Morgunblaðið - 07.05.1967, Blaðsíða 20

20
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 7. MAI 1967.
ÖRÆFAFERÐ UM PÁSKANA
eftir Sigurveigu Guðmundsdóttur
FERÐIN hófst kl. 9 árdegis á
skírdagsmorgun. Farþegar í Ör-
æfaf-erð Ulfars Jakobsens voru
að þessu sinni milli 50 og 60
manns og þar að auki fylgdu í
slóð hans 3 jeppar cg 4 víbonar.
Mátti því áætla að Úlfar hafi
haft um i 00 manns á sínum snær
um.
Veður var bjart, en kalt.
Ekkert sögulegt skeði á leið-
inni um Suður'ahdsundirlendið.
Snjór lítiil á vegum, en Mýrdals
sandur nokkuð þungíær, þótt
ekki yrði til baga. Að Kirkju-
bæjarklaustri var komið um sjö-
leytið og sezt að í hinu vistlega
skóla og félagsheimili Kirkiu-
hvoli. Tók Úlfar gistingu fyrir
sitt fólk í samkomusalnum, en
Guðmundur Jónasson byggði
hin önnur hýbýli með sínu fylgd
arliði. Aðstoðarmenn Úlfars fóru
nú að hita kaffi í katli einum
miklum, og urðu því allir fegn-
ir. Síðan voru sængur upp blásn
ar, matarskrínur opnaðar og sátu
menn nú á hægmdum og hresst-
ust allvel. Nokkrir tóku að
syngja og spila undir á gítar. Að
næfilegum tíma liðnum tóku
menn á sig náðir.
Að morgni Langafjárdags vökn
uðu menn hressii eftir hvíld næt
urinnar. Veður var stillt, en færð
heldur þyngri en daginn fyrir,
því að snjó hafði kyngt nið-ir
um nóttina. Hvergi sá á dökk-
an díl, en ár allar og lækir vöru
í klakaböndum.
Fyrir eustan Klaustrið er
Stjórnarfoss. Hann var nú ekki
nema óverulegur svellbunki á að
sjá. Geirlandsá var uhdir fönn
og virtist aðeins sem lítill lækur.
Kringum fjárhúsin á bæjum
stóð lítill lækur.
Kringum fjárhúsin á bæjum
stóð féð • hnapp, og dreifði sér
lítt. enda jarðbónn víðasthvar.
Austur yfir Fljótshverfið var
þæfingur á vegum og þegar kom
að brúnni yfir Hverfisfljót, þá
var þar allt uppbólgið af krapa
og hálfstíflaðar meginfarveg ar-
inn. Kolblátt vatn streymdi yfir
veginn austan brúarinnar. Þó
slampaðist öll lestin yfir, og
áfram var paufast, fram hjá
Kálfafellsstað
Mjallrokið kembdi fram af
Harðskafanum og Lómagnúpur
ygldi sig í austri. Djúpá virtist
lítil undir brúnm, en færð ver-,n
aði á leiðinni tramhjá Rauða-
bergi og aleiðis að Núpstað. Þar
iét Úlfar nema staðar, til þess
að bíða eftir smábílunum, sem
fetuðu sióð hans
Fremstur í lest Úlfars fór gadd
hraustur vörubíll, sem hafði spil.
Næstur honum ck Úlfar sjáifur
sinni rútu en parnæst kom nin
ágæta Soffia, Guðna bílstjóra
Borgfirðings.
í góðar þarfir, og kippti jeppan-
um uppúr.
Blautakvísl er oft hið meste
forað, en nú lét hún lít'.ð yfir
sér. Færðin á Skeiðarársandi var
óvenju þung, enda hafði ren.it
þar í skafla, þótt ekki væn m.'K-
ill snjór á jörðu
Fjallasýn var ágæt og sást
glögglega hver einasta strýta,
allt frá Súlutindum til Færiness
austan Skeiðarárjökuls, og Ör-
æfafjöllinn öll, Hvannadalshnjúk
Elds er þörf
þeim sem inn er kominn
og á kné kalinn. —
Hvergi er betra að koma af
langri ferð, en á íslenzkan sveita
bæ.
Að Litla-Hofi býr Gunnar
bóndi Þorsteinsson og kona hans
Sigrún Jónsdóttir. Hjá þeim
hjónum ríkir gestrisni nær horf
ins tíma þegar gestakoma var
fágætur viðburður og dægra-
stytting í fásinmnu. Gott er að
gista á góðu nýtízku hóteli, en

Gekk nú allt sæmilega fram
með Lómagnúpi. Hétu menn
ákaft á Járngrím bergbúa að
duga þeim vel yfir vötnin. 7arð
Járngrímur vel og stórmain ega
við á'heitum þessum, því að þeg-
ar kom að Núpsvötnum voru
þau kornlítil og vart sjáin cg
undir klakabrynjunni. Hi.ur
þungu bílar moluðu ísinn niður
undireins og yfir var síðai slark
að. Einn jeppinn gerði árangurs
lausa tilraun til þess að komast
upp á háaísskörina, og kom, hu
hinn hrausti vörubíll með spihð
Strenbergs
Maskinbyrá AB
Stokkhólmi bjóða alls konar trésmíðavélar.
Sambyggðar vélar.
Kílvélar, spónaplötusagir, spónlagningapressur,
hitaplötur til spónlagninga.
Sænsk gæðavara — áratuga reynsla hér á landi.
Einkaumboð fyrir ísland.
Jónsson & Júlíusson
Hamarshúsinu — vesturenda.
Sími 15430.
Bílalestin mikla.
ur sveif ' skærri uppheimsbirtu
í fjarskanum. Næsta vatnsfaii
er Sandgýgjukvísl. Menn virðast
ekki á eitt sáttir um hver.iig
rita skuli nafn þessa unga fljóts,
sem ekki er nema nokkurra ára-
tuga gamalt í þessum farvegi.
Sumir segja Sandgígjakvísl. Eg
spurði bændaöldunginn Gunnar
Jónsson að Svínafelli, hversu
stafa skyldi nafn árinnar, og
sagði hann: SandgýgjukvisL
Þetta mikla fljót var núlitið
hjá því sem oftast er, og lestin
silaðist kJakklaust yfir og aust-
ur um sandinn. Skeiðará rann í
tveimur kvíslun. á vaðinu og
yfir var skrönglast, — yfir stóra
hnu'lunga og grjóteyrar.
Lestin tók nú að nálgast
Skaftafell Kjarrið í brekkunum
bar við snjóbreiðuna efra. Bæj-
arstaðaskcgur skar sig úr eins
og dokkir flekkir í fannþaktri
hlíðinni.
Úlfar lét stanza á Skaftafells-
eyrum. Þar stóðu fyrrum bæir
með túnum og engjum. Skeiðará
hefir fyrir löngu flæmt alla
mannabyggð hátt upp í brekkur
og hreinþvegið burt allan gróð-
ur þar sem hún nær tiL
Fólk var fegið að fá tækifæri
til að rétta úr sér og sumir tóku
sprett upp allar hlíðar. Aðrir
létu sér nægja að reika um og
horfa á þá einstæðu tign, sem
hvílir yfir Öræfunum, hvort held
ur er að vetri eða sumrL
Skríðjöklarnir skáru sig úr
hvítri mjöllinni umhverfis, —
blágrænir eða ísbláir.
Síðan var ekið af stað, fram
hjá garði Flosa á Svínafelli og
fram hjá landnámsjörðinni og
prestssetrinu Sandfelli
Þaðan starði eyðibærinn á
ferðafólkið holum gluggatóftum.
★
Loks var ekið í hlað að Hofi.
Úlfar tók þar gistingu með nokk
urn hluta ferðafólksins. Sumum
fékk hann húsnæði að Hnappa-
völlum.
Hámark Úlfarsfarar er gisting
in að Hofi. Öræfabændur taka
ferðamanninum samkvæmt enda
Hávamála:
þó er slíkt ekki nema hjóm sam-
anborið við þá einstæðu rausn
og hlýju, sem mætir ferðamann-
inu á Litla-Hofi. Þeir sem einu
sinni hafa þar komið, sækjast
eftir að gista þar aftur — af
þvi að hjónin eru þar, öðrum og
sér til glaðværðar.
Laugardaginn fyrir páska var
veður blítt að Hofi, en nokkuð
vindaði að Skaftafelli og renn-
ingskóf var á Skeiðarársandi,
svo komið að nær ófært var
austan Hnappavalla, og eins ekki
heldur 'hægt að komast í Ing-
ólfshöfða
Þeir Úlfar Jacobsen og Guð-
mundur Jónasson sátu á ráð-
stefnu um hvað til bragðs skyldi
taka. Ferðafólkið gerði ýmist að
ganga um kring og skoða um-
hverfið, eða þá hvíla sig. Sumu
sungu og dönsuðu um kvölaið.
Allir skemmtu sér, hver eftir
sinni náttúru og tilhneigingu.
Á páskadag var lagt af stað
heimleiðis frá Hofi um kl. 10
árdegis. Sæmilegt veður var
heima við bæinn, en ofsarok
víða annars staðar. Vestan und-
ir Fátækramannshól var víbon
á ferð. Rauk af honum grjót-
flug og braut eina rúðu í bíln-
uin Úlfar fór nokkru fyrr af
stað en Guðmundur Jónasson, og
voru 10 bílar í lest hans. Þegar
kom á Kotáraura brast á siíkt
fárviðri ofan af jöklinum, að
fáir vissu annað slíkt. Rútan
Soffía, 30 manna bíll, varð ?ð
nema staðar í kviðunum. Vípon
neyddist til að aka út af vegin-
um til þess að fjúka ekki. Steinn
skall á íramrúðu þess bíls og
þaut gegnum bílinn og út um aft
urrúðu — í næsta bíl fyrir aftan.
Tók nú að horfa til vandræða
Menn réðu sér ekki í hrinunum
og illmögulegt var að opna hurð
ir. Grjóthríðin skall á framrúðu
bílanna, alveg eins og þegar kast
að er af skóflu sandi og möl.
Brestir kcmu í sumar rúður, aðr
ar mölbrotnuðu.
Guðmundur Jónasson kom
stuttu siðar á vettvang með sína
miku lest, og í þeim svifum herti
fárviðrið mjög og brotnuðu fram
rúður báðar oe nokkrar hliðar-
rúður í bíl hans. Var þá ekki um
annað að ræða, en snúa aftur
til Hofs. Oft eru kröggur í vetr-
arferðum —
★
Fjalljökullinn skein við fölri
sólu, gneypur og illilegur. Svo
var sem honum væri lítt um
þessa förumenn úr fjarlægum
stöðum, á óþörfu randi um ríki
hans. Fyrst blés hann rennings-
kófL síðan ísregni og loks var
sem hann skyrpti út úr sér grjót-
hríð og malarruðningi — af ein-
stakri fyrirlitningu. —
Lest Úlfars hafði sloppið fram
hjá Fjalljöklinum í nokkurt var
við Svínafell. Rokið hélzt þó sem
áður. en hér var gróið land og
andaði ekki nándar nærri öðrum
eins illhryssingi eins og frá jökl-
inum.
Bílstjórarnir ræddust ákaft
við í talstöðvunum. Slitróttar
slysafregnir bárust hvaðanæfa.
Verið var að spyrjast fyrir um
rússajeppa, sem virtist horfinn,
og svarar ekki í talstöð. Vonast
er til að hann hafi sloppið mn
að Skaftafelli. Tíminn iíð:ir
hægt og bítandi og klukkan verS
ur eitt. Atram heldur samtalið í
talstöðvunum og nú er það ferða
langurinn Dossi, sem mestum
áhyggjum veldur Hann lagði af
stað heimleiðis daginn áður,
laugardag með um 10 bíla lest.
Óljósar fregnir segja bíl fastan
í Núpsvötnum með brotinn öxuL
síðan klukkan þrjú á aðfaranótt
páskadags
Úlfar hefir numið staðar með
sitt fólk fyrir neðan garð að
Svínafelli. Veður er svipað, ofsa
rok. Fólk hýrist í bilunum, sef-
ur, talar saman og jafnvel spilar
á spil, eða þá horfir út í veðrið.
Um þrjú leytið er veður skán-
andi, og fara menn nú að tínast
ganga á Svínafellsjökul, sem er
úr úr bílunum. Þeir_ duglegustu
þarna skammt frá. Úlfar fór að
heilsa bændum og nokkrir leita
húsaskjóls.
Ég kom í bæinn til Gunnars
bónda Jónssonar og Sólveigar
Pálsdóttur húsfreyju. Þar var
heitt kaffi á boðstólum hjá ungu
húsfreyjunni, Ingibjörgu Ester
Einarsdóttur. Við tókum öll tal
saman og Gunnar bóndi sagðL
að byggt ból myndi alltaf hafa
verið á þeim stað, sem bæirnir
standa nú í Svínafelli. Þegar
grafið er þarna fyrir húsurn
finnast aiitaf mannvirkjaleifar.
Ekki fyrir löngu fannst langur
frárennslisstokkur forn, hlaðinn
úr smágrjótL sem tekið hefir
verið úr hlíðinni fyrir ofan.
Hver veit, nema þessi stokkur
hafi verið frá Sturlungaöld, þe.g-
ar Ormur Svínfellingu var á
dögum, en hann hafði slikan
mannafla á bæ sinum, að va^ð-
menn stóðu við dyr, þar sem
bóndi sat í baðL
Gunnar bóndi segir þjóðsögur,
sem ef til vill hafa við rök að
styðjast. Minnsta kosti sú sögn,
að Skeiðará hafi fyrrum runnið
á miðjum sandi. Á þeim öldum
var hér gróðurlendi miklu
meira en nú er. Einhverntíma
urðu eldsumbrot í jöklinum þess
valdandL að Skeiðará rann mð-
ur. yfir I Ódáðahraun. Aðrir eld-
ar senda hana suður á við af ur
og var það ill sending.
Klukkan var farin að ganga
fimm. Veður var skánandL en
þó sáust miklir sandmekkir vest-
ur á Skeiðarársandi. Gunnar
bóndi á Svínafelli taldi, að eng-
inn maður léti sér detta í hug,
að leggja á sandinn þegar slíkir
mekkir sæjust þar, eins og nú
átti sér stað. Auðvitað fór eins
og bóndi hafði spáð. Úlfar og
Guðmundur Jónasson ákváðu að
lokum, að snúa aftur austur að
Hofi á ný til gistingar.
í talstöðvuraum var nú ekki
um annað rætL en uragan Þjóð-
verja, sem fundizt hafði inn und-
k Skaftafellsjökli meðvitundar-
laus. Hafði hann bundið sig fast
an við vörðu þar á eyrunum, og
reyrt svo fast um hnútana, að
skera varð á kaðalinn. Öll för
þessa útlendings var með þeim
hætti, að mest minnti á fornar
þjóðsögur af mönnum, sem leit-
uðu á álfabyggðir eða í útilegu-
mannadali, lítt búnir vistum, þar
sem þeir þóttust ætla að sækja
heim alsnævta hv’bvlL betri en