Fróðskaparrit - 01.01.1985, Síða 99

Søgufólk úr Suðuroy
Jákup Berg
f 13. bindi av »Fróðskaparritum« í grein
nevndari »Farðiska sagoberáttare« fregnast
Ása Nyman eftir gjøllari frásøgnum um heim-
ildarfólk í Suðuroy til ævintýr í bók dr. Ja-
kobsens »Færøske Folkesagn og Æventyr«
(1898-1901) og V. U. Hammershaimbs (í 1840-
árunum).
Ása Nyman heldur fyri, at hon vil vóna,
at grein hennara fer at elva persónum, sum
vita um søgufólk, at hjálpa her. T. d. sigur
hon m.a.:
»Frán Suðuroy finnas visserligen ett 15-tal sago-
uppteckningar, men om ingen enda av de átta
namngivna sagoberáttárna dár ha biografiska upp-
givter influtit. Dessa átta personer áro fóljande:
1) Margrete Danielsen och 2) Elsebeth Malene Jes-
persdatter frán Porkeri, 3) Fredrikke och 4) Anna
Sofie Langgaard, 5) Maren Hansen, 6) Anna Sofie
Jensdatter, 7) Anna Sofie undir Hamri frán Sumba
och slutteligen 8) Christiane Schrøter utan nármare
platsbestámning. De tre sidstnamda varo sagosmán
til V. U. Hammershaimb, altso redan pá 1840-talet
och torde dárfðr vara nágot áldre án de óvriga.
Eftersom Suðuroy representerer en stor och relativt
sjálvstándig del av Fárðarna vore det várdefullt att
fá uppgifter áven dárifrán.«)l
Vil eg tí her loyva mær at siga eitt sindur
frá hesum persónum, ið greinskrivarin fregn-
ast um.
Heimildarfólk síni nevnir Jákup doktari
aftast í bók sínari, tó so, at hvør, ið tær ein-
støku sagnirnar hevur sagt, fæst ikki at vita;
men írv//?fýrølistin sigur, hvør ið sagt hevur
hvørt ævintýrið. Og merkiligt tykist, at menn-
inir eiga mesta sagnatilfarið í Suðuroy, meðan
kvinnurnar at kalla umboða ævintýrini.
1) Margrethe Danielsen, Porkeri.
Elsebeth Susanna Godtfred, bóndakona á
Heyggi í Porkeri f. 1871, d. 1936, abbadóttir
Daniel Pedersens (1808-1884) óðalsbónda á
Fløttinum, ið var bróðir Gjørðabóndans,
(Lars Pedersen), segði einaferð, eg fregnaðist
um heimildarfólk Jákups doktara í Porkeri
og nevndi Margrethe Danielsen: »Tað man
vera Greta í Búðini!2 . — Soleiðis hevur hon
verið nevnd har í bygdini. Hennara fulla navn
var Maren Margrethe, og hevur hon verið
skrivað Larsdatter. Foreldrini vóru Gjørða-
bóndin Lars Pedersen (1798-1861) og Anna
Sophie Johannesdatter, Skálavík (1796-1870).3
Greta varð fødd 21. oktober 1828 og doyði í
1907. Gift var hon við Jens Vilhelm Danielsen
í Búðini í Porkeri (1818-1895). Ikki hevur
verið so langt ímillum tær báðar skyldkon-
urnar Elsebu Súsonnu og Gretu — báðar
vóru ættaðar úr Gjørðum sum sagt. Upp-
vaksin í bóndahúsi, har ofta nógv fólk var
og altíð onkur, ið var tíðindafróður uppí-
millum, hevur Greta alt frá ungdómsárum
sitið væl undir orðinum og sum Glørða-
slagið alt dugað væl at sagt frá aftur. Hon
hevur óivað havt manga góða løtuna í Gjørð-
um, tá ið kvøldseturnar vóru, og bóndans
Fróðskaparrit32. bók (1985): 103-106.