Morgunblaðið - 09.02.1967, Blaðsíða 20

20
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 9. FEBRÚAR 1-967.
Mynd þessa birti Hsinhua fréttastofan kínverska og segir
hana af hermönnum freisishersins kínverska á Hainan eyju
undan Suður-Kína, þar sem þeir eru að skrifa slagorðaspjöld
tii stuðnings Mao Tze-tung. Ekki fylgdi, hvenær myndin hafði
verið tekin.
- KINA
Framhald af bls. 15
hernum, að hann hefur alltaf
lagt á það áherzlu, að herinn sé
her þjóðarinnar og megi aldrei
snúast gegn henni. Hann hefur
lagt allt kapp á að lóta her-
mennina vera í sem nánustam
tengslum við aðra landsmenn,
sent þá út á akrana að vinna
með bændunum og í verksmiðj
urnar að kynnast kjörum verka
manna. Enn hefur það reynzt
honum óþægur ljár í þúfu, að
hann hefur þurft að berjast
gegn embættismönnum komm-
únistaflokksins úti um landið,
— en þannig háttar til víða, að
stjórnendur flokksins eru hinir
sömu og stjórnendur hersins og
því ekki gott að skipa þeim að
beita 'hermönnum sínum 'il
þess að hrekja sjálfa sig frá
völdum.
En hvaða vopni getur Mao
þá beitt, svo að dugi? spyrja
fréttamenn. Einn þeirra, frétta
maður Dagnes Nyheter í Hong
Kong svarar „Engu“ og segir,
að Mao hafi hafið baráttuna
með orðstír sjálfs sín að vopni
og Rauðu varðliðana sem kross
bera sína, en þegar í Ijós kom,
hversu andstaðan gegn honum
var sterk og skipulögð, hafi
álit hans beðið slíkan hnekki
að ekki verði úr bætt. Átökin
undanfarið sýni, að Mao sé að
verða æ einangraðri. f hópi
fylgismanna hans séu nú að-
eins örfáir hershöfðingjar og
flokksleiðtogar og að því er
Öste segir telja fréttamenn það
yfirleitt veikleikamerki, að
Mao skuli hafa beitt konu sinni
svo mjög fyrir sig, sem raun
ber vitni. Fordæmi slíks í kín-
verskri sögu séu á þá lund, að
Mao, sem hefur mikla þekk-
ingu á sögu lands síns og þjóð-
ar, hefði ekki átt að gera þá
skyssu. Raunar er atibyglisvert
að nú síðustu daga hafa nokkr-
um sinnum birzt árásir á konu
Maos á veggspjöldum Rauðu
varðliðanna, þar sem henni eru
borin á brýn óheilindi í menn-
ingar'byltingunni og skilnings-
leysi á högum alþýðunnar.
Margir fréttamenn telja, að
með því að leggja á það
áherzlu, að menningarbyltingin
sé bylting fjöldans, — bylting
neðan frá — gegn flokksvald-
inu, og stefni að því að koma
á hinu stéttlausa ríki kommún-
ismans, — muni Mao og fylgis-
mönnum hans takast að sigra
í baráttunni. Hvort sá sigur
verður langvinnur er annað
mál. Þeir eru víst ekki margir,
sem leggja trúnað á, að þessi
draumsýn geti orðið að veru-
leika. „Rauði fáninn“ talar um,
að Parísarkommúnan frá 1871,
sem stóðst aðeins í nokkrar
vikur, eigi að vera fyrirmynd
hins nýja kínverska þjóðfélags.
Mao viriðst eini þjóðarleiðtogi
kommúnista, sem trúir enn
að stjórnlaust og stéttlaust
þjóðfélag fái staðizt. En
þeir sem fylgdust með til-
raunum hans með komm-
únukerfið í sveitum Kína fyrir
um það bil áratug, muna enn
það efnahagsöngþveiti og per-
sónulega tilfinningaöngþveiti
sem þá skapaðist — og hafa
ekki mikla trú á að þessi nýja
tilraun hans takizt.
>f >f >f
Sá þáttur meningarbyltingar
innar, sem nú er verið að leika
í Kína, hefur nú staðið í rúm-
an mánuð — hann hófst
skömmu upp úr áramótunum.
Og margt hefur gerzt á þeim
tíma. Baráttan, sem áður beind
ist gegn lista- og menntamönn-
um, leifum borgarastéttarinnar
í viðskiptalífinu, og endurskoð
unarsinnum í kommúnista-
flokknum, beindist inn á nýjar
brautir — inn á svið efnahags-
og verkalýðsmála, til verk-
smiðjanna, námanna, samyrkju
búanna og þar fram eftir göt-
unum. Áður hafði vígvöllur-
inn verið borgarstrætin,
smáverzlanir, leikhúsin, lista-
söfnin, skólarnir, flokksskrif-
stofurnar og ritstjórnarskrif-
stofur dagblaðanna. Þessi þátt-
ur er því athyglisverðari og
úrslitin forvitnilegri, sem
stærri hluti þjóðarinnar á hér
hlut að máli og þegar til lengd
ar lætur, verður það sennilega
afstaða bændanna og verka-
mannanna, sem ræður úrslit-
um í þessari baráttu.
Árásir Mao-sinna á helztu
forystumenn og stjórnir flokks
deildanna hljóta, þegar fram í
sækir, að draga verulega úr
áhrifum flokksstjórna kommún
ista í framtíðinni og þannig
leiða til endurskoðunarstefnu,
eins og í Sovétríkjunum, þó
e.t.v. verði með öðrum hætti.
Mao hefur í áratugi verið að
byggja upp valdakerfi flokks-
ins og trú fólksins á óskeikul-
leika ^flokksforystunnar. Nú
upplýstist allt í einu, að þessi
sama forysta hefur verið rotin
og setið á svikráðum við Msa
og þjóðina og þjóðinni er ætl-
að að taka trúanlega nýja leið-
sögumenn, Rauðu varðliðana,
sem mestmegnis eru óþroskað-
ir og ómótaðir unglingar. En
það er ekki víst, að þorri
manna verið ginkeyptir fyrlr
því.
X~ >f >f
Af þeim óljósu og sundur-
leitu fregnum, sem boriz; hafa
frá Kína að undanförnu má
ráða, að átökin og ör.gþveitið,
sem þeim fylgja, hafi breiðzt
til allra helztu borga og héraða
landsins. Peking útvarpið og
fréttastofan Nýja-Kína hafa
sagt frá ýmsum stöðum þ;:r
sem stuðningsmenn Maos hafi
náð að bæla niður uppreisnir
endurskoðunarsinna, allt frá
Heilungkiang-héraði í Manchu
riu til Kweiohow í Suðvestur-
hluta landsins, — en nánir
stuðningsmenn Maos játa í
einkaviðtölum, að enn sé við
ramman reip að draga og and-
stæðingarnir langt frá því œpp-
rættir. Sömu fregnir berast um
aðrar leiðir.
Þanhig segir frá andstöðu
gegn Mao í héruðunum Heil-
ungkiang, Shansi og Kweichow
og japanska blaðið Yomhjri
boðar, að Kantonbúar séu að
undirbúa uppreisn, ætli að láta
til skarar skríða í þessari viku
eða næstu, í, sambandi við kín-
versku áramótin. Venjulega er
mikið um dýrðir í Kína á þess-
um tíma, — 3ja daga áramóta-
gleðskapur, en að þessu sinri
hefur hátíðáhöldum verið frest
að vegna menningartoyltingar-
innar.
Ekki er ljóst hversu vel vopn
um búnir andstæðingar Maos
eru. Peking-útvarpið tilgreindi
andstöðuflokka í Harbin í
Manctouriu, sem hefðu verið
vopnaðir trékylfum, járnstöng
um og gaddavír og öðrum vopn
um, og verið sigraðir án þers
nokkru skoti væri hleypt af.
Enn aðrar fregnir herma, að
víða á svæðinu frá Amurfljóti,
norður af Harbin, í fjallahéruð
unum í Innri Mongólíu og
Sinkiang hafi heilu herdeildirn
ar (m.a. 10.000 hermer.n í
Sinkiang) snúizt til liðs við
andstæðinga Maos. Samkvæmt
veggspjöldum í Peking hafa
hermenn í borginni Sh ihhotze
í Sinkiang ráðist á Mao-sinna,
vopnaðir riflum, vélbyssum og
handsprengjum og fellt um
hundrað manns. Það fylgdi
fregninni, að Way En-mao, yf-
irmaður hersins í Sinkiang og
jafnframt forseti miðstjórnar
kommúnistaflokksins (og forn
vinur Liu Shao-chis) hafi geng
ið í lið með uppreisnarmönn-
um.
Og í Huhohaote í Innri
Mongolíu er sagt að Ulanfu,
varaforsætisráðlherra, hafi tekið
alla stjórn flokks og hers í sínar
hendur undir herópinu: Mong-
ólía fyrir Mongóla".
Á þessum svæðum eru
átorif Sovétstjórnarinnar
mest, landamærin eru sam-
eiginleg á 6—7000 km
svæði og þarna búa þjóðir af
mongólsku og tyrknesku kyni,
sem alltaf hafa, þegar færi hef-
ur gefizt, reynt að brjóta af sér
yfirráð miðstjórnarinnar í
Peking.
Úrslit baráttunnar í Sinki-
ang skipta ekki svo litlu máli,
því þar eru helztu kjarnorku-
tilraunastöðvar Kínverja og
eldflaugastöðvar.
Er því einkar athyglisvert að
fylgjast með þróun málanna
þarna á landamærasvæðunum,
m.a. vegna áihrifa hennar á sam
búð Rússa og Kínverja. Sú var
tíðin, að keisarastjórnir Rússa
og Kínverja bitust og börðust
um þessi landsvæði og Kínverj
ar hafa merkt sér á landabréf-
um stór landsvæði, sem nú til-
heyra Sovétríkiunum — og
miða þá við Kínaveldi, eins og
það var á velsældartímupum.
Því má búast við, að Kínverj-
ar óttist mjög, að Rússar noti
nú þau tækifæri, sem gefast
til að auka enn áhrif sín á
þessum slóðum — og stjórn-
málafréttamenn velta þeirri
spurningu fyrir sér, hvað ger-
ast muni, ef ráðamenn í Sinki-
ang og Innri-Mongólíu biðja
Sovétstjórnina um aðstoð í bar
áttunni við Peking-valdið.
Mbj.
UTAN ÚR HEIMI
Framhald af bls. 14
ekki stundað sína iðju hér
nema í svo sem 150 ár. Um
Rómverja má margt gott
segja, en sorphreinsun var
ekki þeirra sérgrein, þeir
fleygðu bara öllu sem ónýtt
var eða óæskilegt í garðh’ol-
urnar að húsabaki og það er
einmitt úr þessum ruslahaug-
um þeirra sem við fáum
flestar minjarnar um þá og
veru þeirra hér í landi.“
„Þegar Royal Exchange eða
Kauphöllin — bygging sú
sem hýsir Guild-safnið —
var reist“, hélt forstöðumað-
urinn áfram, „fannst mikið af
rómverskum munum í grunni
byggingarinnar. Margar eigin
koniir verkamannanna við
uppgröftinn þá eiga nú í fór-
um sínum rómverskar brjóst-
nælur, sem bændur þeirra
grófu upp úr leðjunni á þess-
um slóðum. Þar sem heitir
Walbrook var eitt sinn ár-
spræna og rann í gegnum róm
versku borgina er þar stóð
forðum og leðja þessi hefur
varðveittt fornminjar einstak
lega vel“. Hann hló við og
sagði: „Og svo komu verka-
mennimir niður í skrautdót
þetta, grófu upp, stungu á
sig, fóru með heim og snurf-
usuðu og gáfu svo konum
sínum.“
Teningar í ýmsum myndum
eru sennilega með elztu leik-
tækjum mannsins. I Encycl-
opaediu, Britannicu segir að
teningar, merktir sem næst
á sama hátt og þeir eru enn
í dag, hafi fundizt I gröfum
egypzkra konunga og fyrir-
manna sem grafnar voru
meira en 2000 árum fyrir
Krists burð. Sófókles sagði
reyndar hér áður fyrr að ten
inganna hefði fundið upp
Grikkinn Palamedes, sér og
öðrum til dundurs í umsátr-
inu mikla um Trjóuborg. En
fornleifafræðingar og fundir
þeirra hafa afsannað þá full-
yrðingu Sófklesar.
Fróðir menn telja að ten-
ingaspilið hafi borizt til
Bretlands með fyrstu Róm-
verjunum sem þar stigu á
land um 55 f.Kr. Teningarnir
sem nú eru í safninu í Guild-
— þessir fösluðu, meina ég
— voru gerðir úr beinum
geita og kinda og þaðan er
komið orðatiltæki að „throw-
ing the bones."
Þegar Danir lögðu undir
sig hluta af Englandi á 9. öld
létu þeir fljótt heillast af
teningaspili og í sögubókum
segir frá því er biskup einn
sótti heim Knút kóng um
miðnætti að ræða mikilvæg
mál er vörðuðu heill ríkisins.
Biskup fékk að vísu áheym
hjá kóngi en ekkert orð af
viti gat hann tiogað út úr
honum segir sagan, svo mik-
inn áhuga hafði Knútur á tien
ingunum.
Félag Árneshreppsbúa
Reykjavík
Árshátíð félagsins verður haldin í Sigtúni föstud.
10. febrúar kl. 21.00.
STJÓRNIN.
HEIMDALLAR verður haldinn í Lido laugardaginn 18. feb. n.k.
Heimdellingar — Sameinumst um að gera afmælishátíð okkar
sem glæsilegasta. — Miðar afgreiddir á skrifstofu félagsins
í Valhöll við Suðurgötu frá kl. 1—5.
Borðpantanir á sama stað sím': 17102.
BRÆÐURNIR KAMPAKÁTU —K— TEIKNARI: JÖRGEN MOGENSEN