Orðlaus - 28.08.2004, Blaðsíða 47

Hvers vegna stelpurokk?
Ef marka má kanadíska fræðimanninn Wiil Kymlicka greinist femínísk heimspeki og hugsun í tvo megin flokka, hvaðan frekari greiníng er möguleg séu vit og vilji fyrir hendi
vegar er um að ræða feminista sem telja að munur á kynjunum tveimur sé óverulegur að öðru leyti en líkamlegu. Á þeim bænum er hugmyndin sú að sé staða kynjanna á „lika
vígstöðvum svo sem í baðherbergjum og meðgöngu jöfnuð, muni sannt jafnrétti kynjanna fylgja, þar sem allir geti notið sín í þeirri heimsmynd er þegar blasir við. Hins
femínistar sem viija meina að konur séu um margt frábrugðnar karlmönnum, af líf- og sálfræðilegum orsökum; annars kyns verur sem hugsi á ólikan máta og beiti mismunan
til að ná sínu marki. Þeir femínistar vilja ekki draga úr muninum milli kynjanna, heldur leggja áherslu á að reynsluheimur kvenna, hugmyndir og hugsanagangur sé auðlind í sjálfu s
sem beri að varðveita, viðhalda og færa tii frekari éhrifa í heiminum. Konur hugsi öðruvísi en karlmenn og geri hlutina á ólíkan máta - stundum betur. Þvi sé jafnvel kominn tími til a
láta reyna á „hið kvenlæga" í gangi lifs og heims.
Samkvæmt fyrrnefndu stefnunni er ekki mikið tilefni til þess að skrifa sérstaka grein um konur og eða i rokktónlist. Rokktónlist framin af kvenmönnum sé alveg eins og karlarokk,
nema hvað röddin er (jafnan) bliðari og i hærri tóntegund. Femínistar af síðara taginu myndu hins vegar líklega vilja rannsaka rokktónlist framda af kvenmönnum til fulls, hvað gerir
hana frábrugðna öðru rokki, textagerð, tónlist og ímyndarsköpun.
annarra tónlistarmanna, og þá kannski sérstaklega
- kvenna. Hlutverk þeirra innan téðra sveita var auk
þess stórt; þær áttu mikinn þátt í bæði ímyndar- og
tónlistarsköpun og jafnvel vinsældum beggja sveita
Á tíma (eftir að gruggrokk varð meginstraums) varð
jafnvel móðins og nauðsynlegt að vera með kvenkyns
bassaleikara innan sveittustu karlpungssveita.
Hún er óhrædd við að syngja um
áleitinmálefnisvosemnauðganir,
átröslcun, kynferðislega áreitni
og útlitslegar kröfur samfélagsins
til kvenna
Gordon
Framan af lá metnaður Kim Gordon á öðrum sviðum en
tónlistarlegum. Hún útskrifaðist úr listaskóla snemma á
áttunda áratugnum og flutti fljótlega í kjölfarið til New
York borgar, enda blómlegt listalíf í gangi þar. Gordon
skrifaði um stund fyrir hið virta tímarit ArtForum
samhliða því sem hún sinnti listsköpun sinni. Fljótlega
varð hún ástfangin af ungum pönkara, Thurston Moore
(hverjum hún er gift enn í dag). Heilluð af No-wave
bylgjunni sem var fyrirferðarmikil meðal síðpönkara
NY-borgar stofnuðu þau hljómsveitina Sonic Youth
árið 1981, ásamt vini sínum Lee Ranaldo. Sveitin varð
fljótlega áberandi í tónlistarlífi NY, þrátt fyrir að
vafasamt sé að kalla fyrstu tilraunir hennar „tónlist",
enda jaðraði hún oft á mörkum performans-listar. Það
átti þó allt eftir að breytast og Sonic Youth er í dag
talin ein af áhrifamestu rokksveitum síðustu áratuga
(meðal annars fyrir að hafa hjálpað til við að uppgötva
Nirvana). Þau eiga líka fullt af góðum plötum og slatta
af ágætum. Og eru enn að.
Gordon hefur frá upphafi verið ögrandi fígúra
hvað varðar framkomu, tónlistar- og textagerð.
Hún er óhrædd við að syngja um áleitin málefni svo
sem nauðganir, átröskun, kynferðislega áreitni og
útlitslegar kröfur samfélagsins til kvenna. Það gerir hún
hins vegar úr fjarlægð, fer aldrei í hlutverk predikara
eða ræðumanns (sem er oft tilfellið þegar rokkarar
ætla að taka á samfélagsmálum) og forðast þannig
gallharða kynjapólitík sem er þreytandi til lengdar.
Hún hefur og getið sér gott orð á öðrum sviðum en
í tónlist, meðal annars stofnaði hún fatalínuna X-
Girl á tíunda áratugnum og hefur leikstýrt nokkrum
tónlistarmyndböndum (til dæmis Cannonball e.
Breeders).
Deal
Óhætteraðsegjaaðframherji Breeders, áðurnefnd Kim
Deal, hafi orðið fyrir nokkrum áhrifum af nöfnu sinni
Gordon. Deal hóf tónlistarferil sinn í sveitinni Breeders
þar sem hún lék Ijúft fólkrokk ásamt tvíburasystur
sinni Kelley. Sú hljómsveit lagði upp laupana þegar
Kelley ákvað að hasla sér völl í matreiðslubransanum.
Kim, staðráðin í að halda áfram í rokkinu, setti sig þá
í samband við dreng sem hafði lýst eftir bassaleikara
sem fílaði jafnt Husker Du sem Peter, Paul & Mary. Sá
var enginn annar en Black Francis (síðar Frank Black)
og Kim var þar með orðin hluti af því sögufræga bandi
The Pixies og um leið væntanleg íslandsvinkona.
Með því að bæta ómótstæðilegum poppmelódíum
við neðanjarðarpönkrokk síns tíma náðu Pixies
umtalsverðum vinsældum. Þrátt fyrir að söngvarinn
Black Francis sé oftast talinn forsprakki sveitarinnar
og arkitekt er víst að Pixies væru mun síðri hljómsveit
hefði Kim ekki notið við. Auk þess að gera heilmargt
fyrir hljóm sveitarinnar og nærveru samdi hún og söng
eitt af þeirra bestu lögum, Gigantic. Sagan átti líka eftir
að leiða í Ijós að hlutur Deal var mun stærri en marga
grunaði. Við upphaf tíunda áratugar lagði Pixies upp
laupana, ein af ástæðum þess er sögð vera tregða Black
við að leyfa Deal og öðrum hljómsveitarmeðlimum að
koma sínum lagasmíðum á framfæri. Lyktaði málum
þannig að Black hóf sólóferil undir nafninu Frank
Black, en Deal endurvakti Breeders með fulltyngi
Tanyu Donnelly (úr Throwing Muses, síðar Belly) og
tvíburasystur sinnar.
Courtney Love eyddi unglings-
árum sínum í alls kyns vitleysu,
var meðal annars strippari í Japan
og grúppía á Irlandi
Það var á endanum Deal sem átti vinninginn;
Breeders seldu mun fleiri plötur á tíunda áratugnum
en sólóFrank nokkurn tímann; er þar helst að þakka
plötunni The Last Splash og hinu geysivinsæla lagi
Cannonball. Heróínfíkn Kelley Deal hamlaði hins vegar
framgangi Breeders nokkuð og kom í veg fyrir að
sveitin gæti nýtt sér nýfengnar vinsældir til fulls. Það
var ekki fyrr en tæpum áratug síðar að Breeders gáfu
út sína þriðju breiðskífu en í millitíðinni stofnaði Kim
Deal hljómsveitina The Amps, lágstemmdari útgáfu af
Breeders, sem gáfu út eina plötu. Endurkoma Pixies
síðastliðið vor ásamt fjölda best-of platna hefur tryggt
Deal sess í rokksögunni sem frábærum lagahöfundi og
tónlistarmanni - nú er bara að sjá hvort að hún eigi
einhver lög á (eftir því sem sagt er) væntanlegri Pixies
plötu.
Courtney Love
Courtney Love er síðasta rokkstelpan sem tekin verður
fyrir að sinni. Sem forsprakki hljómsveitarinnar Hole
tókst henni að koma út tveimur miðlungs breiðskífum
og einni frábærri (Live Through This) auk þess sem
hún hafði ómæld áhrif á My-so-called-life-kynslóðina.
Yfirleitt er litið framhjá tónlistarferli Courtney á
kostnað hneykslismála sem hún hefur verið viðriðin,
auk þess sem hjónaband hennar og Kurts Cobain var
og er mikið milli tannanna á fólki. Gengu margir svo
langt að kalla hana gröns-Yoko og enn í dag má finna
heimska unglinga sem halda því fram að hún hafi myrt
Kurt, að hann hafi samið öll lögin hennar, o.s.frv. o.s.frv.
Slíkar ásakanir má telja týpíska karlrembuvitleysu og
afturkreistingshátt; verður þeim ekki gefinn nánari
gaumur að sinni (þrátt fyrir að verk Courtney og
persóna séu langt í frá óumdeilanleg).
Courtney Love eyddi unglingsárum sínum í alls kyns
vitleysu, var meðal annars strippari í Japan og grúppía
á írlandi (að eigin sögn). Um tvítugt ákvað hún að
tónlist væri sín köllun (eftir að hafa reynt fyrir sér sem
leikkona í kvikmyndunum Sid & Nancy og Straight to
Hell) og reyndi fyrir sér í ýmsum hljómsveitum. Hún fór
meðal annars í áheyrnarpróf hjá Faith No More. Fyrsta
eiginlega hljómsveitin hennar var Babes In Toyland
(sem áttu eftir að njóta nokkurrar velgengni á gröns-
tímabilinu), en eftir að hafa verið rekin þaðan flutti hún
til San Fransisco og stofnaði sveitina Hole ásamt Eric
nokkrum Erlandson. Sveitin vakti þegar nokkra athygli
fyrir kröftuga sviðsframkomu og grípandi lagasmíðar
(Love átti til að stökkva út í áhorfendaskarann og slást
hressilega við viljuga) og deibjúskífa hennar „Pretty
on the Inside" ásamt meðmælum Kurts Cobain og Kim
Gordon urðu til þess að stórfyrirtækið DGC tók Hole
upp á arma sína.
Samband Love og Cobain var frá upphafi
stormasamt. Parið giftist árið 1992 í látlausri athöfn,
eftir að hafa þekkst í stutta stund. Nokkru síðar
eignuðust þau dótturina Frances Bean Cobain, sem
barnaverndaryfirvöld hótuðu að taka af þeim í kjölfar
sögufrægrargreinaríVanity Fair, þarsemLove varsökuð
um að hafa neytt heróíns við upphaf meðgöngunnar
(hún átti síðar eftir að viðurkenna sök sína í því máli).
Árið 1994, nokkrum dögum áður en önnur breiðskífa
Hole kom út stakk Cobain af úr meðferð og skaut sig
svo sem frægt er orðið. Varð þetta síst til þess að auka
hrifningu Nirvana-aðdáenda á Love, og ekki urðu
þeir hrifnari þegar myndir af henni og Evan Dando
(forsprakka Lemonheads) að kela fundust nokkrum
mánuðum síðar.
Þrátt fyrir þetta allt seldist Live Through This í fjölda
eintaka og ansi margar stúlkukindur tóku upp rifna
babydoll stíl hennar. Þriðja Hole-platan, Celebrity
Skin, var mun síðri en fyrirrennari sinn og seldist í
samræmi við það, þó rangt sé að tala um að hún hafi
floppað. Hegðun Love á almannafæri varð hins vegar
sífellt öfgakenndari, hún átti til að flassa áhorfendur,
henda drasli í þá eða hvetja þá til að henda því í sig.
Um tíma leit út fyrir að henni hefði tekist að hreinsa
til í hausnum á sér; hún lék stórt hlutverk í mynd Milos
Forman, The People vs. Larry Flynt og hlaut lof fyrir (þó
hún hafi í raun bara verið að leika sjálfa sig) og varð
fastagestur í fansí-hollyvúddpartýum. Það reyndist
hins vegar bara vera lægð í ferlinum og nú er hún aftur
komin í réttarsalinn, þar sem hún svarar innan tíðar til
saka fyrir að hafa ólögleg verkjalyf undir höndum.
Mitt á milli allra hneykslismálanna (og þau eru hvergi
nærri upptalin) má þó ekki gleyma því að Courtney
Love er fyrst og síðast töff söngkona, skemmtilegur
lagahöfundur og lætur alls engan traðka á sér.
Rokkheimurinn væri sannarlega fátæklegri án nærveru
hennar.
hauxotron@hotmail.com
1 Ástæða er til að árétta að eftirfarandi grein er ekki ætlað að
vera tæmandi úttekt á tónlistarsögulegum þætti kvenna í rokki
eða nákvæm upptalning á sakborningum. Hér er handahófskennt
gripið inn i feril rokkstelpna sem höfundur man eftir í augnablikinu
og þykir af einhverjum ástæðum sérstaklega merkilegar eða
áhugaverðar.
■í