Vísir - 24.12.1953, Qupperneq 6

«
JÓLABLAÐ VÍSIS
Fljótandi hallir óös keisara
Eftir Adrian Bury.
Tvö stórskipsflök hafði
hið tæra og fagra Nemi-vatn
að geyma. Þau voru ef til vill
' hlaðin auðævum Kaligulu,
hins brjálaða keisara. Marg-
sinnis var reynt að hefja
skipin upp — og loks tókst
það.
Linn af frægustu og fegurstu
stöðum í Evrópu er Nemi-
'va ilð. Það er hér um bil í 15
enskra mílna f jarlægð frá
’Bómaborg. Það er sporöskju-
lagai og endurspeglar hinn
dýilega himinbláma yfir Ítalíu
'svo fagurlega, að það hefur á-
vallt verið kallað Spegill
Diönu.
Rómverjar voru voldugir
íyrir 2000 árum og geymast
■ jna ^ar minjar frá þeim tíma.
■Meðal gersemánna voru gal-
eiður miklar, sem hafðar voru
á Nemivatni. Voru þ"' - " 5 öll-
um útbúnaði sem ðrrau Jegustu
hallir, enda notaðar til
skemmtisiglinga og veizluhalda.
En • árum saman lágu þær í i lætishestinn sinn gerði hann að
jmyrku djúpi Nemivatnsins og i-æðismanni. Á einu ári sólund-
fólk gerði sér margvíslegar aði hann meir fé, en sem
hugmyndir um útlit þeirra og samsvaraði fimm og hálfri millj.
skraut. j þá veginn af liðsforingja úr
Á. fyrri öldum kristninnar j lífverði sínum.
Tiberíus, urðu honum afdrifa-
rík. Hann brj.áiaðist og tvö síð-
ustu árin, sem hann Iifði varð
hann einn af hinum grimmustu
harðstjórum sem ríktu yfir
Rómaveldi. — (Sumir sögurit-
arar halda því fram, að Kali-
gúla hafi veikzt hastarlega af
heilabólgu, en er hann komst á
fætur, hafi orðið þessi skvndi-
legu umskipti á hegðan hans
og vinsældum).
Hann ætlaði sér að fullkomna
verk Julíusar Cæsars og sigra
Bretland. En þegar hann var
kominn til Boulogne, sá hann
sig um hönd og setti allan her-
inn í að tína skeljar, sem hann
sendi til Rómar, til vitnis um
það að hann liefði sigrað hafið.
Kaligúla rak í útlegð eða drap
flesta ættingja sína og dansaði
og skemmti sér meðan fórnai- ,Hann ætlaði að re>"na hvel'niS
dýrin voru vegin í návist hans.
brotnaði stykki úr framstafni
annars skipsins og mönnum
skildist að þau myndi með
þessu lagi brotna í smátt við
átökin. Var þá tilraunum Al-
bertis lokið. Menn, sem vit
höfðu á fornminjum, hirtu við-
arbúta og' brot, sem upp höfðu
komið. Báru þau vitni um þessa
dýrgripi sem í djúpinu lágu og
biðu hagkvæmari björgunarað-
ferða. Fólk ímyndaði sér að
skipin hefði verið full af gulli
og gimsteinum er Kalig'úla lét
sökkva þeim í taumlausu svalli
sínu og brjálsemi.
Girnilegar sem fyr.
I hundrað ár lágu snekkjurn-
ar aftur óhreyfðar. En girnileg-
ar þóttu þær eigi að síður. Og
þá kom til Francesco de Marchi,
sem einnig var byggingameist-
ari og hernaðarvélfræðingur.
menn halda
fjársjóði.
að geymi mikh
sjónarmiði og líklega merkileg-
asti fundur fornleifa á þessari
öld.
Annað 214 fct,
hitt 219 fet.
Sannleikurinn er sá, að
snekkjurnar eru sannanir fyrir
því hvernig Rómverjar byggðu
S'dp á þeím dögum og eru ekki
a'ðrir vitnisburðir til um það.
Eru þessi skip svo íullkomin
að gerð, að vatnið gat ekki
Vatns’^irðið lækkað.
Árið 1895 fór fram enn ein unnið á þeim á tvö þúsund ár-
tilraun í „hinum miklu ofbeld- um.
Hann lét í ljós þá ósk, að höfuð
allra Rómverja sæti á einurn
hálsi, svo að hann gæti höggv-
ið þau öll af í einu höggi. Eftir-
hafa þær vafalaust verið álitnar
-nf' vstyggilegar leifar frá
heiðnum sið, sem bezt væri
ge’-radar í sinni votu gröf, þar
f.fm leir og vatnagróður settist
að og hyldi þær smátt og smátt.
En aldrei gleymdust þó þessi
Bkip.
Fiskimenn máttu minnast
þeirra, hver kynslóðin eftir
að; a. Því að oft komu þeir heim
ni'.ð net sín rifin eftir yfir-
by.ggingu skipanna eða hluti,
sem úr þeim höfðu losnað.
Ftundum komu þeir líka heim
með súlnabrotsbronshöfuð,
myntir, litaða gólftígla eða
annað lauslegt.
Hlræmdur harðstjóri.
Qumir af þessum
b;"U merki Gaiusar, þriðja son- j vatni.
ar Germanicusar. Gaius var
kjörsonur Tiberiusár keisara,
sem uppi var þegar Kristur var
kmssfestur. Gaius hlaut viður-
nefnið Kaligula, af því að hann
Lík.legt má þykja að mikið
af þessari nefndu fjárlræð hafi
verið varið til að byggja skraut-
snekkjur þessar. Langlíf var
sögusögn um það, að Kaligúla
hafi kallað hirð sína og ætt-
ingja út á skipin, látið kveikja
þeirn og síðan skipað svo fyrir,
að þeim skjddi sökkt. En eng-
ar sannanir eru fyrir þessu í
sögu Rómverja.
Verið getur að þessar snekkj-
ur hafi verið notaðar af öðrum
keisurum eða ríkismönnum, on
íðan hrörnað og það verðmætt,
em í þeim var verið burtu
lutt. Þær hafa síðan gisnað og
sokkið eins og aðrar vanhirtar
fleytur. En í skrautsölum þeirra
léku sér síðar milljónir af smá-
t.ækist.
Ekki virtist þó Marchi vera
hugkvæmdasamari en Alberti,
nema að því leyti, að hann not-
aði köfunarbúning, sem Guigli-
elmo de Lorena hafði fundið
upp. Köfunarbúningurinn var
fremur frumstæður og kristall
greyptur i hjálminn. En í bún-
ingnum fór Marchi niður á botn
á vatninu og gat skoðað skipin
gaumgæfileg'a.
Stórfiskavöður
leggja til atlögu.
í skýrslu sinni segir hann frá
því, að hann hafi verið heila
klukkustund niðri í vatninu, en
hafi þá orðið að koma upp sök-
um kulda. Hendir hann og'
mjög gaman að sjálfum sér aí
því, að hann hafi ekki gert sér
ljóst hvað kris.tallinn stækkaði
það, sem fyrir augu bar. Hafði
hann orðið dauðhræddur er
Irann sá heila stórfiskavöðu
isaðförmn“ sem kallaðar voru.
Eliseo Borghi og Vittorio Mal-
fatti gerðu þá tilraun, en voru
þó engu nær en aðrir sem reynt
höfðu að ná upp snekkjunum.
Þeir náðu einhverjum brotum
úr viðunum og minjum frá for-
tíðinni. Kafara ágæta höfðu
þeir til hjálpar og komust þeir
að raun um stærð skipanna og
á hversu miklu dypi j au iágu.
Annað skipið lá í halla undir
vatnsborði og var dýptin þar
frá 15 til 70 fet. Á hinu skipinu
var ekki eins djúpt.
Enn líða nærri 30 ár. Þó tóku
höndum saman nokkrir frægir
fornfræðingar, listamenn og
Annað skipið var 214 fet á
lengcl og 60 á breidcl. Hitt var
219 og 72 fet. Þau vora byggð
úr eik, greni og furu, með tígla-
gólfum, úr gylltum lígulstein-
um, handriðum úr brosni — og
á skrokkunum voru dýrahöfuð
með hring í munni fyrir festar
skipanna. Hafa þetta þvi auð-
sjáanlega verið fljótandi hallir
fyrir Kaligúlu og vini hans.
Svefnsalir voru fullkomnir
og vatnsleiðslur fyrir heitt vatn
til lauga. Skrauthýsi höfðingja
á þeim dögum hafa ekKi verið
þægilegri og fullkomnari vist-
arverur en þessi skip. Og á
hundadögunum, þegar hitinn i
verkfræðingar og var skipuð Róm er óþolandi, heldur Kali-
neínd til að ræða rnálið. For-
maður hennar var Corrado
Ricci, senator. Þeir urðu sam-
mála um að skipin myndi al-
gerlega splundrast ef reyna
ætti að lyfta þeim. upp. Eina
ráðið væri að lækka vatns-
borðið.
Auðugir iðjuhöldar lö'gðu nú
til stórfé, svo að hægt væri að
setja upp véldælur. Fornir
vatnsveitustokkar voru endur-
nýjaðir og nýjum bætt við.
Tuttugasta október 1927 voru
vélarnar settar í gang. í marz
1928 var búið að dæla burtu svo
miklu vatni, að yfirbyggingin á
öðru skipinu sást. I september
1928 var vatnið 40 feturn lægra
og kom nú allt stærra skipi'ð í
-Ijós. Járnsleði var gerður og
var nú skipið dregið á land.
Hitt stóð á þurru í júní 1929.
Engan dýrgrip var að finna
í skipunum og má því segja, að
þessi björgun sem varð afar
fjárfrek, hafi ekki gefið mikið
munum i fiskum, sem heima eiga í Nemi-
gekk
hermannastígvélum
þoo-ar hann var barn. í fyrstu
va’’ hann vinsæll stjórnandi.
Hann stjórnaði hersveitum og
R"ða8ist um ríkið til þess að
f---sta það og stækka. En þessi
r-;,-]u völd og hinn gífurlegi
auður. sem hann erfði eftir
Öldum saman reyndu
menn ah né gaíeiíum
Kaíigúlu keisara upp
úr hemi-vatni, unz
M tókst fyrir fáum
árum.
stefna að sér og virtust þessi j aðra hönd. En skipin eru sjálf
stórhveli ráðast að honum úr dýrgripir frá fornfræðilegu
öllum áttum. En þegar til kom
^ voru þetta aðeins smáfiskar,
| sem veiðast í Nemi-vatni og
i líkjast hlaðsíld að stæro og
smekk.
Þegar de Marchi var búinn
að kynna sér stærð skipanna
og legu þeirra, lét hann gera
fleka með vindu og flaut hann
á tómum ámum. Með þessari
vél ætlaði hann að lyfta öðru
skipinu, en það fór eins og' fyrir
Alberti. Tókst aðeins að brjóta
úr því stykki. Síðan hvíldu
snekkjurnar þrjár aldrei i
friði.
Árið 1827 fór Annesio Fus-
coni verkfræðingur af stað á-
samt öðrum. Þeir höfðu kaf-
arakúlu og fleiri nýtízku tilfær-
ingar og breyttu hinum fögru
ströndum Nemivatnis í björg-
unarstöð, Höfðingjar Rómar
listamenn, fornfræðingar oe
hoill hópur af forvitnu fólki
kom til að horfa á tilraunina.
En veður var óhagstætt, vélár
biluðu og allir urðu fyrir von-
brigðum. Svo virtist, sem
snekkjur Kalieúln mvndu verja
gúla vafalaust leitað í sínar
íljótandi hallir og haldið þar
óhófsveizlur þær, er illræmdar
voru.
Kynlegir atburðir.
Nú er leyndinni svipt af. Og
ferðamaðurinn getur ekki Jeng-
ur setið í hlíðunum við Nemi,
eins og eg gerði einu sinni, og
virt fyrir sér skugga skips-
skrokkanna, sem í djúpinu
lágu. En nú má skoða skipin í
húsi, sem byggt hefur verið
yfir þau. Þau eru vönduð, mjög
þéttuð með rauðu blýi og' kop-
arnaglar í spónlagningum til
að forðast sýringu.
Meðan hið mikla björgunar-
starf fór fram kom ýmislegl
einkennilegt fyrir. Staðurinn
misti fegurð sína um tíma er
vatninu var dælt burt. Risa-
vaxin tré dóu og féllu til jarð-
ar. Stórar sprungur komu s
jarðveginn. En náttúran græddi
sjálf sár sín er stundir liðu. Og
Nemi fékk aftur sinn eilífa
yndisleik.
Leit gerð fvrir
"imm öklum
Það var fyrst árið 1446, á
viðreisnartímabilinu, er hrifn-
ingin var sem mest yfir Grikk-
landi hinu forna og Róm, að
tekið var að skyggnast eftir
hinum sokknu snekkjum.
Prospero Colonna kardináli
átti þá vatnið og tvö þorp á
hæðunum umhverfis það. Iiétu
þorpin Nemi og Genzano.
Kardinálinn kvaddi til frægan
vísindamann og bygginga-
meistara og bað hann að kom-
ast að hinu sanna um hin
sokknu skip.
Byggingameistarinn, Leon
Battista AJberti. réð til sín
marga sjómenn frá Genúa, sem
flugsyndir voru. Þeir köfuðu í
vatnið ög syntu í kaf og gátu
| kvnnt .sér nokkurnveginn legu
skipanna og stærð. Alberti lét
þá gera lyftivél með köðlum og
krókum. Sjómennimir festu leyndarmál sitt til eilífðar. En Þannig munu galeiðurnar fornu á Nemi-vatni hafa verið útlits. -
krókana í skipin og var nú tek-
ið að draga þau upp. En þá
fátt hefur eins mikið aðdráttar-
áfl og sokkin skip, sfem
I skut bvíldu keisárinn, gæðingar hans og konur þeirra á
hægindum, en dansmeyjar stigu dans miðskips.