Alþýðublaðið - 24.12.1950, Blaðsíða 19

JÓLAHELGIN
19
til að láta prenta nýjar rímur, svona
illa kveðnar, að taka þær, ef hann
íifir, og hlífa þeim ekki, heldur leit-
ast við að sýna almenningi einskis-
virði þeirra, og hefna svo landsins
og þjóðarinnar, fyrir alla þá skömm,
sem hún verður fyrir af slíkum
mönnum.“
Ritdómur Jónasar Hallgrímssonar
er, eins og ýmsir hafa bent á, ekki
aðeins áfellisdómur um Tistransrím-
ur, hcldur listrænt mat hans á rímna-
kveðskap yfirleitt. Er hann hér langt
á undan sínum tíma. Hann teiur til
lýta margt í hinu hefðbundna rí.mna-
máli, svo sem hinar margvíslegu
kcnningar, sem hvorki Siguröi Breið-
fjörð né öðrum samtíðarmönnum
hans og Jónasar datt í liug að am-
ast við.
Ritdómur Jónasar var svo gust-
mikill, og raunar sumstaðar svo ill-
kvittnislega gáskafullur, að Sigurði
Breiðfjörð hlaut að sárna. Ritdóm-
urinn birtist nafnlaus í ritinu og er
svo aö sjá, sem Sigurður hafi ekki
vitað í fyrstu, hver þeirra Fjölnis-
manna var höfundurinn. Skömmu
eftir að Fjölnir kom út með ritdóm
Jónasar, yrkir Breiðfjörð allmikið á-
deilukvæði, er hann net'ndi ,,Heii-
ræði til Fjölnis“. Birtist bað, ásamt
„Fjölnis rjóma“, í löjóðasmámunum
Sigurðar 1839. Kvæði þetta fer hér
á eftir:
HEILRÆÐI TIL FJÖLNIS
M.ein er þeim, sem í myrkur rata,
og mega ei finna réttan stig;
aumur er sá, sem allir hata,
og aldrei veit að betra sig.
Heilræði enginn honum ljær,
hamingjan einatt þokast fjær.
Vesalings Fjölnir! víst þú sýnir
vina og hollra ráða brest,
auðnunnar vegi einn þú týnir,
að eigin tjóni þú vinnur flest..
Sjá þú þinn kropp og limalag!
það linast og horást sérhvern dag.
Skylda mig því til þessa hvetur,
þar hinir allir veigra sér,
éf ég vissi þér eitthvað betur,
af einlægni vil ég ráða þér.
Heilræða án því heirnur er
hættulegasta synda sker.
Atvinna þín mun illa hlíta,
annan verður að taka sið,
aftan og íraman að þér lmýta
allmargir, sem þú flaðrar við.
Ég veit, af skorti fæðu og fjár
íléttar þú saman slíkar skrár.
Trúðu mér, þú ert tröllfjatlaður,
týndu því slíkri rúnagjörð!
Vertu langt heldur vinnumaður .
og vistaðu þig í Borgarfjörð.
Laglega slíkir lifðu þar
löndum og sér til hagsældar.
Einu gtldir þó bak þitt bogni
og bogi sviti kinnum frá,
þannig má sérhvef sultarkogni
saðning um vora tíma fá.
Einhvern bitann meö æru þá
ofan í þig þú kannt að fá.
Eoa ef þú í annan máta
una mættir þar betur við,
þig mætti enn í læri láta
hjá leirkeranna fyrirsmið,
til þess að hcrða og hnoða lcir,
því hressir og saddir ganga þeir.
Fjölnir minn!* þú ert eins og aðrjr,
sem ætla sér 'stórt, en heykjast við.
Þig vantar, til að fljúga, fjaðrir!
af fótunum heldur þiggðu lið.
Menn halda jörðin haldi þér,
því htírra margan hún stærri ber.
Iiitt sér nú hver með oþnum augum,
sem ofurlítið hefur vit,
að stolin nöfn frá dauðum draugum
duga ei til að prýða rit,
haltu við skírnarheitið þitt! ^
hafa láttu hann óði'nn sitt!
MANNSÖNGSBROT.
Ekki lét Sigurður lieldur hjá líða
að minnast Fjölnis í rímum sínum.
í 10. mansöng Gísla, rjmiya Súrsson-
ar, sem kveönar eru 1838, ristir hann
Fjölni níö. Þar kveður hann svo að
orði:
Fjölnir leiöi, er fræða gjörð
fornri eyðir víða,
fer á skeiði um fanlia jörð,
í'ús að meiða og níða.
.Bólginn lýir barka sinn,
buldrið dfýgir sléttum,
til vor spýju ælir inn
af þeim nýju réttum.
Fósturjarðar frama hann
í'ýsist skarða illa,
en með farða útlendan
eyjú Garðars í'ylla.
Kvæðum fróðum lands um lóð
lengi þjóðir safni,
en lasta bjóður fram um í'lóð
fjúki í Óðitis nafni.
SVAR í ÓEUNDNU MÁLI.
Ekki lét Sigurður við það sitja, að
yrkja um Fjölni, heldur ritaði hann
einnig svar til hans í óbundnu máli.
Svar þetta mun Sigurður hafa ætlað
, að gel'a út sérstakt, ásamt nokkvum
skammakvæðufri um Fjölni, eftir sig.
og aðra. En kverið sá aldrei dagsins,
ljós, hvað sem valdið. hefur. Hefur
það legið óprent.að fram á þennan
dag. Eiginhandarrit Sigurðar er varð-
veitt i Lbs. 2376, 8vo. Fyrirsögnin er
„Ansvar til Fjölner^, (siá hans þridia'
árgang Sídu 18du) frá Sigurdi Breíd.
fiörð. — Allur er jöfnudurinn Gód-
ur.“
Svar þetta er til í mörgumafskrift-
um, sem vitna um útbreiðslu þess. í
afskriftum er fyrirsögnin með ýmsu,
móti. Sumstaðar nefnist það „Til
níðritsihs Fjölnis“, (Lbs. 2214, 8vo)
eða ,,Ein nauðsynleg viðvaran til níð-
ritsins Fjölnis" (í. B. 640, 8vo). íeinu
handriti (Lbs. 2221, 8vo) er fyrir-
sögnin „Viðvörun til Fjölnis“.
Hér fer á eftir „ansvar“ Sigurðar,
prentað í fyrsta sinn. Er það birt eftir
eiginbandarriti skáldsins. Er hvei’gi
úr því feílt, en stafsetningu hefur
verið breytt í nútímahorf.
„ANSVAR TIL FJÖLNERS“.
Það er máske á litlu viti byggt,
að tak'a andsvörum á móti svo ó-
merkilegu máli scm níðritabókin
Fjölnir hefur með að fara, og bæði
þarf þar til stöðuglyndi og hógværð
ef vel á að fara, því bezt hæfir hon-
um þegjandi forakt, eins og hlufall
hans er í flestum stöðum. —• En þar
ég úú merki að hinir hávísu höfund-
ar Sunnanpóstsins ekki fremur sýn-
ast að vilja vanvirðá bækur sínar
með nafni hans, vil ég ekki telja mér
vánsa í að sletta i hann nokkrum
línum, því jafnir bræður leika bezt,
þar sem við Fjölnir eigustum við,
enda hefur hann ékki sparað að ausa
yfir mig saklaúsan ölíum sínum
rangsleitnisrökum, mcð sinni ókær-
legu meðferð á rímum mínum af
Tistrani og Indíönu, um hverjar
liann er mjög svo óðamála orðinn í
þriðju hiisgangsferðinni sinni, sem
þar má lesa frá 18. til 19. síðu lians,
(Framh. á 39. síðu.)