Vísir - 30.04.1933, Qupperneq 9

VÍSIR
30. apríl 1933.
Lárus Gr
Stofnsett 1877.
RETKJAVÍK.
Bankastræti 5 og Þingholtsstræti 11.
Símar: 3082, 3882 og 4882.
Besta sönnun fyrir því að vér seljum og framleiðum
fyrstíi ílokks
SKÓFATNAÐ,
er liin sívaxandi sala, frá fyrstu byr jun,\enda hefir hags
viðskiftavinanna ávalt verið gætt og svo mun fram-
vegis verða.
Fyrir ári síðan byr juðum vér að framleiða hússkó úr
skinni — svokallaða „Spartaskó“ — í smáum stíl, en
brátt jókst eftii'spurnin svo að bæta varð við vélum og
starfsfólki. Á þessum stutta tíma hafa neðantaldar teg-
undir unnið sér almenningshylli, enda er til fram-
leiðslunnar vandað, sein mest má verða,
og skóverslun.
nýtísku vélar og besta fáanlegt efni notað og vinnan
framkvæmd af þaulvönu starfsfólki.
Vér framleiðum:
Hússkó (,,Sparta“) úr svörtu og brúnu skinni með
Cromléðurbotnum.
Filtskó í ýmsum litum, með Cromleðurbotnum.
Leikfimisskó úrhvitum striga, með Cromleðurbotnum.
irmiskó fyrir kvenfólk og karlmenn úr ýmsum skinn-
tegundum með Cromleðurbotnum.
Ofangreindar tegundir sel jum vér í heildsölu, þó að
eins til þeirra staða, sem vér ekki þegar höfum útsölu-
menn. — Öllum fyrirspumum svarað greiðlega.
• *>
Virðingarfylst
Lárus G. Lúðvígsson,
skóverslun.
Elftir dr. phil. Björn Björnsson.
Bjöm Björnsson.
1 sveita þíns andlitis skalt þú
brau'ðs þíns neyta.
Þessi setning hinna austrænu
trúarbragða, sem hlotið hafa
meiri þýðingu fyrir Iand kvöld-
sólarinnar en nokkur önnur
trúarbrögð Austurlanda, varpar
skýru ljósi á eðlishneigð þeirr-
ar þjóðar, er þau fæddust með
og er jafnframt talandi tákn
sinna tima. Vinnan er bölvun,
refsivöndur, lagður um aldur
og æfi á herðar mannkynsins
um leið og það steig hið fyrsta
spor frá hinu frumstæða þró-
nnarstigi dýrsins, lyfti sér til
flugs í leit að æðri skilningi á
tilverunni, gerði uppreisn á
móti hinni ólífrænu, eilifu nátt-
úru, sem alið hefir sjálft lífið í
skauti sínu og nært það við
barm sér. Maðurinn vill gerast
herra jarðarinnar, brjóta til
mergjar hin leyndu náttúru-
lögmál, ná lykiavöldimum að
hinum óteljandi, óþrjótandi
orkulindum, skapa sér sjálfur
þá Paradis, sem honum hafði
verið heitið, ef hann gæti varð-
veitt hina saklausu guðlegu
nekt sina, falið um eilífð neista
skilningsins í brjósti sinu, en
hafði glatað vegna þrár sinnar
eftir fullkömnun.
Upphaflega og lengi vel er
öll hugsun trúarlegs eðlis, allar
skýringar á fyrirJjrigðum í
náttúrunni, i umhverfi daglegs
lífs, leit að uppruna þeirra og
eðlis i yfimáttúrlegum, dular-
fullum öflum. Heimþrá manns-
andans, eftir æðri, uppruna-
legum heimkynnum, handan
við takmörk skynheimsins,
villir honum sýn á hinum eig-
inlegu, nærliggjandi viðfangs-
efnum lifsins hér á jörðu.
Þó að þróunarferill framleiðslu
I og síðar viðskiftalífsins, sem
óefað er sterkasti þátturinn í
öllu þvi margþætta starfi og
striti mannkynsins til uppfyll-
ingar þess náttúrulögmáls, sem
allar lifandi verur jarðarinnar
eru fæddar til að rækja: verið
frjósöm og fyllið jörðina, móti
félags — þ. e. alt menningar-
lífið meir en nokkuð annað,
verður það samt mjög seint að
íhugunarefni mannsandans.
Það er of hversdagslegt, of
sjálfsagt, of jarðneskt til að
geta vakið sérstaka athygli á
sér. Enda var það i raun og
veru of fáþætt og einhliða til
þess á meðan sárabtil félagsleg
verkaskifting þektist. Viðskift-
in voru miklu fremur undan-
tekning en regla. Þannig var
það á miðöldum i hinum ger-
manska heimi. Jafnvel á
blómaskeiðum fomaldarmenn-
ingar Grikkja og Rómverja var
sama máli að gegna. Að eins
yfirstéttimar höfðu tækifairi
til að rækja aðrar þarfir en hin-
ar eiginlegu bfs- eða náttúru-
þarfir. Stéttír þessar voru til-
tölulega fámennar. Albr hinir
voru ófrjálsir, bundnir á klafa
framleiðslustarfseminnar i
þágu æðri stéttanna eða voru
blátt áfram sníkjudýr á póli-
tískri metorðafýsn þeirra og
hégómagirni. Öllum þox-ra f ólks-
ins er það sameiginlegt, að lífs-
nauðsynjar þær, sem þvi er
skamtað úr hnefa, nægja að
eins til að forða þvi frá hungri
og dauða þegar best lætur. En
af því að viðskiftín eru ekki
orðinn neinn fastur þáttur i fé-
lagslífinu, fylgir hungurvofan
tiðum í fótspor harðæra og
uppskerubrests. Samgön gurnar
eru of ófullkomnar og ófub-
nægjanvb tíl að geta jafnað ó-
samræmið milli gnægðar og
skorts, hvort sem heldur er i
tíma eða rúmi.
t fornöld og fram á síðasta
hluta miðalda (frarn um
1100) yfirgnæfir frumfram-
leiðslustarfsemin og eiginfram-
leiðslaheiinilannaánfélagslegr-
ar verkaskiftingar í athafnalif-
inu. Þó að á stórbúuhum i róm-
verska rikinu, sem mynduðu
hinn efnalega grundvöll yfir-
stéttanna, tíðkaðist mjög fjöl-
breytt teknisk verkaskiftíng
milli hinna ófrjálsu starfs-
krafta, milli þrælanna, höfðu
þausamteðaöllu heldureinmitt
þess vegna öfluga tilhneigingu
til sjálfsfullnægingar, til að úti-
loka sig frá viðskiftalegu sam-
bandi við umheiminn. A
renaiesancetimunum í Ítalíu er
þtíssi sama hugsjón enn þá hin
rikjandi stefna i framleiðslu-
starfseminni. 1 rómverska rik-
inu bryddi snemma á tilraun-
um af hendi rikisvaldsins til að
auka velferð þegnanúa, t. d.
með laguiugu vega, vatnsleiðsla
og baða o. s. frv. En þessi við-
leitni á uð litlu leyti rætur sínar
að rekja til umhyggju fyrir
viðskif talífinu. Vegirnir hafa
fyrst og fremst hernaðarlega
þýðingu og þeir eru bygðir að-
abega.með tiUití til þess. í hin-
um stórfenglegu byggingum op-
inberast bsthneigð og metnað-
argirni valdhafanna. Þær hafa
jafnframt orðið minnismerki
rányrkju þeirrar á vinnukraft-
inum, sem alstaðar tiðkaðist, þó
að það væri ekki tilætlunin.
Mannvirki þeirra 'tima voru
fyrst og fremst sprottin upp aí
rótum valdboðs hinna voldugu
en ekki viðskiftalegum stofni
eins og flest mannvirki og
menningartæki mitimans. .Af
hinum tveimur sterku þátt-
um viðskiftalífsins, valdi og
viðskiftalögmáli, var sá fyr-*
nefndi einn ríkjandi i at-
hafna og framleiðslustarfsemi
fyrri tíma. Fé og fjármunir
höfðu enn ekki fengið nema ó-
fullkominn aðgang að þeim
véttvangi. Allan þennan tíma er
hin líkamlega vinna í litlum
metum höfð viðast livar. Hún
er hlutskifti þrælanna og því
frjálsbornum og tignum mönn-
um ósamboðin. Ef þeir eiga að
halda hinni félagslegu virðingu
sinni óskertri, verða þeir alger-
lega að snúa bakinu við ba-ði
framleiðslu og arðstarfseminni
"(hin síðarnefnda á þá enn nærri
eingöngu heima i versluninni)
en helga sig stjómmála- og
heimspekisiðkunum.
í fornöld er hagfræðin,að svo
miklu leyti sem hún er til, ein
grein af stjórnfræði og’ sið-
fræði, á miðöldum tilheyrir hún
siðfræði og guðfræði. Aristotel-
es lagði grundvöUiim að verð-
gUdis og verðkenningunni. A
síðari hluta m,iðaldanna, þegar
verslun og viðskiíti (þar með
pernngaviðskiftin) taka að auk-
ast, að nokkiái leyti i sambandi
við krossferðimar, vefður
kirkjan, sem gerir sig heima-
komna á ölhim sviðum félags-
lifsins, að taka afstöðn til við-
skiftamálanna. Hún skoðar
þau, eins og að bkindum lætur,
fyrst og fremst frá spjónarmiði
kristilegs siðgæðis. Aðalstarf-
semi kaupmannastéttarinnar og
vaxtatöku af peningum for-
dæmir hún sein svik eða þjófn-
að. Kenningar Tómasar frá
Aquino, sem þýddi, jók og
endurbætti i kristilegimi anda
hagfræðiskenningar Aritoteles-
ar leiddu af sér kirkjulegtbann
gegn vaxtatökum. Annars legg-
ur viðskiftastarfsemin enn
leið sína fyrir það mesta um
gamla farvegi. .larðvegurinn er
þvi ófrjór fyrir framþróun við-
skiftabfsins og þá einnig fyrir
þióun þeirrar fræðigreinar, sem
smám saman skapaðist i sam-
bandi við þau, þegar fylbng
timans var komin i þvi tillití.
Þau viðhorf voru fyrst fyrir
hendi, þegar nýi timinn hóf
göngu sína. Ný öfl og nýir, áð-
ur óþektir straumar bera við-
skiftalífið inn á nýjar brautir.
F.undur Ameriku og sjóleiðar-
innar til Indlands gaf þvi þann
:?