Morgunblaðið - 09.02.1967, Blaðsíða 12

12
MORGUNBLAÐip, FIMMTUDAGUR 9. FEBRÚAR 1967.
Jónas Rafnar fyrrverandi
yfiriæknir 80 ára
í DAG er Jónas Rafnar fyrr-
verandi yfirlæknir á Kristnes-
bæli áttræðu-r. Hann er fæddur
að Espihóli í Eyjafirði, sonur
hins þjóðkunna fræðimanns og
hefðarklerks, Jónasar Jónasson-
ar prófasts að Hrafnagili og
konu hans Þórunnar Stefánsdótt
ur. Jónas læknir er mjög greind-
ur ma'ður og námsgarpur mikill,
enda útskrifaður úr Lærðaskól-
anum í Reykjavík með ágætis-
einkunn og læknaprófi lauk
hann með mj'ög hárri 1. einkunn.
Að loknu læknaprófi gerist hann
héraðslæknir í 3 ár og fer sið-
a'n til Danmerkur til framhaldis-
náms í lungnasjúkdómum og er
þar aðallega á Vejlefjord berkla
hæli þangað til hann kemur til
fslands aftur en þá flytur hann
til Akureyrar og hefur þar
læknisstörf 1919.
Þ-egar berklahælið að Krist-
nesi hóf starfsemi sína 1927 var
Jónas Rafnar ráðinn yfirlæknir
þess og gegndi því starfi óslitið
tffl ársins 1955, en þá lét hann
af störfum þar sökum aldurs.
Þegar Kristneshæli hóf starf
sitt 1927 var ákaflega mikið um
berkaleiki alstaðar á landinu
og þá ek'ki síður hér norðan- og
austanlandis en annarsstaðair á
landinu. Þa’ð kom því mest í
hlut þeirra Jónasar Rafnar og
Steingríms Matthíassonar hér-
aðslæknis á Akureyri, sem jafn-
framt var yfirlæknir Akureyrar
spítala, að heyja hina miskunn-
arlausu og látlausu orustu við
„hvíta dauðann“, en svo var
berklaveikin oftast nefnd í þá
daga. Báði-r voru þessir menn
forgöngumenn og brautryðjend-
ur í þessari baráttu hér norðan-
lands og reyndust báðir afburða
menn hvor á sínu starfssviði;
Jónas í baráttunni við innvortis
berklana og Steingrímur við út-
vortisberklana, sérstaklega þar
sem handlækningum varð við
komið.
Er ég varð héraðslæknir á
Akureyri 1933 urðu kynni mín
af Jónasi Rafnar fljótlega bæði
mikil og góð, því 15. júní 1938
hóf Berklavarnars+öð Akureyr-
ar starf sitt, þar sem við Jórtas
vorum læknar stöðvariinnar og
höfðum eina hjúkrunarkonu
okkur til aðstoðar. Auðvitað
varð Jónas þegar frá upphafi
aðalmaður þessarar stofnunar
okkar, bæði vegna hæfni sinn-
ar og reynslu, svo og persónu-
legra kynna af högum og
heimilum allra íbúa læknisihér-
aðsins.
Jónas var ákaflega minnug-
ur, mannglöggur og ættfróður
og það svo að oft gekk alveg
fram af mér hversu glögg skil
hann vissi á öllum berklasjúkl-
ingum, sem á berhlavarnastöð-
ina komu og þá ekki ein.göngu
á sjúklingunum sjálfum, heldur
á öllu heimilisfólki á heimili
sjúklingsins og öl'lum æúingj-
um harts, svo og hvern hann
eða hún umgekkst.
Allir sem eitthvað hafa fen.g-
izt við berklavarnir skilja vænt-
anlega hversu ómetanleg hjálp
þetta var okkur i baráttunni við
berklaveikina í læknishéraðinu.
Jónas vann á Berklavarnarstöð
Akureyrar óslitið frá 1938 +il
1955 fyrir sára Mtið kaup og má
því segja að hann hafi á þessu
tímabili unnið fórnfúst og ómet-
anlegt starf til útrýimingar
berklaveikinni í Akureyrar
læknishéraði og víðar, og verð-
ur það starf aldrei launað eða
þakkað sem vert er. Engam
mann hefi ég þekk1 hlédrægari,
hjálpsamari, al'þýðlegri né
skemmtilegri að vinna með en
Jónas, því að auk þess að vera
afbrágðs góður lungnasjúkdóma
læknir er hann ótrúlega fjöl-
hæfur og víðlesinn maður, hæg-
látur og þægilegur í samvinnnu
með mikla kýmnigáfu og eftir-
tektarsamur svo af ber, enda lék
það orð á að aldrei gerðist neitt
á Kristneshæli svo að Jónas
vissi það ekki strax næ_ta dag.
Aldrei heyrði ég Jónas ávíta
nokkurn mann en þó var reglu-
semi öll á Kristneshæli með
ágætum, enda mun það samnast
sagna að öllum sjúklingum hans
hafi þótt svo vænt um hann og
borfð svo mikla virðingu fyrir
honum að enginn mun viljandi
hafa gert honum á t óti skapi.
Ein af ríkjandi skapeigindum
Jónasar var góðgirnin og hjálp-
semin, svo og hversu gott orð
honum lá til allra þeirra sem
hann hafði einhver samskipti
við. Aldrei heyrði ég hann tala
illa um nokkurn nann né öf-
unda nokkurn af velgengni hans
eða framgangi. Samvizkusemi
og skyldurækni Jónasar var eins
og vænta mátti mikil, enda var
hann sérstaklega ‘ nákvæmur
með allar læknisskoðanir sínar
og læknismeðferð sjúklinga
sinna og ’as af kostgæfini allar
nýjungar um lungnasjúkdóma
jafnóðum og einhverjar urðu,
LOLp'it1
TÖKUM AÐ OKKUR ALLSKONAR FRAMKVÆMDIR
BÆÐI í TÍMA- OG ÁKVÆÐISVINNU
HÖFUM M.A. TIL LEIGU
LOFTPRESSUR — 1, 2 og 3 HAMRA.
SKURÐGRÖFUR — INTERNATIONAL. JCB-3,
JCB-3C, FUCHS OG
BRÖYT X 2
KRANA —- P & H = 15 tonna — FUCH = 5 tonna
MIKIL REYNSLA f SPRENGINGU — VANIR MENN
LOFTORKA SF.
Hólatorgi 2 — Reykjavík — Sími: 21450 — 41787.
HEIMDALLUR
FUS
KLÖBBFUNDUR
Eysteinn Jónsson
Laugardaginn 11. febrúar efnir Heimdallur til klúbbfundar í
Tjarnarbúð og hefst hann með borðhaldi kl. 12,30.
• EYSTEINN JÓN5SON, formaður Framsóknarflokksins verður
gestur fundarins og talar um Framsóknarflokkinn.
STJÓRNIN.
enda beitti Jónas alltaf öllum
þeim ráðum sem tiltæk voru á
hverj'um tíma í hinum stóra
heimi í baráttu sinni við berkla-
veikina.
Auk læknisstarfianna hefir
Jónas Rafnar ýms hugðarefni,
t.d. er hann bæði rithöfundur og
allra manna fróðastu- um göm-
u’ og ný þjó’ðleg fræði og hefir
gefið út mikinn fjölda ýmissa
þjóð- og draugasagna, sem birzt
haf.a aðallega í „Grímu“, sem
hann ritstýrði ásaimt Þorsteini
M. Jónssyni um margra ára
skeið.
Síðasta ritverk Jónasar er um
húsakost og húsaskipun í Eyja-
firði á síðastliðinni öld og
fylgja þessu riti grunnteikning-
ar af öllum bæjum í Eyjafirði
fyrir aldamót og er frágangur
allur á þessu verki svo glæsi-
legur að hreint listaverk má
kallast, auk þess að vera stór-
merkileg heimild um betta efni
fyrir fræð’menn bæði rnú og
komandi tíma.
Þetta verk hefir að sjálfsögðu
tekið lansran t'ma að semja og
Jónas lagt í þa'ð mikla vinnu og
alúð.
Jónas Rafnar er kvæntur
Ingibjörgu Bjarnadóttur pró-
fasts frá Steinnesi, hinni mestu
ágætiskonu sem stutt hefir
mann sinn sem bezt verður á
kosið en hlutverk lækniskonu
er oftast bæði erilsamt og erfitt,
því Htil'l er friðurinn á læknis-
heimiHinu vegna símahringinffa
og margs konar annars kvabbs
frá sjúklinganna hendi og lendir
þá oft á konunni að vera málli-
göngumaður.
Börn þeirra hjóna eru: Bjarni
læknir á Akureyri, Jónas banka
stjóri og alþingisrr-aður í Reykja
vík og Þórunn, gift og búsett í
Reykjavík.
Ekki skal ég hér telja upp þau
trúnaðarstörf sem Jónas hefur
af hendi leyst, heldur enda þess-
ar fáu línur með innilegasta
þakklæti mínu og allra kolleg-
anna á Akureyri fyrir' framúr-
skarandi vel unnin störf í þ?gu
Eyfirðinga og þjóðarinnar allr-
ar og órofa drengskap og péð-
girni í garð okkar allra lækna
á Akureyri.
Megi hinn aldni heiðursmað-
ur ’og höfðingi, Jónas Rafnar
fyrrverandi. yfirlæk .ir, lifa
mörg og farsæl ár ennþá.
Jóhann Þorkelsson.
Vanar saumakonur óskast strax Prjónastofan Iðunn hf
> v . Ií | W& I ||n V, %
Hljómplata með brotum úr ræðum Ólafs
Thors er til sölu á skrifstofu Heimdallar,
Valhöll v/Suðurgötu. Hljómplatan er
einnig send gegn póstkröfu hvert á land
sem er. Pöntunum veitt móttaka á skrif-
stofu Sjálfstæðisflokksins, Reykjavík,
sími 17100.
HEIMDALLUR og S.U.S.