Morgunblaðið - 19.01.1967, Blaðsíða 18

MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 19. JANUAR 1967.

— Ólafur Thors
Framih. af bfe. 17
*t)örfum tffl naastu ánamóta. Dvel
ur hann raú ásamt fnú sinni hjá
dóttur þeirra og tengdasyni í
BandanLk-junum. Áður en hann
hrvarf af dandi brott skrifaði
liann mér sv-cihtj'óðandi brétf:
jGóði vin.ur.
Bnda þótt hivtfldán sé ekk,i löng,
finn éig að hiún heifir gert mér
mjag gatt, og auðvitað er ég því
fieginn ag hi!jakk.a til að mega
varpa af mér a. m. k. að mestu
ieyti dagiegu striti og áhygtgjum
fram tffl áramnóta.
Heilsan er eins og beat verður
á ko®ið. En þrátt fyrir það hefi
ég raú tekið þá óbifanlegu á-
kvörðun að maelast uradan eradur
kjörd sem formaður fl'oíkíksins.
Treysbi ég þvi, áð flokksráðið,
Laradsfundurinn og aðrir fflokks-
craenn geri sér ljóst, að það er
æeúð sitarf manni á miraum aldri
«ð gegraa þvi álbyrgðanmikla
emíbætti, sean mér hefur verið
tetúað fyrir.
Traustið, vináttuna og ástúð-
ina, sem flokks'menn hafa sýnt
*raér og seim ég vona að mega
rajóta áfram, fæ ég aldxei full-
þakbað og freisba þess eíkiki að
'lýsa með orðuim, hvter styirkur
það hefir verið mér I stanfi
cmínu.
Éig vona, að raú sem fyrr srvífi
*tmdi einiragar og vináttu yfir
■vötnunum og að göfugar hug-
*jtónir, samfara raurasæi, marki
rbörf og stefnu fundarints, landi
©g lýð til blessiunar.
Með einílægiri vinarkveðju til
ykkar aálra.
Ólafur Thors."
Ekki þarf að eyða orðum að
og 24 þmgmenn kosna. Frarn-
sóknanfllokkurinn flékk 28.2% oig
19 þingmenn, Alþýðuiba nda‘1 a.g
116% og 9 þingnraerara og Ailþýðu-
flknkfcuir 14.2% og 8 þinglmenn.
Fyrir ikiosningarraar böfðu
sitjórnarfloíkkarnir báðir lýst yf-
k þvá, að þeir mundu halda á-
fraim samvirarau, af þeir hlytu
'flyligi ti£L þess. Svo varð, otg hélt
■stjórnairsamista'rfiið því ■ áfratm
snurðulaust, þrátt .yrir ktosning-
arnar. Er það einsdæmá í sögu
folenzlks þiragiræðiis.
Eftir kosniragarnar vann Olaf-
ur að sættargjörð við v'erkaiý’ðs-
ifléiöigin. Enda hafði hann hvað
etfltir annað á undaraflörnum miss-
eruim reynt að koma á sam-
feomuílagi um, að ihiinir betur
launuðu dlokuðiu við í krölfugerð
á meðan aiir sameirauðust um
að bæta hag hinraa verst settu.
SIMlkt samkomulag tókst þó ekki,
ojg samkomula.gið í júná 1963 var
einungis um frest á firelkari
kröflugerð til hausts. Um sum-
arið mögrauðust ýmis efnahags-
vandamál, ekki sáat eftir að
fcjairadómur hafði í júlí-toyrjun
kveðið á uim laun starfsrr.anna
ríkisiras. Uim haustið sauð upp
úr, og vegna alsherjarkröflu-
gerðar otg yifirvofandá verfcflalla
toar stjórnin fram frumvarp til
laga «m að banna verkföll á
Frá heimsókn Konrads Adenauers, kanslara Vestur-Þýakaiands
til íslands.
stjórn nú sem flyrr. Enda vonum
við ÖHI, að hann taká afitur váð
starfi fiorsætisráðharra uim ára-
mótin og að hann eigi óunnin
mörg afrek í fslenzkum stj órn-
Ólafur Thors ræðir við Friðrik IX Danakonung.
því, að öálum er olkkur það næst
skapi að hafla að engu þá ákvörð
un Ólafls Thors, sem í þessu bréfi
greinir. En sjálifur segir haran,
að hún sé ótoifanleg, erada verð-
um við að játa, að hann hefur
iraú þegar lagt sivo miri'ð aif mörk
tum fyr.ir flitokk okkar, að meira
verður ekki krafizt. Hann átti
manna mestan hlut að því, að
Sjiálfstseðisflcik'kurinn var stofn-
aður með samruna íhaldsfflokkis-
ins og Frjálslynda fflokfcsins.
Frá uiiplhafi heflur hann hélgað
Sj.álliflstæðisflokknum starfskraflta
sína og verið fonmaður fltokiksins
tfrá 1934 fram á þennan dag. Titl-
vera fllokksins og viðgangur er
Ólafi Thors fremur að þafcka en
nokkrum öðrum manni. Þakk-
læti okkar til hans er þeas vegna
iraeira en með orðum verði lýst.
Hann heflur ekki aðains verið
ágætur flokksforingi, heldur
varpáð ljóma yfir flokkinn sem
mikilhæfasti stjórnmátamaður
sinnar samt'íðatr á íslandi. Þó að
hann hætti að vera flormaður,
heldur hann áfram að vera aðal-
maður Sj ál fstæðisf loklksins og
auðvitað kj,ósum við haran í mið-
ur þess var Eðvárð Sigurðsson,
sesn leitáði tii Ólafs Tlhors, en
Ólafur lagði höfluðáherzilu á, að
samfcomufl'ag tækist. Hélt hann
í þvtí tilefni sína siíðustu næðu í
sitjómarsessi, svohljóðandi:
„Herra florseti! X gærfcvöldi og
í dag (hafa farið fram viðræður
miilli ýmissa forystumanna laun-
iþegasamtaka og iríkisstjörnar.
Hafa þei-r tjáð rikisstjórrairmi, að
þeir munu beita sér fiyrir þvlí, að
verkflölllum þeim, ser*. raú sitanda
yfir og þaim; sem boðuð haifa
verið, verði frestað og að ekld
verði stofnað til nýrra verkfaflla,
a. m. k. fram til 10. desemfoetr
ntk., erada verði frum.varp um
lauraamál o. fl. ekki afigreitt með
an. svo sttendur. Þar sem það var
megintilgangur þessa frumvarpis
að flá ráðrúm til undirtoúnirags
efnaha.gsaðgerða og til viðræðna
um kjaramálin, teöiur ríkisstjórn
in að svo vöxnu má'ii efcki réitt
að Ijúka raú endanlegri af-
greiðsiu frumvarpisins og Leggur
itifl, að atkvæðaigreiðsliU við þessa
síðustu umræðu mállsins á Afl-
þingi vei'ði firestað.“
Þó að Ólaflur slakaði hjvergi á
í þessar-i hríð, var hann nú mjög
farinn að ’áta á sjó. Hann haifðá
legið veifcur vikum saman sum-
arið áður, að vísu orðið hressari,
þegar fram á haustið kom, og
málum. Ég veit, að efcki þartf a’S
bera undir atkvæði þá ti'llögu,
að fyrsta verk fundairins verði
að serada bon.um og haras góðu
konu innilegar þakkir og árnað-
aróiskir".
Þetta var hinn fiyrsti og eini
LanidlS'fundur, sem háður var
meðan Ólafur var á llífi, sem
hann sótti ekki. Ætíð ella setti
ihann sitt svipmót á fundina. Um
áhrif hans og athaflnir innan
Sjálfls'tæðisfflokksins væri ærið
efni að rita heila bók. Engin tök
eru á að refcja þetta hér um-
fram það, sem lýst hefur sér í
frásögninni hér að framan. A/f
benni sézt, að Ólafiur átti öðm
hverju að etj’a vfð harðan mál-
efnaágreining iranan fflokksins.
En aldrei varð þess vart, að sá
ágreiningur næði til flormennsku
hans. Á LandS'furadum var hann
ætíð kosinri saimlhljóða — eða
svp till — í miðstjlórn og síðan
sem flormaður í eirau hlljóði.
Þó að Ólafur segði af sér flor-
mennsiku á Landsflundi 1061, var
hann eftir sem áður kosinn í mið
stjórn og sa.t þar til dauðadagis.
Ólafur tók við stjórnarsitörf-
um aftur í árstoyrjun 1962. En
þegar kom fram á árið 1963,
urðu þreytumerfci á honum enn
á ný augljós, ekki sízt á Lands-
fundi llokksiras þá um voríð fyr-
ir kosningarnar. f kos'ningahríð-
inni sjálfri lét Ólafur hiras vegar
hvergi á sjá. Átti stjömin og þá
einkum Sj.áfliibtæ&isifflokfcurinn
góðum sigri að fagna, því að
hann fékk 41.4% af atkvæðum'
Valtýr Stefánsson og Ólafur Thors ræðast við.
meðan á samningum stæði og
til áramóta 1063—1964. Gegn
þessum tillliögum brugðust verka
iýðsflélögin hið versta, og horfði
þá til fulliltoomiruia vandræða,
þar til samkomulag náðist hinn
9. nóvemlber 1963. Upphaiflsmað-
Ólafur Thors með stjómarandstæðingum, Hermanni Jónassyni, fyrrum íormanni Framsófcnar-
flokksins og Einari ólgeirssyni, formanni Sósíalistaflokksins.
farið á fund forsætisráðherra
Norðurlanda. Þegar hann kiom
heirn afltur rétt fyrir þiraglbyrj-
un, var horaum samt eflst í hugla
að biðjast lausnar. Vegna þess
hversu ólfniðlega horfði og
skammur tími var tffl stafniu,
ihvairf ihann þó frá þvtí þanga'ð tifl
betur herataði. Strax og nokkurt
iþlé varð á lét hann verða úr
ákivörðun sinni og seradi frá sér
svolhljóðandi tilkynniragiu 12.
nóvemlber 1983:
„Læfcnar mlínir 'bafa tjáð mér,
að mér sé nauðsynlegt að taka
mér algera hwiild frá störfum í
nokfcra mánuði. Ég get því ekki
unnið að lausn hinna ýmsu
vandamáfla siem framundan báða.
Haustið li961 stóð svipað á fyr-
ix mér. -Tók ég iraér þá hvffld frá
stönfum í þrjá márauði. Ég tel
eklki rétt að hafa sama hátt á nú
og hef, þvlí ákveði'ð að -biðjast
lausmar firá emlbætti márau.
Reykjavlíik, 12. nóiv. ’SöS.
Ólafur Thors."
Haiin sótti síðan um og fóklk
lausn flrá emibætti fiorsætisráð-
herra hinn 14. nóveimlber og vildi
svo til, að það var réttu 31 ári
efitir að hann flynst hafði verið
skipaður til þess að vera ráð-
berra. Hefur engiran maran&ald'ur
verið atburðarífcari á ísflandi raé
ftífclegri tffl framþúðartoleil'la.
Bfcömmu efltir að Ólafiur hafði