Alþýðublaðið - 24.12.1948, Blaðsíða 15

Jólablað rÁlþýðublaðsins
í HINNI þéttbýlu Suðursveit
liggja Hanasóknirnar, sem ásinn
skilur að. Kirkjurnar höfðu frá ó-
munatið staðið aðeins fjórðung úr
mílu hvor frá annarri, annaðhvort
af tilviljun, eða þá • vegna öfundar'
eða rosta sóknarbúa, sem hvorir um
sig yildu láta sit.t klukknahljóð yfir-
gnæfa hinna. Báðir turnarnir risu
þétt við landamörkin líkt og tveir
ólmir hanar. Hringjararnir. gátú séð
hvorn annan út um turnopin og
heyrt hvernig Mjóðöldur klukknanna
fiugust á þegar þeir hringdu sitt á
hvað, en ef þeir hringdu samtímis
þá var erfitt að aðgreina,\bljóminn úr
fjarska. Hringjararnir voru fjand-
menn. Kirkjuklukkurnar voru vopn-
in, sem þeir börðust með. Prestarnir
í báðum sóknum fundu brunalyktina
leggja af heiftarbálinu, og sálir and-
býlinganna flögruðu líkt og svartar
leðurblökur umhverfis rautt flauelið '
og hvíta dúkana á báðum ölturunum.
Allt frá því.í fyrndinni höfðu sókna-
búar gengið undír nöfnunum austur-
hanar, og vest.urhana. Þeir gættu sín
og sinna byorir'fyrir öðrum.
— Gættu , þess að . deyja ekki í
Austurhanasókn, ef þú átt leið þar
um, þyí að þ& verðurðu grafinn þar!
— Varið ykkur á grafaranum í
Vesturhanasókn, ef þið skylduð kenna
lasleika, þegar þið eruð þar á ferð!
Um óttutíma á jólum áður fyrr,
þegar vetrarmyrkrið grúfði yfir,
svartast og þéttast, þá færðist grá
hjátrúin ,og. blóðrauð heiðnin í auk^
ana. Meðal ahnars vildi þá enginn
bíða í kirkjunni þar til guðsþjónust-
an væri úti. Menn .trúðu því allir
jáfntj stórbændurnir á herragörðun-
. um, smábændurnir í þorpunum, fá-
tæklingarnir í kotunum, að' hver, sem
fyrst kæmist heim til sín, hann
myndi verða fyrstur bæði til að sá
og uppskera á k.omandi ári. Þá' lásu
prestarnir faðirvor í kirkjunum fyrir
. tómum bekkjum ár eftir ár, meðan
karlar í stélfrökkum og keriingar í
styttum síðpilsum Irlupu hver önnur
um koll á snæviþöktum yegunum.
í Vesturhanasókn bjó æringi nokk-
ur og óróaseggur sem Lodin hét.
Hann hafði verið í líívarðaliðinuj
þar; til hann var rekinn, en gekk að
j.afnað.i undir nafninu „lautinantinn"
hjá byggðarmönnum. Paðir hanc yax
prestur í sömu sókn í byrjun nítjándxx
aldar, blíölyiidur sómaniaður, hvítur
'íytii- •heerum,' að "því er gamlir a-nn--
álar og fornar bækur herma.
SMASAGA EFTIR
iR LO-JOHANS

Eins. og presturinn hélt Lodin
yngri sig mjög við kirkjuna, reyndar
sjaldan inni í henni, þar sem faðirinn
réði ríkjum, heldur utan dyra aS
mestu, og jóladagsmorgun éinn á-
kvað hann að hjálpa föður sínima við
að halda aftur af söfnuðinum, sem
var -vanur að þjóta sem fætur toguðu
út á veg'ina og æða heim.
*
Vopnabúr í kirkjum eru úr sög-
unni nú orðið. En þegar sóknarbænd-
ur þeirra tíma gengu í kirkju, sk.ildu
þeir eftir stafi sína í vopnabúrinu
við innganginn. Þegar komið var
fram í byrjun nítjándu aldar, höfðu
þessi vopnabúr aðeins fá sverð að
geyma. Helzt áttu þau riddaraliðar,
einkennisbúnir þjónar og gósseigend-
ur, og þau voru skilin þarna. eftir,
þar sem menn gengu ekki vopnaðir
í guðshús. En'þess í stað voru þarna
þeim mun fleiri stafir! Gömlu hana-
sóknarbændurnir elská enn þann dag
í dag gild og krókbreið silfurh&nd-
föng, þar seni getur að líta áletruð
nöfn þeirra fæðingardag og helztu
dyggðir. Stafir. skreyttir gráhvítum
silfurslöngum eru yndi þeirra og
eftirlæti og stafir þeirro eru g;rddir
sér3ta_'ðum svip, Gela má næu?,
hversu þeir haía elskað gíafina sína
þegar bessi saga ger.ðist! Þá komu
•jaíiivel betlarar til Mrkju msð hnúð-
ótt^ lurka úr ung^reni eða ejni. Fá-
tæklingarnir í þorpunum og vinnu-
mennirnir á stóru herragörðunum
leituðu sér að efnivið í stafi i skóg-
inum á veturna, þegar þeir fóru að
höggva viS, og þeir héldu €fnilegum
plöntum leyndum. Síðan biðu þeir
árum saman, meðan plönturnar voru
að vaxa, og aS síðustu völdu þeir sér
hinn fullkomna staf — fátæklings-
stafinn með handfangi beygðu af guði
sjálfum — sem þeir lágu svo yfir
aö tálga og skera út og prýddu að
lokum með fangamarki sínu. í þann
tíma var stafurinn o'g hesturinn þeim
meira virði cn konan.
Þennan jóladagsmorgun, sem áður
gctur, læddist Lodin í myrkrinu,
meðan faðirinn var að' prédika, þang-
að sem hcstarnir stóðu bundnir, leysti
íljótasta hestinn og vafð'i mj.ýku heyi
um bjöllur hans. Því næst spennti
"hann hestina fyrir sleða og teymdi
hann að sáhrhliðinu.
Aö því búnu vatí hann sér hlióð-
lega inn í vopnabúrið, sótti stafi
hundruðum saman, lagði þá á sleðann
og ók á harðastökki yfir til kirkjunn-
ar í eysiri sókninni. í vopnabúri
,!ir;.'iM.)kii-!-,iiinnar skipii hann um öll
hergögnin. eins og |>au lögðu sig, tmeri
sica"\ heimlciðis og rcisii staíi ausluv-
fcananna upp 1 vopnabúri vesturhan-
anna. Hann lauk Sllu starfinu á aSeins
hálíri klukkustund. -,,... »..-. .
Þcmaan jólamoxgua prédikaði §amlj