Morgunblaðið - 06.07.1965, Qupperneq 14

14
MORCUNBLAÐIÐ
Þri5judagur 6. júlí 1965
Ágúst Sigurmundsson, myndskeri
Minning
ÁGÚST Sigurmundsson mynd-
skeri andaðist 28. júní sl. Hann
var fæddur 28. ágúst 1904 að
Brimbergi við Seyðisfjörð. For-
eidrar hans voru Sigurmundur
læknir Sigurðsson (1877-1962)
og Guðlaug Þórelfa Þórarins-
dóttir, bónda í Austurkoti á
Vatnsleysuströnd.
Ungur að árum fluttist Ágúst
heitinn til Reykjavíkur. Þegar
frá öndverðu hneigðist hugur
hans að myndlistanámi. Stundaði
hann fyrst teikninám í kvöld-
skóla, er Stefán „hinn oddhagi"
Eiríksson hélt uppi. Um 17 ára
aldur hóf hann tréskurðarnám
hjá Stefáni og lauk sveinsprófi
með ágætiseinkunn árið 1925.
Var hann síðasti nemandi Stefáns
í tréskurði, en hann andaðist
árið 1924. Lauk Ágúst því námi
sínu og sveinprófi hjá Soffíu,
dóttur Stefáns, er þá hafði tekið
við tréskurðarstofu föður síns.
11. febr. 1939 kvæntist Ágúst
Elínborgu Sigurjónsdóttur,
bónda á Nautabúi í Hjaltadal, er
lifir mann sinn ásamt þremur
Ibörnum þeirra hjóna, Auði hjúkr
unarkonu, Elínu og Sigurði. .
• Með Ágústi Sigurmundssyni er
1 valinn fallinn hinn mesti
mannkostamaður og mikill lista-
maður, enda þótt listaverk hans
séu enn sem komið er færri sam-
löndum hans svo kunn sem
skyldi. Veldur. því hvort tveggja
að hann var maður hlédrægur
mjög og frábitinn öllum trumbu-
slætti sér til framdráttar.
Um nokkurt árabil kenndi
Ágúst tréskurð við Handíða- og
myndlistaskólann. Kennari var
Ágúst frábær og rækti það starf
sitt af alúð mikilli og kostgæfni.
Var hann búinn þeim miklu kost
um hins góða kennara, að fá alið
með nemendum sínum virðingu
og ást á viðfangsefni námsins.
Flestir nemendur hans voru
löngu komnir af barnsaldri og
eigi allfáir jafnaldrar hans eða
eldri. Nemendurnir voru yfireitt
listrænt áhugafólk, konur og
karlar, sem af innri þörf sóttu
námskeiðin hjá Ágústi. Víða i
heimahúsum hér má sjá fagra
muni, er þarna voru unnir, ljósa-
Btikur, lampakrónur, skrín o.fl.
Ágúst var maður dulur að eðl-
isfari og flíkaði lítt tilfining-
um sínum. Fáorður var hann
jafnan, en fáum mönnum hefi ég
kynnzt, er betur kunnu þá list
að hlusta, ef í hófi var talað.
Eru mér nokkrar slíkar sam-
iverustundir minnissstæðar frá
þeim árum, er hann var kennari
hjá mér. Þegar honum þótti nóg
komið leysti hann þá oft við-
íangsefnið með léttum humor,
glettnislegu brosi og örfáum vel
völdum orðum. Og málið var þar
ineð leyst.
"Reynsla sú af kennslu í tré-
akurði, er fékkst á þeim 17 árum,
sem Handíða- og myndlistaskól-
inn hélt henni uppi, réttlætti
fyllilega þá von okkar og trú, er
að skólanum stóðu, að halda bæri
uppi kennslunni í þessari fornu
og fögru grein myndlisfa. En
síðustu árin hafa þrengslin í
skólanum því miður hindrað
þetta. Vænti ég þess þó, að bráð-
lega fáist ráðin hér bót á.
Enginn mun kunna tölu á þeim
mikla fjölda tréskurðarverka, er
Ágúst skóp á sínum langa starfs-
ferli, rúmum fjórum áratugum.
Fjölbreytni þeirra var mikil, en
öll báru þau ótvíræð auðkenni
hins vandaða meistara, er að
baki þeim stóð. Af nokkrum
hinna kunnari verka hans á sviði
kirkjulegs tréskurðar, — sem ég
hygg, að honum hafi verið hug-
6tæðari en flest annað, er hann
vann, enda mun hann hafa verið
trúmaður, religiös, þótt fá eða
engin orð hafi hann haft um þau
efni við mig, — vil ég hér aðeins
geta prédikunarstólsins í Hall-
grímskirkju að Saurbæ á Hval-
fjarðai-strönd. Þá má minna á

tréskurð hans í Neskirkju í
Reykjavík, í Selfosskirkju •’ og í
kirkjunni á fsafirði.
f algerum sérflokki skurð-
verka Ágústs heitins eru hinar
fjölmörgu smástyttur hans
(15—-25 cm. háár) úr lífi alþýð-
unnar, verkamanna- og kvenna,
þeirrar kynslóðar, sem nú er að
mestu horfin úr tölu lifenda.
Væri það verðugt viðfangsefni
framtakssams menningarfélags
eða einstaklinga að láta ljós-
mynda þessar myndir, þær er til
næst, og gefa almenningi kost á
því að skyggnast aftur til ísl.
alþýðu um og fyrir upphaf hinn-
ar síðari heimsstyrjaldar.
Um langt skeið, 10—15 ár að
ég hygg, gekk Ágúst eigi heill
til skógar, og oftlega var hann
þungt haldinn. /En þrátt fyrir
veila heilsu vann hann allar
stundir, er af honum bráði. Frá
þeim árum er hann kenndi hjá
mqr, minnist ég þess, að nokkr-
um sinnum er ég hafði sannfrétt,
að hann væri eigi heill heilsu
en þó á stjái, hringdi ég til haná
og bauð honum að láta niður
falla kennslustund að því sinni.
Jafnan eyddi hann þessu og kom
til kennslu eins og ekkert hefði
í skorist; var hann þó sthndum
sjúklega þreyttur, „en nemend-
umir mega einskis í missa“, —
sagði hann.
Auk tréskurðarins, er hann
helgaði flestar stundir sínar,
fékkst hann einnig nokkuð við
myndmótun og listmálun.
Ágúst Sigurmundsson var ein-
stakt prúðmenni í hvívetna, jafnt
heima sem heiman. Var hann
ástsæll og virtur af nemendum
sínum og samkennurum. Minnist
ég hans ætíð sem frábærs dreng-
skaparmanns og heilsteypts per-
sónuleika, sem í hvívetna mátti
treysta til alls hins bezta.
Ekkju hans, frú Elínborgu, og
börnum þeirra flyt ég hjartan-
legar samúðarkveðjur, enda eiga
þau mest í að missa hinn um-
hyggjusama, ástríka maka og
föður.
• Lúðvík Guðmundsson.
fyrrv. skólastjóri.
Ágúst Sigurmundsson er dá-
inn. Mig langar að votta þessum
góða listamanni, prúða dreng
og hollvini, mínar hjartanleg-
ustu þakkir fyrir minningarnar
um inndælar samverustundir í
hugheimum listanna, og þá er
íundum okkar bar saman.
Agúst var fæddur 28. ágúst
1(04 að Brimbergi við Seyðis-
fjörð og andaðist snögglega þann
28. júní 1965.
Hann hafði átt við erfið veik-
indi að stríða um 6 mánaða
skeið, en hafði nú fótavist að
nýju og var farin að huga að
hugðarefnum sínum, svo ástvin-
ir hans og við vinir og félagar
litum vongoðir fram í tímann,
en þá syrti skyndilega að í
-þessum sólbjarta mánuði, við
andlát Ágústar.
Ágúst var vorsins barn, unn-
andi hin gróandi lífs, birtunn-
ar og vorsrns óma. Eitt litið
vorblóm, í sínym yndisleik eða
ungur laufkvistur í sínum fögru
línum og formum gat orðið
honum yrkisefni 1 stórbrotið tré
skurðarlistaverk, því hann var
listamaður af guðs náð. Ágúst
Sigurmundsson var í senn mynd
höggvari og myndskeri í tré-
skurðarverkum sníum, sem verk
hans bera glæsilegan vott um.'
Prédikimarstólarnir , — í
Saurbæjarkirkju og ísafjarðar-
kirkju, skírnarfontar, — krist-
myndin fagra í Neskirkju, ræðu-
stóll ménntaskólans, og bursta
Þórarins B. Þorlákssonar í Iðn-
skólanum, auk fjölda annarra
verka. — Einn af okkar stór-
brotnustu listamönnum Einar
Jónsson myndhöggvari hafði
miklar mætur á Ágústi sem ung
um manni og listhæfileikum
hans, enda hefir það komið fram
Munu verk Ágústar verða hon-
um óbrotgjarn minnisvarði um
ókomna tíma, og lofa meistara
sinn því allt í þessum verkum
er fágað og vandað eins og mað-
urinn var sjálfur, hann lét ekk-
ert annað frá sér fara. Aðeins
þc.ð bezta var nógu gott, enda
voru tréskurðarverk Ágústar
þekkt og eftirsótt langt ut fyrir
landsteinana.
Ágúst var meðlimur í félagi
islenzkra myndlistarmanna um
áratugi, og tók þátt í samsýning
um þeirra. Hann hafði yndi af
málaralist, og 'gerði nokkrar góð
ar myndir, oiíumáiverk.
Foreldrar Ágústar voru Guð-
iaug Þ. Þórarinsdóttir og Sigur-
rr.undur Sigurðsson læknir. Um
það bil 7 ára- gamall fluttist
Agúst til Reykjavíkur, í litla
stcinhúsið við Ingólfsstræti 23.
og ólst þar upp hjá sinni mætu
móður og stjúpa Oddi Bjarna-
syni. Þar átti Á.gúst heimili sitt
æ síðan og vinnustofu fyrr og
síðar.
Ágúst kvæntist eftirlifandi
konu sinni Elinborgu Sigurjóns-
dóttur, þann 11. febrúar 1939.
Þau eignuðust þrjú mannvænleg
birn.
Auði, 25 ára hjúkrunarkonu,
Elínu Sigurborgu 16 ára, og Sig-
urð Björn 14 ára.
Það var gott að koma á heim-
iMð í Ingólfslræti 23, og Jjúft
með þeim að dvelja
Far þú heill á guðs þíns fund
Ágúst og nafðu þökk fyrir allt
og allt, og góður guð styrki kon-
una þína og börnin, í þeirra
mikla svipti og söknuði.
Vigdis Kristjánsdóttir.
fslenzk-ameríska fél.
gefur út minningarrit
um John F. Kennedy
fSLENZK-ameríska félagið hélt
nýlega aðalfund sinn. Stjórn fé-
lagsins fyrir næsta starfsár skipa
þessir: Þórhallur Ásgeirsson, for-
maður; Ottó Jónsson, ritari;
Júlíus Guðjónssón, gjaldkeri;
Konráð Axelsson, varaformaður.
Aðrir í stjórn félagsins voru
kosnir: Bjarni Magnússon, Daníel
•Gíslason, Don Torrey, Guðmund-
ur Eyjólfsson, Gunnar Eyjólfs-
son, Jón Kristjánsson, Kristján
Guðlaugsson og Sigurbjörn Þor-
björnsson.
Starfsemi félagsins á siðast-
liðnu ári var með svipuðu móti
og áður. Annaðist félagið fyrir-
greiðslu til handa námsfólki og
útvegun námsstyrkja til Banda-
ríkjanna. Fyrir milligöngu þess
og á vegum Institute of Inter-
national Education hlutu á síð-
asta ári 6 íslenzkir stúdentar
styrk til háskólanáms í Banda-
ríkjunum, en þeir voru: Árni
ísaksson, Gunnþóra Jóhanns-
dóttir, Jóhann Kondrup, Lára
Oddsdóttir, Þengill Oddsson,
Þórúnn ólafsdóttir. Aðrir 5 hafa
hlotið sams könar styrki fyrir
næsta skólaár.
Félagið hefur náið samstarf
við American Scandinavian
Foundation í New York, sem í
meira en öld hefur unnið að því
að efla menningartengsl Banda-
ríkjanna og Norðurlandanna.
Hefúr American Scandinavian
Foundation í aldarfjórðung veitt
íslenzkum námsmönnum marg-
víslega fyrirgreiðslu og styrki.
Nýlega hafa tveir kennrarar,
Bodil Sahn og Sólveig Jónsdóttir,
hlotið styrk til að sækja sumar-
námskeið við háskóla í Iowa. Má
búast við því, að styrkveitingar
American Scandinaviah Found-
ation fari vaxandi á næstu árum,
þar sem stofnunin hefur hlotið
ríflega gjöf frá Rockefellersjóðn-
um. Ennfremur vinnur hún að
því áð stofna sjóð til minningar
um Thor Thors, sendiherra. Er
þeim sjóði ætlað að greiða fyrir
skiptum á • námsfólki milli
Bandaríkjanna og Islands.
íslenzk-ameríska félagð hefur
í dag gefið út minningarrit um
John Kennedy forseta, og er það
til sölu í skrifstofu félagsins að
Austurstræti 17, 4. hæð. í ritinu
eru ummæli formanna stjórn-
málaflokkanna, Bjarna Bene-
diktssonar, Emils Jónssonar, Ey-
steins Jónssonar og Hannibals
Valdimarssonar, er birtust við
fráfall Kennedys. Ennfremur er
þar birt minningarræða herra
ISigurlbjöms Einarssonar, bisk-
ups, og ljóð Matthíasar J'ohann-
essen, Halldóru B. Björnsson og
Yngva Jóhannessonar. í bókinni
eru einnig minningarorð, sem
forseti íslands hefur sérstaklega
samið fyrir þetta rit. Benjamía
Eiríksson, fyrrverandi formaður
félagsins, hefur skrifað formála
ritsins, en hann og Sigurður A.
Magnússon. blaðamaður, hafa
þýtt efnið, sem Haukur Hauks-
son, þlaðamaður, hefur safnað.
Tr úlofunarhringar
HALLDOR
Skólavörðustíg 2.
* V*1
^ 'x wtnni..
að auglýsing
í útbreiddasta blaðinu
borgar sig bezt.
Valgerður Sfefánsdóttir
frá IMúpstúni — Minning
ÞEGAR ég lít út, sé ég að
gróðurinn er í fýllsta blóma,
eðlilega um hásumar En sólin
lækkar og líður að náttmáium.
Ég sé síðustu geisla hennar
deyja á fjariægum fjöllum, hús-
þökum og grænum gróðri. Þessi
dagur er að kveldi kominn. Eft-
ir örstuttan tíma er þessi fagri
gioður sumarsins einnig horfinn..
Dagarnir styttast, brekkur
biikna og bldm breyta lít og
hverfa með öllu, og blöðin falla
af og fjúka í skjólin. Að svo
búnu kemur vetur og breiðir
sitt fannhvíta dánarlín yfir ger-
seniar sumarsins. Þannig er með
adt líf, þá einnig mannlífið.
, Ailt, sdm heíur upphaf, þrýt-
ur, — allt, sem lifir deyja hlýt-
ur“. —
Eitt mannslíf, einn dropi,
gömul kona, nærri 102 ára,
kvaddi þennan heim 25. s.l., á
heimili sínu Reynimel 48. Val-
gerður Stefánsdóttir hét hún
fædd 26. sept. 1863 að Núpstúni
í Hrunamannahreppi. Stefán
faðir hennar var sonur Þórðar
bónda í Steinsholti, Ólafssonar
prests að Mýrdalsþingum, en
hann var bróðir frú Valgerðar á
Grund í Eyjafirði, konu Gunnl.
Briem sýslumanns og mun það
hafa verið sama nafn. Móðir Val
gerðar var Katrín Ólafsdóttir
Háholti Gnúpverjahreppi. Fyrri
maður Valgerðar var Bjarni
Jónsson frá Hólakoti. Um ferm-
ingáraldur missti hann föður
sinn, en dvaldist hjá móðurbróð
ur sínum Jóni ,Bjarnasyni á
Galtafelli frá þeim tíma og þar
að þau Valgerður giftust. Þau
bjuggu að Dalbæ í Hrunamanna
'hreppi, og eignuðust 4 börn.
Fyrsta barn þeirra, Jón, dó ung-
ur. Hin börnin voru: Stefán skip
stjóri á Isafirði, Kristín ekkja í
Reykjavík og Jón bóndi í Skip-
holti. Nokkru eftir lát fyrri
manns síns, sem dó aðeins 37 ára
flutti hún að Flóagafli og var
ráðskona um nokkurt skeið hjá
Páli Grímssyni.
Seinni maður hennar, Frí-
mann Tjörfason, var Rangvell-
ingur. Með honum fluttist hún
fyrst til Bíldudals, síðar til ísa-
fjarðar.
Þau eignuðust 3 börn, Bjarn-
heiði, Karl og Katrínu, báðar
dæturnar misstu þau á bezta
aldri. Þau hi.a í seinni tíð búið
ásamt syni sínum á Reynimel,
síðan þau flurtu til Reykjavík-
ur 1922.
Valgerður var kona vel skyn
söm og fróð, og gott að leita
til hennar og sjaldan gripið 1
tómt, hvort ljóð voru eða sög-
ur, hún var víða heima. Ættfróð
var hún með afbrigðum og taldi
sér lán að vera af góðum ætt-
um. Minnug var hún, svo að)
undrun vakti, ekki einungis á
fyrri daga, htldur fylgdist hiún
með fréttum og ýmsu því, er
hún í útvarpi beyrði. Valgerður
var blind í 16 ár og rúmliggj-
and‘ þrjú siðustu árin. Það var
í reun og veru lærdómsríkt og
sérstakt að koma til þessarar
konu á hennar síðustu árum,
Kring um hana var hreint og
snoturt, sem hlýjar og nákvæm-
ar hendur fósturdótturinnar
höfðu sett sinn- svip á. Sást það
þr.r, að kæc.eikurinn kemst
alia leið, þótt skyldan gefist
upp. ^álf minntist hún vina
sinna og ailra ’er húr. þekkti með
bær.um og blessun. Þótt hennar
jarðneska íbúð væri orðin hrör-
leg, var anditm aðeins guilrð sorf
ið og fægt eftir skúrir og skin
Þðinna ára.
Ég veit að bjargföst trú hinnar
látnu konu er her.ni viti inn á
framtíðar landið.
Aldraður, blindur eiginmaður,
börnin og aðrir ástvinir geyma
í minningunni hljóðar þakkir.
G.