Morgunblaðið - 07.05.1967, Blaðsíða 5

MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 7. MAÍ 1967.
O
Sígild barnabók
Bók náttúrunnar eítir Topelíus
TALA barnabóka, sem hér eru
gef.nar út fyrir hver jól, er legíó.
Og ærið eru þær misjafnar að
efni og gæðum, og skal ekki
farið nánar út í það hér, enda
þótt þarft verk væri.
Ef nokkra bókaútgáfu á að
vanda, þá eru það bækur handa
börnum á viðkvæmasta þroska-
aldrinum. >á er hugurinn næm-
astur fyrir illum og góðum áhrif-
um, og mörg greind börn eru þá
sólgin í bókalestur.
Fyrir síðustu jól kom út bók,
sem ekki var mikið auglýst, og
hefir ef til vill orðið eitthvað út-
undan i bókaflóðinu. Nokkru
mun líka þar um valdið, að ekki
var hér ný bók á ferðinni, heldur
hvorki meira né minna en fjórða
útgáfa. Síðasta útgáfa kom út
1921, og bókin fyrir löngu horfin
af markaðinum.
Fólk, sem nú er á miðjum
aldri og þar yfir, mun minnast
þess, hve mikill aufúsugestur
Bók náttúrunnar var á sínum
tíma. Víða var hún bókstaflega
lesin upp til agna.
Góðir voru nautarnir að þess-
ari litlu bók: Höfundurinn var
finnska skáldið Zacharius Tobel-
ius, og hefir það sízt spillt vin-
sældum bókarinnar, að hún var
eftir höfund hinna mjög svo vin
sælu Sagna herlæknisins í fjör-
legri þýðingu Matthíasar. Og
þýðandinn var sá mikli barna-
fræðari og barnavinur, séra Frið
rik Friðriksson, sem auk þýð-
ingarinnar lagaði bókina
handa íslenzkum börnum og orti
í hana kvæði. Auk þess þýddi
sálmaskáldið mikla, Valdimar
vígslubiskup Briem fjögur
kvæði, eftir Pál Ólafsson voru
tvennar vísur, og einar eftir
Benedikt Gröndal. Mun varla
önnur barnabók hafa komið út á
íslandi, sem fleiri snillingar
lögðu hendur að.
Séra Friðrik segir í formála
sínum 1910: „.. Bók náttúrunn-
ar er fyrsti liðurinn í stórri les-
bók, er Z. TopeliuB var fenginn
til að semja handa börnum og
barnaskólum á Finnlandi. Sú les-
bók hafði þrenns konar hlut-
verk: Hún átti fyrst og fremst að
vera bennslubók í lestri og taka
við af starfsrófskverunum; hún
átti enn fremur að skerpa hugs-
un barnanna og gefa þeim at-
hugunarefni ......... Hún átti
bæði að fræða og skemmta".
Málfarið á Bók náttúrunnar er
kapítuli út af fyrir sig, en um
það segir séra Friðrik: „Málið á
henni varð því að vera einfalt
og barnalegt; það varð að byrja
á einföldustu setningum og smá-
þyngjast svo eftir vissum regl-
um“.
Þessi fyrirætlun hefur tekizt.
Það er einkennandi fyrir stíl
bókarinnar, hve setningar eru
stuttar. Tökum sem dæmi fyrstu
Sr. Friðrik Friðriksson
setningar hennar: „MIKILL er
guð. Guð er góður. Hann hefur
skapað himininn. Hann hefur
skapað hafið. Hann hefur skapað
jörðina. Hann hefur skapað þig.
Þakkaðu guði. Óttastu guð. Elsk-
aðu guð. Hlýddu boðum hans.
Guði veri lofaður“.
Skiljanlegt er, að svo fáorð-
um stíl er ekki hægt að halda til
fulls, þegar kemur aftur í bók-
ina og sögurnar taka við. En
alls staðar í henni er setningar-
skipun einföld og Ijós.
Bókin skiptist í allmarga kafla.
Sá fyrsti heitir Um manninn.
Eru það að mestu stuttar dæmi-
sögur. Þá er kaflinn Um spen-
dýrin. Þar er sá kafli, sem mörg-
um þeim eidri mun minnisstæð-
ur: LJÓN KONUNGUR STEFN-
IR SAMAN LÝÐI SÍNUM.
Hann segk- frá því er konungur
dýranna stefnir þeim fyrir há-
sæti sitt og lætur þau skýra frá
ífnaðarháttum sínum og vanda-
íálum, m.a. samskiptum sínum
. ið mennina. Sá kafli sameinar
það sannarlega að fræða bæði
og skemmta, og auk þess að
vekja samúð, með dýrunum og
hvetja til góðrar meðferðar á
þeim. Þá er kafli um fuglana,
bæði í bundnu og óbundnu máli.
Aðrir kafiar heita: Um skriðdýr-
in og froskdýrin, Um fiskana, og
loks Um liðdýr og lindýr. Þessar
kaflafyrirsagnir gætu gefið
ókunnugum hugmynd um, að
hér væri, að mestu, um þurra
kennslubók í dýrafræði. En
það er engan veginn svo.
Fræðsla og skemmtun er meist-
aralega saman tvinnuð, frásögn
lipur og létt. Ég geri fastlega ráð
fyrir, að þessi sígilda bók geti
orðið það, sem hún var okkur
þeim eldri, eins og Haraldur
bókavörður Sigurðsson segir í
formála fyrir þessari síðustu út-
gáfu „.... enda var hún mörgu
barn;, sem óx úr grasi á þeim
árum, sá gluggi, er það átti fyrst
kost á að sitja við og virða fyrir
sér ríki náttúrunnar og alla þess
dýrð. Mér var þessi litla bók á
þeim árum hugljúfastur lestur
við hliðina á Róbínson Krúsó“.
Með góðri samvizku er hægt
að mæla með þessari bók sem
heppilegum lestri fyrir börn
Hún á sannarlega erindi á hvert
það heimili þar sem börn eru
fyrir.
Bók náttúrunnar er fallega og
vönduglega út gefin af bókaút-
gáfunni Stafafelli. í henni er
fjöldi mynda, og gerir allt þetta
bókina fallega og læsilega.
Ragnar Jóhannesson.
S VAR MITT
EFTIR BILLY GRAHAM
HALDH) þér, að fólk, sem fullt er hleypidóma í annarra
garð, breyti þeirri afstöðu sinni við að verða trúað?
ÞEGAR Kristur kemur inn í líf okkar, gerir hann
aðeins þær breytingar, sem við leyfum. Ef við gef-
umst honum algerlega á vald, getum við líka breytzt
frá rótum. Enginn tekur róttækari breytingu gegn
vilja sínum, úr því að Guð gefur rnönnum frjálsan
vilja.
Júdas var lærisveinn Krists, en lét þó aldrei af
fégirnd sinni. Ég hygg, að þeir séu margir, sem reynd-
ar elska Krist og hafa tekið við honum sem frelsara
sínum, en halda samt fast við galla sína. Þetta kann
að virðast mótsögn. En skoðum sögu þeirra, sem öðr-
um fremur hafa gengið með Guði. Við finnum sjald-
an fullkomnun, þótt leitað sé vandlega. Davíð, „mað-
urinn eftir Guðs vi)lja“, hrasaði og féll. Pétur, fremsta
fyrirmynd kristinna manna, afneitaði Drottni sínum.
En það, sem skiptir máli, er þetta: Þeir örvæntu
ekki út af mistökum sínum. Þeir iðruðust, risu á fæt-
ur og gengu á ný á Guðs vegum. Svo kann að virðast
sem Pétur hafi helgazt Kristi algerlega á hvítasunnu,
því að við heyrum aldrei um það síðar, að hann hafi
vikið af leið. Allt er undir þvi komið að gefa sig
algerlega Guði á vald. „Vitið þér ekki, að þeim, sem
þér frambjóðið sjálfa yður til hlýðni, þess þjónax eruð
þér“. (Róm. 6,16).
Bornagæzlo Blómaskreytingar
Getum tekið að okkur nokkur Skreyttar skálar, körfur, brúðarvendir, kransar,
börn til dvalar í sumar á aldr- krossar, kistu og kirkjuskreytingar.
inum 4—7 ára. Uppl. á mánu-
daginn 8. maí í síma 34948 símar 22822
milli kl. 2—6.
ífalskir strigaskór
Einbýlishús
í Kópavogi
Til sölu er lítið múrhúðað timburhús (einbýlishús)
á bezta stað I miðbæ Kópavogs. Húsinu fylgir
steinsteypt viðbygging, sem hentug er fyrir smá-
iðnað. — Upplýsingar í síma 34488.

BLADBURDARFOLK
OSKAST
I EFTIRTALIN
HVERFI:
Aðalstræti
Lambastaðahverfi Miðbær
Talið við afgreiðsluna sími 22480
♦♦♦♦^♦♦^♦♦^♦♦♦♦♦^♦♦♦♦♦^♦^♦♦^♦^♦^♦♦^♦♦♦♦♦♦♦♦^♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦t.
ítalskar töskur
ítalskar ieZurvörur
ítalskir kvenskór
Italskir barnaskór
Italskir karlmannaskór