Vísir - 30.04.1933, Page 2

VÍSIR
;*sfew*vV. • ^y,.
n

Stofna
Skrifstofuhús S. í. S- við Sölfhólsgötu.
Sápuverksmiðian ,Sjðfn‘
Akureyri
framleiðir allar tegundir af sápu, svo sem krystalsápu, græn-
sápu, sólsápu og liandsápu af ýmsum gerðum.
Enginn íslendingur ætti framar að gera sig sekan í því,
að kaupa útlenda sápu.
Sápan frá „Sjöfn“ fæst hjá öllum kaupfélögum landsins
og mörgum kaupmönnum.
f heildsölu hjá oss eða beint frá verksmiðjunni á Akureyri.
Samband fslenskra samvinnufélaga
Reykjavík.
Sími 1080. Sími 1080.
Kiæð&verksmiðjan „Gefjnn
li
Akupeypi
vinnur lopa, band og dúka úr islenskri ull.
fjTÍrliggjandi:
Lopa af ýmsum litum,
Band, margar tegundir,
Karlmannafataefni,
Yfirfrakkaefni,
Dreng j af ataef ni,
Kjólaefni,
Kvenlcápuefni.
Sportbuxur,
Skyrtur með rennilás.
Hásetabuxur,
Hásetastakkar (doppur),
Prjónavörur, ýmiskonar.
Hefir altaf
Verksmiðjan hefir útsölumenn í flestum verslunarstöð-
um landsins. í Reykjavík hefir verksmiðjan útsölu og sauma-
stofu á Laugaveg 33, en eftir 14. mai á Laugaveg 10. Þar eru
til sölu allar tegundir af framíéiðsluvörum verksmiðjunnar,
og þar fást klæðskerasaumuð föt og frakkar, úr góðu efiii,
fyrir lágt verð.
Simi útsölunnar er 2838.
Eigendup þess epu 30 samvinnuf
; ' i
iandsiiis. — Tala félagsmanLna
Klæðaverksmiðjan Gefjun, AkurejTÍ.
Samvinnuhreyfingin á Islandi byrjaði
um 1870. Þau verslunarfélög bænda, sem
stofnuð voru um það leyti, náðu þó eigi
varanlegum þroska, en liðu undir lok eft-
ir fárra ára starf. Fyrsta samvinnufélag-
ið, sem festi djúpar rætur og varð lang-
líft í landinu, var Kaupfélag Þingejánga,
er var stofnað 1882. Stofnendur þess voru
bændur, sem höfðu komið auga á nauð-
syn þess, að ná versluninni í sínar eigin
hendur, og losna á þann hátt undan valdi
danskra kaupmanna, sem á þeim tímum
voru því nær einvaldir á sviði verslunar og
viðskifta í flestum kaupstöðum og kaup-
túnum landsins. Bændunum var það ljóst,
að meðan svo var liáttað verslunarmálun-
um, að eríendir kaupmenn gátu ráðið út-
söluverðinu á þeim erlendu vörum, sem
fluttar voru til landsins, og jafnframt
skamtað landsmönnum verð fyrir islenska
framleiðslu, án þess að viðskiftamennirn-
ir hefðu þar nokkurn íhlutunarrétt, þá var
altaf sú hætta yfirvofandi, að kaupmenn-
irnir notuðu þessa aðstöðu til þess að
auðga sjálfa sig af viðskiftunum meira en
góðu hófi gegndi, og hindruðu á þann hátt
efnalegar framfarir í landinu. Verslunar-
samtök bændanna voru þyí einn mikils-
verðasti þátturinn í frelsisbaráttu þjóðar-
innar á þeim tímum.
Fleiri kaupfélög risu upp í ýmsum hér-
uðum landsins. Alstaðar voru það bænd-
ur, sem mynduðu félögin, og þannig er
það enn i dag, að bændumir em helstu
Smerkisberar samvinnustefnunnar á ís-
landi, þótt sjómenn og verkamenn í kaup-
stöðum landsins hafi einnig á síðari ár-
um myndað nokkur samvinnufélög til
verslunar og atvinnureksturs. Félögin önn-
uðust innkaup erlendra vara fyrir félags-
mennina og enn fremur sölu framleiðsl-
unnar. Eitt af fyrstu verkum flestra félaga,
var að reisa sláturhús á verslunarstöðun-
um, þvi að bætt meðferð islenskra vara var
frá upphafi mikilsverður þápur i starfi
félaganna, enda kom árangur jæirrar starf-
semi brátt í Ijós með hækkandi verði is-
lenskra vara á erlendum markaði. í þessu
sambandi má benda á það, að Ivf. Þing-
eyinga byrjaði að láta framkvæma ullar-
mat, löngu áður en nokkrar reglur voru
settar um vörumat hér á landi.
Fyrstu 2—3 áratugina höfðu káupfélög-
in viðskifti viði útlenda umboðssala, s,em
útveguðu þeim vörur og seldu afurðir
jieirra utanlands. Samvinnumönnunum
varð jiað hrátt ljóst, að eins og það var
ávinningur fyrir livern einstakan bónda,
að vera i kaupfélagi, var jiað einjiig liags-
munamál fyrir félögin að sameinast um
heildverslunina. Það varð því næsti áfang-
inn hjá samvinnumönnum, að ná einnig
þeim þætti viðskiftanna í eigin liendur,
og í því skyni mynduðu þrjú félög í Þing-
eyjarsýslu samband sín á milli árið 1902,
sem þau nefndu „Sambandskaupfélag
Þingeyinga“. Fyrstu árin hafði Samband-
ið þó ekki á hendi innkaup eða sölu á
vörum fyrir félögin, en sendi stundum
mann til Englands og Danmerkur, til að
aðstoða umboðsmenn félaganna við vöru-
kaup o. fL
Árið 1907 voru 7 félög gengin í Sam-
bandið. Var þá nafni þess breytt og það
nefnt „Sambandskaupfélag Islands“. Á
því ári byrjaði Sambandið að selja aðal-
útflutningsvöru félaganna, saltkjötið. —
Sama ár byrjaði Sambandið einnig að
gefa út tímarit, sem hefir komið út síð-
an, 3—4 sinnum á ári.
Á aðalfundi Sambandsins 10. ágúst 1910
var nafni þess breytt i „Samband íslenskra
samvinnufélaga“, sem það hefir heitið síð-
an. Veturinn 1912 byrjaði það að senda
mann um sveitir landsins, til að flytja
fyrirlestra um samvinnumál, og hefir gert
það flesta vetur síðan.
Árið 1915 voru Sambandsfélögin orðin
9 að tölu. Þá setti Sambandið á stofn
skrifstofu i Kaupmannahöfn og fór að
selja allar helsu útflutningsvörur' félag-
anna og kaupa inn vörur fyrir þau.
Árið 1917 var aðalskrifstofa jiess flutt
til Reykjavikur, og hefir verið jiar siðan,
en skrifstofan i Kaupmannahöfn liélt
áfram sem útbú frá aðalskrifstofunni. Ár-
ið 1917 sendi Sambandið erindreka til
New York, til að annast jiar innkaup og
sölu. 1920 var sett á stofn skrifstofa í
Leith, en þá jafnframt hætt að hafa er-
indreka í New York. Veturinn 1916 byrj-
aði Sambandið að haldá námskeið fynr
samvinnumenn, en haustið 1918 stofnaði
það Samvinnuskólann, sem hefir starfað
síðan og er tveggja vetra skóli.
Árið 1917 voru 15 félög komin í Sam-
bandið. Eftirþað fór þeim óðum að f jölga
og nú eru þessi samvinnufélög i Sam-
bandinu:
1.
2.
. 3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
16.
17.
18.
19.
20.
21.
22.
23.
Kf. Snæfellsáss, Arnarstapa.
— Stykkishólms, Stykkishólmi.
— Hvammsfjarðar, Búðardal.
— Saurbæinga, Salthólmavik.
— Króksfjarðar, Króksfjarðarnesi.
— Rauðsendinga, Patreksfirði.
— Dýrfirðinga, Þingeyri.
— Önfirðinga, Flateyri.
— ísfirðinga, Isafirði.
— Nauteyrarhrepps, Arngerðareyri.
Vf. Steingrímsfjarðar, Hólmavik.
— Hrútfirðinga, Borðeyri.
Kf. Vestur-Húnvetninga, Hvamms-
tanga.
Slf. Austur-Húnvetninga, Blönduósi.
Kf. Húnvetninga, Blönduósi.
Vf. Vindhælinga, Skagaströnd.
Slf. Skagfirðinga, Sauðárkrók.
Kf. Skagfirðinga, Sauðárkrók.
— Fellshrepps, Hofsós.
Svf. Fljótamanna, Haganesvík.
Kf. Siglfirðinga, Siglufirði.
—i Verkamanna, Akureyri.
— Eyfirðinga, Akureyri.