av úrslitunum í hesi grein kan-
ska nýtast av teimum, sum virka á føðingar-
deildum o.t. Donsk burðarhagtøl tykjast eitt
nú ikki so nýtilig sum heimildargrundarlag
fyri at gera metingar av føroyskum burðum;
kanska eru íslendsk og norsk burðarhagtøl
nýtiligari. Tað, at tíðleikin fyri børn við
burðarvektum yvir 5000 g er 6,6 ferðir størri
í Føroyum enn í Danmørk, kundi bent á, at
ein partur av teimum føroysku barnakon-
unum átti at verið settur í gongd fyrr (pro-
sentparturin av føðingum settum í gongd við
heilivági er høgur í Føroyum; verður viðhvørt
kortini drálað ov leingi við ígongdsetingini ?).
Fleiri kanningar eru neyðugar fyri at finna
Ár Tal Burðarvekt Miðaltal ± Spjaðing
1969 844 3586 + 640
1970 813 3601 + 609
1971 779 3586 + 643
1972 798 3638 + 610
1973 807 3585 ± 608
1974 794 3625 + 548
1975 777 3620 +612
1976 754 3613 ± 594
1977 757 3609 ± 593
1978 736 3594 + 614
1979 786 3643 ± 590
1980 734 3615 + 585
1981 753 3615 + 586
Talva I. Miðalburðarvektir og spjaðingar í Føroyum
fyri hvørt einstakt ár frá í 969 til 1981. Miðal-
tølini eru rættað soleiðis sum frágreitt í
Kanningarháttum.
orsakir til ta høgu burðarvektina í Føroyum.
Somuleiðis hevði verið áhugavert at kannað,
hvørjar avleiðingar standast av høgu burðar-
vektini. Bæði talið á deyðføddum og deyðatal
pinkubarna er hægri í Føroyum enn í Dan-
mørk (22). Út frá tí, sum verður nevnt í Evnis-
lýsingini viðvíkjandi sambandi millum burðar-
vekt og deyðatal pinkubarna, kundi ein
kanska væntað, at tað var uppaftur hægri í
Føroyum, um føroyska burðarvektin lá ájavnt
við ta donsku.
Úrtak
Millum 33 kannað lond um allan heim hava Føroyar
hægstu miðalburðarvekt, 3610 g (fevnir um 10132 liv-
andi fødd í tíðarskeiðinum 1969-1981), næst eftir Før-
oyum kemur fsland, og so Noreg. Sagt verður í stuttum
alment frá læknaliga týdninginum av burðarvektini og
frá viðurskiftum, sum hava ávirkan á burðarvektina.
Við tí í hyggju at finna fram til møguligar orsakir til høgu
burðarvektina, verða Føroyar og Danmørk sammettar.
Tað liggur í mangar mátar væl fyri at sammeta burðar-
vektir í hesum londum. Burðarvektir lægri enn 2501 g
koma 1,7 ferð oftari fyri í Danmørk enn í Føroyum, men
burðarvektir hægri enn 4500 g koma 3,0 ferðir oftari fyri
í Føroyum.Føroyska miðalburðarvektin er umleið 230 g