Alþýðublaðið - 24.12.1950, Blaðsíða 39

JÓLAHELGIN
39
Framhald aí 19. blaðsíðy.
ípSnlr og Sigurður Breiðfjörð.
og virðist þó sem .F.jölair alþir ,sé_
nógu álappalegur í flakki sínu. þó
þessar greinar ekki hefðu brotizt
fram til að sýna ókærleika, ofstopa,
heiinsku, illfýsi og rangsleitni höf-
undanna. Að leitast við að réttlæta
rímur mínar móti þessara fimm fram-
töjdu .ó'vætta-idpmstóli, dettur mér
ekki til hugar, því ég veit allir sjá
Ijóslega af hvaða hat.ri og heimsku
hann leitast við að gera þær allar
að hortittum, eða réttara sagt, mik-
inn part af því íslenzka máli,
því þegar öll þau oi'ð, sem
hann þar íram tekur í þremur
flokkum, skyldu verða hortittir, tap-
ar íslen?kan isýó gjörsamlega m^etti
sínum, að með henni verður þá
hvorki hrósað né álasað fögru eður
Ijótu, illu e.ða góðu. Ekki getur
Fjölnir )ieldur< sjálíþf sem eþki
heldur 'er vonlegt. — samanruglað
sundurlausu máli né ljóðaklúðri sínu,
án þess að brúka þcssi orð, sem hann
kallar hortitti, því þau verða aldrei
frá íslenzkunni slitin. Mega því all-
ir sjá, hvað blindandi höfundur níðir
hjá öðrum það hann brúkar i?jálfúr,
án þess ao láta sér koma til hugar
að finna nein rök fyrir rausi sínu;
því sýnist sem sannleikur, fegurð og
upplýsing sé alstaðar eins langtifrá •
Fjölni og austrið er vestrinú, og er
því bæði formáli hans: al’lur, og það'
úr honum þrítuggna fnotto ofðið 'að-
h'látur. manna; það er til að mvnda
eins og þegar sjóræningjar vília
lokka sig nálægt þeim frómlyndu
með fölsku flaggi, til að firra þá fé
og frelsi.
Ekki get ég hér brúkað •stöfunar-
máta Fjölnis, þvi ég vil hvorki læra
það né aunað verra, sem hann hefur
í böggum jsínum,, og má, hann ekki
fyrir þá skúld' fitja. upp á trýnið.
Það e’r éfeki óheþpfð ráð íyrir höf-
undana, sem ekki vilja láta n.öín
sín verða augljós með níðglósunum,
að láta Fjölni sinn tala fyrir þá alla,
því þó þvílík aðferð sýnjst að breiða
fullkomna svarta skýlu upp yfir
höfuð á æruhorgrind höfundanna,
telja þeir ekki með skaða sínum.
Hver, sem nennir að lesa Fjölni,
og einkum eitthvað af [hinu]. leiðin-
gjarna ljóðabuldri hans, getur fljótt
safnað sér löngum flokkum af orð-
réttum sömu hortittum, sem hann
fram tínir úr Tistransrímum, sem ég
ekki vildi kalla því nafni eftir öðr-
um höfundum. Til dæmis leggur
Fjölnir aftast frá sér í árhúsgangin-
um seinast níðkvæði um náttúruna,
sem Ólafur nokkur Indriðason hefur
gefið honum inn við 'Iíklega Jiröngri
og kúgandi fæðingu. Kvæðið er ekki
nema fjórar sannkaUaðar bögur, og
getur því ekki innihaldið eins mikið
af hortit.tum Fjölnis og allar Tistras-
rímur, samt greip ég þar úr áðan
nokkra, sem ég líka snöggvast skal
raða í samkyns þrjá flokka og Fjöln-
ir framsetur úr rímunum, og fæ ég
þá í fyirsta flokkinn: „Blítt“, „fagur“,
„fásknlðugur", í þann flokkinn- finn
ég minnst, því Fjolnir er líklega orð-
fár þar sem ekki á að níða eitthvað.
í annan flokk, sem þeir eiga, sem
höfundinum ér illa við, fann ég:
„Heljarhundur“, | „bölva . bjóðurý,
„fól“„ ,:,grimmúéigar‘i, . „ólmur“:,
„voðalegur“, „hræðilegur11, „illur“,
„grimmt“, „glyrnur“, „hvoftur",
'í þriðja flokk, sem á að inni-
halda málleysur, get ég talið:
ý,B}fa“, „jökulíláa", „pólardæmi“,
„syellgan“, „fratar“, ,,flæsir“. Þetta
• vildi ég sámt ekki állt hafa
kallað hortitti, ef ekki öldungis öll
samslags örð væru framtínd úr Tist-
ransrímum undir því nafni, en ég
verð að skammta Fjölni úr sama
mæli og hann veíur méf, þvj synd
liéld ég væri að gera hóiíuín órétt,
því nóg er satt að seg;ja. Vildu menn
nú renna líkum augum sem Jiann
h'yéssir á rímuf minar, til þess dauð-
horaða innihalds óg okristilegá • efri-
is, sém bögur Jiessar innihaldn, ér
það eins og ég áðan sagði, níð um
það okkur ófnisSanlega afkvæmi
náttúrunnar, veturinn, hverjum al-
veldið befur boðið að halda sínum
tíma tU veraldarinnar enda; og vílar
samt ekki einfeldnismaðurinn fyrir
sér, að kalla sinn upp úr eddu skírða
vetur öllum þeim níðtittum, sem áð-
an taldi ég í annan flokkinn. — Mr.
Ólafúr okkar hefur líklega heyrt ein-
hvern geta um skáldalygi, og heldur
því máske það sé vegurinn til að
verða skáld, að æfa sig í henni;
hann gerir líka því sitt sárasta í að
ljúga upp á náttúruna nærgætnis-
lausum fádæmum, til dæmis segir
hanrt, að dagúr nú'e,kki skuli fást
oftar, að heljafhundurmn troði þétt
upp með skugga áttirnar, að klungr-
ið á jörðunni reki bungur upp úr
himninum, til að mynda eins ogkött-
urinn hans Útgarða-Loka sál.; bíf-
urnar segjr hann bölvabróðirinn
teygi suður á Semblu og norður í
Grænland, sem líklega höfundúrinn
^ajdrej; ;sér ,né séð hefur hvorugt af,
þó er skrokkúrinn áf allri þessari ó-
freskju, sem fyllir svo gjörsamlega
heiminn, klæddur í feldarkorn af
upplognum úlfi.
Hvernig hann flæmist um Pólar-
dæmin með Ólaf sinn skil ég ekki;
kafaldið kallar hann malaðan aur,
sem óvætturin blæs grimmilegast,
og einkum á Austfjörðum, svo Ólaf-
ur má flýja inn í eldliúshorn. líkt og
hann lætur sólina gera; úr nösunum
og öllum götunum á þessu viðundri
útkemur þó mjöll, en úr hvoftinum
kólga; loksins hrópar þetta dáfall-
lega dýr á sínu máii, sem skáldfíflið
mun þykjast skilja, þennan ógurlega
dóirí í eyru honum; „Allar skephur
nú skulu di-cpnar“, uh'dán hverjum
Ólafur í eldhúsi sínu mun liafa app-
ellerað, því annars væri víst líkræða
yfir hann einhversstaðar í grautar-
vömbinni á vini hans Ejölni. — Hér
lýkur. hú að segja frá þessu kvæði,
og heföi cftii: minhi livggju verið
skammar og skaðaminna, að láta sér
naigja að segja frá því í einfaldri
prosa, að veturinn væri kominn á
Austfjör'ðum, eí Fjölni þykja það
annars nokkrar undrafréttir.
Þó vil ég nú. til aö vinga mig við
Ólaf aftur, bætá hér við, að ég meiníf
þetta kvæði hans, hváð grátlegá
Vanskapað sein það. ev, vera skáld-
legást'. í' öllu ’sámsulli Fjölnis; samt
yæi’i Ólafi. ráðándi til, að yrkja nú
ekki oftar, og allra sízt í skóla og
samsæti með Fjölni. Því hjá Fjölni
á heima orðtækið: Flest étursvangur
prestur og soltinn djákni.
Annar lofsöngur stendúr fremst
í Fjölni, sem ekki er fegri, Iíann
samanhangir af eintómum hortittum,